Qazaxıstanda dinsizlik

Qazaxıstanda dinsizlik — Qazaxıstan vətəndaşlarının təxminən 3%-i dinsiz olaraq tanınır.

Qazaxıstan əhalisinin dini mənsubiyyəti
(2009-cu ilin siyahıyaalınmasının ilkin nəticələri[1])
Cavab verənlərin dini mənsubiyyəti (min nəfərə) %
İslam 11 237.9 70.19
Xristianlıq 4 190.1 26.17
İudaizm 5.3 0.03
Buddizm 14.6 0.09
Digər dinlər 30.1 0.19
Dinsiz 450.5 2.81
Naməlum 81.0 0.51
Cəmi 16 009.6 100.00
Qazaxıstandakı etnik qrupların dini mənsubiyyəti
(2009-cu ilin siyahıyaalınmasının ilkin nəticələri[2])
Etnik qruplar İslam Xristianlıq İudaizm Buddizm Digər dinlər Dinsiz Naməlum Cəmi
Qazax 9928705 39172 1929 749 1612 98511 26085 10096763
Rus 54277 3476748 1452 730 1011 230935 28611 3793764
Özbək 452668 1794 34 28 78 1673 722 456997
Ukraynalı 3134 302199 108 49 74 24329 3138 333031
Uyğur 221007 1142 34 33 63 1377 1057 224713
Tatar 162496 20913 47 58 123 16569 4023 204229
Alman 2827 145556 89 66 192 24905 4774 178409
Koreyalı 5256 49543 211 11446 138 28615 5176 100385
Türk 96172 290 7 6 20 321 199 97015
Azərbaycanlı 80864 2139 16 16 24 1586 647 85292
Belarus 526 59936 25 9 20 5198 762 66476
Dunqan 51388 191 4 15 19 179 148 51944
Kürd 37667 203 11 6 9 285 144 38325
Tacik 35473 331 2 6 30 307 128 36277
Polyak 235 30675 14 4 45 2486 598 34057
Çeçen 29448 940 6 3 16 653 365 31431
Qırğız 22500 206 6 6 4 352 200 23274
Digər millətlər 54533 82254 1286 1433 210 13266 4233 157215
Cəmi: 11239176 4214232 5281 14663 3688 451547 81010 16009597

Haqqında[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ateistlərin bölgə və şəhərə görə payı, 2009

Daniyar Nauryzın sözlərinə görə, ateizm mövzusunda qadağa əslində informasiya baxımından tətbiq edildi.[3] Həmçinin, Ridder-dən olan bir jurnalist və hüquq müdafiəçisi və Aleksandr Xarlamov dinlərarası nifrət oyatdığına görə həbs olundu. Xristianlıq və dindarların hisslərini təhqir edən müxtəlif dini cərəyanlar haqqında nəşrlərində ateizmi təbliğ etməkdə ittiham olunur.[4][5][6] Milli Məclisin deputatı Jumatay Əliyev dinşünaslıqla yanaşı ateizmə də dərs deməyi təklif etdi.[7] Qazaxıstanın siyasi partiyalarından ateizm və ateist təbliğat məclisdə təmsil olunur. Proqramın birində deyilir: “Kommunistlər vicdan azadlığının, hər hansı bir dinə etiqad etmək və ya heç bir etiqad etmə hüququnun tanınmasını, kilsə və məscidi dövlətdən, məktəbləri kilsə və məsciddən ayırmaq üçün müdafiə edirlər. Bununla yanaşı, kommunistlər dindarların hisslərini təhqir etməkdən çəkinərək, geniş ateist təbliğat aparırlar."[8] Qazaxıstanda ateistlərə qarşı ayrı-seçkilik əlamətləri aşağıdakı faktlarla ifadə olunur:[9][10][11]

  • Təkamül nəzəriyyəsi elementlərini təhsil proqramlarından kənarlaşdırmaq cəhdləri.
  • Dini fikrin yeganə mümkün mənbəyi kimi Əxlaq, ateizmin əxlaqı məhv edən dünyagörüşü kimi təbliği.
  • Kütləvi informasiya vasitələrində dini mövqenin təbliği.
  • Təbliğat və İslamın “dövlət yaradan” bir din, Qazaxıstanın isə müsəlman ölkəsi kimi mövqeyi.
  • Bir sıra dini bayramların dövlət kimi birləşdirilməsi (Milad və Qurban bayramı).

Ateistlərin sayı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Amerika Gallup İnstitutunun tədqiqatları göstərir ki, Qazaxıstan əhalisinin dindarlıq səviyyəsi bölgədəki ən aşağı səviyyədədir. Ümumiyyətlə, dünyada Qazaxıstan bu göstəriciyə görə Sloveniya və İsveçrə arasında yer tutur.[12] Qazaxıstan Strateji Araşdırmalar İnstitutunun (KİSİ) “Qazaxıstanların qavrayışındakı dünyəvi və dini dəyərlər” tədqiqatına görə, 2019-cu ildə ölkədə dinsizlərin sayı 18,7% təşkil etmişdir. Qazaxıstanın Dini İşlər və Vətəndaş Cəmiyyəti Nazirliyi görə Darkana Kaletaev və bu gün qazaxıstanlıların 14% -dən çoxu ateist və ya aqnostik olaraq mövqe tutur.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Итоги национальной переписи населения 2009 года (публикация 12.11.2010) Arxivləşdirilib 2013-06-12 at the Wayback Machine
  2. ↑ "Итоги национальной переписи населения 2009 года. Национальный состав, вероисповедание и владения языками в Республике Казахстан". 2020-04-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-30.
  3. ↑ "Данияр Наурыз: «В информационном отношении фактически наложен запрет на тему атеизма» / Видео / Интернет-газета. Казахстан". İstifadə tarixi: 2013-02-11.
  4. ↑ "Социалистическое движение Казахстана » Александр Харламов арестован за пропаганду атеизма!". 2013-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-28.
  5. ↑ "Правозащитник обвиняется в пропаганде атеизма, говорит адвокат". 2013-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-28.
  6. ↑ "Казахстан: правозащитник Александр Харламов арестован за пропаганду атеизма - Портал-Credo.Ru". 2013-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-28.
  7. ↑ Депутат наряду с религиоведением предлагает преподавать атеизм. Новости Казахстана. Arxivləşdirilib 2017-07-06 at the Wayback Machine Tengrinews.kz
  8. ↑ "Коммунистическая народная партия Казахстана (КНПК). Программа". 2016-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-03-22.
  9. ↑ "Атеисты в Казахстане становятся персонами нон-грата?". 2018-10-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-30.
  10. ↑ "Запретить теорию Дарвина в школах предложили в Казахстане". 2017-02-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-30.
  11. ↑ "Архивированная копия". 2017-02-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-18.
  12. ↑ [ttp://www.gallup.com/poll/108625/More-Religious-Countries-Lower-Suicide-Rates.aspx "In More Religious Countries, Lower Suicide Rates. Gallup Polls from 2005 and 2006"]. 3 июля 2008. 2013-05-31 tarixində arxivləşdirilib.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]