Solğun Mavi Nöqtə

Solğun Mavi Nöqtə — 14 fevral 1990-cı ildə Voyacer 1 kosmik zondu tərəfindən rekord məsafədən təqribən 6 milyard kilometrdən (3.7 milyard mil, 40.5 a.v.) çəkilən Yer planetinin fotoşəkilidir, bu fotoşəkil Günəş sisteminin "Ailə albomu"-na daxil olan şəkillərdəndir. Fotoşəkildə Yerin görünən ölçüsü bir pikseldən azdır; planet kamera tərəfindən əks olunan Günəş işığı zolaqları arasında kosmosun sonsuzluğunda kiçik tənha nöqtə formasında görünür.^[1]

İlkin missiyasını tamamlayan və Günəş Sistemini tərk etməkdə olan Voyacer 1 kosmik gəmisinə, NASA tərəfindən astronom və yazıçı Karl Saqanın xahişi ilə kamerasını döndərməsi və Yer kürəsinin son bir şəklini çəkməsi əmri göndərildi.^[2] "Solğun mavi nöqtə" termini Karl Sagan tərəfindən fotoşəkilin əhəmiyyətini əks etdirən eyni adlı kitabda qeyd olunmuşdur.^[1]

"Solğun Mavi Nöqtə", Karl Saqanın bu fotodan ilham alaraq 1994-cü ildə yazdığı kitabının da adıdır. Fotoşəkil, 2001-ci ildə space.com tərəfindən ən yaxşı on kosmos fotoşəkilindən biri seçilmişdir.

1977-ci ilin sentyabr ayında NASA, xarici Günəş sistemini və nəticədə ulduzlararası fəzanı öyrənmək üçün bir missiya üzərinə 722 kiloqram (1.592 funt) robot kosmik vasitəsi olan Voyacer 1-i işə saldı.

Voyacer 1 kosmik gəmisi, xarici Günəş sistemini araşdırmaq məqsədilə ABŞ tərəfindən 5 Sentyabr 1977-ci ildə kosmosa göndərilmişdir. 14 Fevral 1990-cı ildə NASA, əsil vəzifəsini bitirmiş və artıq Yer kürəsindən xeyli uzaqlaşmış olan Voyacer 1-ə yeni əmrlər göndərərək Günəş Sistemindəki bütün planetlərin şəkillərinin çəkilməsini təmin etdi. Kosmik gəmindən göndərilən şəkillərdən birində, qara fonda solğun mavi bir nöqtə görünürdü. Bu, Yer kürəsi idi.

NASA veb saytına istinadən bu fotoşəkil Yerdən 6,4 milyard km məsafədən çəkilmişdir. Məhduq ayırdetməli obyektiv istifadə edilmiş, mavi, yaşıl və bənövşəyi filtrlər taxılmış, tutulma müstəvisinin 32° üstü hədəflənmişdir.^[3] Dar baxışlı obyektivlər, geniş bucaqlı obyektivlərin əksinə, müəyyən bir bölgədən detallı lentə alınmaq üçün istifadə edilir. Dünya, fotoda bir pikseldən kiçik bir sahə (NASA-ya görə 0,12 piksel) yer tutur.

Voyacer, Venera, Yupiter, Saturn, Uran və Neptunun da bənzər fotoşəkillərini çəkmişdir. Merkurinin Günəşə yaxınlığından dolayı şəkili çəkilənməmişdir. Marsın şəkilinin çəkilə bilinməməsinin səbəbi isə gün işığının obyektivə girməsi səbəbindən mümkün olmamışdır.^[4] NASA, 60 şəkli bir mozaika formasında bir araya gətirərək "Ailə Fotosu" dediyi Günəş Sistemi portretini yaratmışdır.

11 May 1996-cı ildə, Karl Saqan, bir nitqində şəkli belə şərh etmişdir:

Bu nöqtəyə bir daha baxın. Ora evimizdir. O bizik. Sevdiyiniz və tanıdığınız, adını eşitdiyiniz, yaşayan və ölmüş olan hər kəs onun üzərindədir. Bütün sevincimizin və kədərimizin hamısı, minlərlə bir-birini təkzib edən din, ideologiya və iqtisad təlimi; Bəşəriyyət tarixi boyunca yaşayan hər ovçu və toplayıcı, hər qəhrəman və qorxaq, hər bir mədəniyyət qurucusu və dağıdıcısı, hər padşah və əkinçi, hər aşiq cütlük, hər ana və ata, ümid dolu uşaq, ixtiraçı, kəşfiyyatçı, əxlaq müəllimi, sırtığlaşmış siyasətçilər, hər superstarlar, hər "ulu öndər", hər müqəddəs və günahkar onun üzərində - bir gün işığı hüzməsinin üzərində asılı qalan o toz zərrəsindədir. Kainatın sonsuzluğu qarşısında dünya çox kiçik bir səhnədir. Bütün o generallar və imperatorlar tərəfindən axıdılan qan çaylarını düşünün, qazandıqları qələbələrlə bir toz zərrəciyinin bir anlıq ağası oldular. O zərrənin bir tinində oturanların başqa bir tinindən gələn və özlərinə bənzəyən başqaları tərəfindən məruz qaldığı bitməz tükənməz əziyyətləri düşünün, nə çox yanlışlığa düşdülər, bir-birini öldürmək üçün nə qədər həvəsli idilər, bir-birlərindən nə qədər də çox nifrət edirdilər. Özümüzü lovğa kimi aparmamız, özümüzə verdiyimiz önəm, kainatda ayrıcalıqlı bir mövqeyimiz olduğu haqqındakı sayıqlamalarımız, hamısı bu solğun işıq nöqtəsi tərəfindən sındırılır. Planetimiz, onu bürüyən kosmosun qaranlığı içində yalnız bir toz zərrəsidir. Bu nəhəng boşluq içindəki itkinliyimizdə, bizi bizdən xilas etmək üçün yardım etməyə gələcək heç kim yoxdur. Dünya, üzərində həyat olduğunu bildiyimiz yeganə planetdir. Ən azından yaxın gələcəkdə, gedəcəyimiz başqa yer yoxdur. Səfər edə bilərik, amma hələ yerləşə bilmərik. İstər bəyənin və ya bəyənməyin, hazırda Dünya sığına biləcəyimiz yeganə yerdir. Astronomiya elminin təvazökarlaşdırıcı və şəxsiyyət qazandıran bir təcrübə olduğu deyilir. Bəlkə də insanın təkəbbürçülüyünün nə qədər də axmaqca olduğunu bundan daha yaxşı göstərən bir fotoşəkil yoxdur. Məncə, bir-birimizə daha yaxşı davranma məsuliyyətimizi vurğulayır bu şəkil, və bu mavi nöqtəyə, yeganə evimizə.

Albert Qorun 2006 istehsalı "Əlverişsiz Həqiqət" filminin son səhnəsində Solğun Mavi Nöqtə görülür. Qor, şəkli qlobal istiləşmənin qarşısını almağımız lazım olduğunu vurğulamaq üçün istifadə edərkən Karl Saqanın sözlərini təkrarlayar: "Bu sahib olduğumuz tək şey".

Kompozisiyada altı planetin fərdi fotoşəkilləri və nisbi vəziyyətləri əks olunub. Kompozisiya 60 fərdi Fotoşəkildən ibarət mozaikadır.^[5] Kompozisiyanı tərtib etmək üçün istifadə olunan şəkillər Voyacer 1 kosmik gəmisi tərəfindən çəkilən son fotoşəkillər idi (kosmik gəmi öz işini bundan sonrada davam etdirmişdir).

Bu şəkillər Yerin məşhur "Solğun Mavi Nöqtə" fotoşəklinin də ilham mənbəyi idi. Voyacer görüntü missiyası qrupunun tərkibində olan astronom Karl Saqan, illərlə şəkillərin çəkilməsi üçün kampaniya yürütmüşdür.^[6]