Səid Qabiyev
Səid Qabiyev (28 may 1882 və ya 1882[1] – 1963[2]) — Dağıstan Respublikasının qurulmasının başlanğıcında dayanan sovet inqilabçısı, dövlət xadimi, siyasi, partiya və ictimai xadimi. Lak ədəbiyyatının banilərindən biri. Əsərlərini lak və rus dillərində yazmışdır.
| Səid Qabiyev | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 28 may 1882 və ya 1882[1] |
| Vəfat tarixi | 1963[2] |
| Fəaliyyəti | yazıçı |
Bioqrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Təhsili
[redaktə | mənbəni redaktə et]Səid Qabiyev 28 may 1882-ci ildə Opoçka şəhərində (indiki Pskov vilayəti) anadan olmuşdur. Atası İbrahim Qəbiyev Qumuq kəndinin usta olur və 1877 qiyamında iştirak etdiyi üçün 30 min məhkum ilə birlikdə arasında Pskov vilayətinə sürgün edilir. Ailəsini də özü ilə aparmağa icazə verilir[3]. Səid Qabiyev 1903-cü ildə Stavropoldakı gimnaziyanı bitirir, sonra Sankt-Peterburq Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olur.
Siyasi fəaliyyət
[redaktə | mənbəni redaktə et]1905-ci il inqilabında fəal iştirak edir. 1917-ci ilin may ayında Vladiqafqazda keçirilən 1-ci Dağ Qurultayında (1–7 may 1917) iştirak edir və burada xalq təhsili haqqında bir məruzə edir. Şimali Qafqaz və Dağıstan Dağlılar Birliyi Mərkəzi Komitəsinə üzv seçilir.
Elə həmin ilin may ayının sonundan etibarən "Dağıstan Sosialist Qrupu"-nun üzvü (lideri J. Korkmasov). 1917-ci ilin avqustundan Dağıstan Vilayəti İcraiyyə Komitəsi üzv olur. 1918-ci ilin may ayından Hərbi İnqilab Komitəsinin Daxili İşlər İdarəsi, sonra Dağıstan Vilayət İcraiyyə Komitəsinə rəhbərlik edir. Avqust ayında L. Biçeraxovanın işğalı zamanı Dağıstanı tərk edir. Bir müddət Vladiqafqazda olur, burada Ağ kazaklar tərəfindən tutulmadan əvvəl "İnqilabi dağlı" qəzetini redaktə edir.
1918-ci ilin noyabrında Terek Bölgəsi İşçi Xalqlarının Konqresinin işində iştirak edir və burada yeni yaradılan Alman-Türk blokunu (Şimali Qafqaz üzərində protektoratdan məhrum edildiyi) qınayan hərəkətləri haqqında məruzə edir. "Müstəqillik" elan edən Dağlılar Hökumətinin Brest-Litovsk müqaviləsinin imzalanmasıni qəbul etmir. 1919-cu ilin payızından 1920-ci ilin martına qədər Zaqafqaziyada olur.
1918–1919-cu illərdə Terek Sovet Respublikası Xalq Şurasının sədri işləyir.
1920-ci ildən 1922-ci ilə qədər Səid Qabiyev Dağrevkomun sədri, DMSSR Xalq Maarif Komissarı, DMSSR Maliyyə Xalq Komissarı vəzifələrində çalışmışdır. 1920-ci ilin sentyabrında Bakıda keçirilən Şərq Xalqlarının I Qurultayında iştirak edir. O, "Tədbirlər Şuranın" üzvü olur.
1921-ci ilin aprelindən 1922-ci ilə qədər Xalq Maarif Komissarlığının rəhbəri olur. 1923–1926-cı illərdə DMSSR Xalq Komissarları Sovetinin Xalq Maliyyə Komissarlığının üzvü olur. 1927-ci ildən Zaqafqaziyada inzibati vəzifələrdə (Tiflisdəki fabrikin direktoru) işləmişdir. Stalin repressiyalarına məruz qalır, lakin uzun müddət SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığı zindanlarında qaldıqdan sonra sərbəst buraxılır.
Xatirəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qabiyev adına Mahaçqala[4], Buynaksk, Dərbənd şəhərlərindəki, Şamxal-Termen və Qumuq kəndlərində küçələr vardır.
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Краткая литературная энциклопедия
- Государственное казенное учреждение "Центральный Государственный архив Республики Дагестан". Фонд № Р-1388.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 Identifiants et Référentiels (fr.). ABES, 2011.
- ↑ 1 2 S. I. Gabiev // Faceted Application of Subject Terminology.
- ↑ Хасбулатов Х. Саид Габиев. — Махачкала: Дагестанское книжное издательство, 1972. — С. 5-6.
- ↑ Положения об общегородском перечне наименований элементов улично-дорожной сети и иных территорий проживания граждан городского округа «город Махачкала» (решение № 349 от 24.12.1986 г. о переименовании ул Поселковая в улицу Саида Габиева)