Sason

Sason — Batman ilinin bir ilçesidir.

Sason
38°20′01″ şm. e. 41°25′12″ ş. u.HGYO
Ölkə	Türkiyə
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı	UTC+03:00
Əhalisi
Əhalisi	32.907 nəf. (2018)
Xəritəni göstər/gizlə Sason
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sason, dağların arasında qurulmuş köhnə bir məskunlaşma vahididir. Mahal mərkəzi Helkıs Dağı ətəklərinə qurulmuşdur. İlçe'nin girişində şəfalı içməyə vardır. Sason dağların bir yanı Kozluk üzərindən Bitlisən çıxarkən digər yanı Muş düzənliyinə çıxar. 3000 m'ye yaxın yükseltisiyle Mereto Dağı Diyarbakır hövzəsindən dəqiq bir şəkildə görülməkdə olub, bölgənin ən yüksək dağıdır.

Erməni olan "Sasun" və "Sanasunk" adları 3-cü əsrdən etibarən erməni, Rum-Bizans, Sürəni və Ərəb qaynaqlarında yazılmışdır. Tarixi Sasun bölgəsi bugünkü sahəsinə əlavə olaraq Mutki və Kozluk (Hazzo) rayonlarında də əhatə edir. Bölgənin tarixi xalqı ermənilər olmaqla birlikdə Kürd və Ərəb ünsürlərə da ən qədim dövrdən etibarən rast gəlinməkdədir.

Erməni xalq ədəbiyyatının ən məşhur əsəri olan Sasuntsi Tavit (Türkçesi Sasun'lu Tavit ) dastanı, 10. əsr ətrafında Misir və İraq 'ın Ərəb hükümdarlarıyla olan əlaqə və qarşıdurmaları mövzu alır. Dastanın bəzi elementləri Aşşurlar dövrünə aid çox daha köhnə əfsanələri saxlayar.

19-cu əsrin sonunda Sasun, Erməni milli hərəkatı nin ən əhəmiyyətli mərkəz nöqtələrindən biri olmuşdur. Hınçak partiyasının təşəbbüsü 1891-ci ildə başlayan Sasun üsyanı qısa bir müddət sonra Erməni İnqilabçı Federasiyası ("Daşnak") təşkilatının yoxlamasına girmiş və fasılalarla 1904-ci ilə qədər davam etmişdir. Üsyan bu tarixdə Qərb dövlətlərin müdaxiləsi sona çatmış və üsyan lideri olan Antranik Ozanyan sürgün olaraq yurd xaricinə getmişdir.

Hələ də mahal əhalisinin böyük bir qismi gündəlik həyatda Ərəb danışar. Daxili bölgədəki ən yüksək kəndlərin bəzilərində Kürtçe danışan kiçik bir əhali qalmışdır.^[1]