Susurluq qəzası və ya Susurluq qalmaqalı — 3 noyabr 1996-cı ildə saat 19:25 radələrində Balıkesir–Bursa magistral yolunun Susurluq rayonu Çatalceviz məhəlləsində baş verən yol qəzası nəticəsində dövlət-polis-mafiya əlaqələrinin ortaya çıxması ilə başlayan qalmaqal. Türkiyə Cümhuriyyəti tarixinin ən mühüm qalmaqallarından biridir.
Susurluq qəzası | |
---|---|
Tarix | 3 noyabr 1996 |
Saat | 19:25 |
Yeri | Susurluq mahalı Çatalceviz məhəlləsi |
Qurbanlar | |
Ölənlərin sayı | 3 |
Zədəlilər | 1 |
Qəzadan sonra ictimaiyyət "dövlət-siyasət-mafiya" üçbucağında qeyri-qanuni münasibətlərin üzə çıxarılmasını tələb edib. Medianın və vətəndaş cəmiyyətinin dəstəyi ilə "Daimi işıq üçün bir dəqiqəlik qaranlıq" adlı aksiyalarda ört-basdır edilən əlaqələr və fəaliyyətlərin açıqlanması tələb olunub. Qəza ingilislər tərəfindən bir filmin mövzusu oldu və film 2018-ci ildə "The Scar" adı ilə çıxdı. Filmin Qönçə Us tərəfindən nəql ediləcəyi bildirilib.[1]
DYP Şanlıurfa millət vəkili Sədat Edip Bucaq, İstanbul Kəmaləddin Eröge Polis Məktəbinin müdiri Hüseyn Qocadağ, Mehmet Özbay saxta şəxsiyyətli Abdullah Çatlı ilə 1969-cu il təvəllüdlü Qönçə Us 1 noyabr 1996-cı il axşam saatlarında Quşadası Onura otelinə gəliblər. Hüseyn Qocadağın rəhbərliyi ilə Bucaqa məxsus 06 AC 600 dövlət nömrə nişanlı Mercedes markalı qara avtomobillə İstanbula getmək üçün yola çıxan qrup, 3 noyabr 1996-cı il tarixində saat 19.25 radələrində Susurluq rayonunun Çatalceviz məntəqəsində yanacaqdoldurma məntəqəsindən yola çıxan Həsən Gökçənin rəhbərliyi altında 20 RC 721 dövlət nömrə nişanlı yük maşınına çırpılıb. Bu qəza mətbuat ədəbiyyatında “Susurluq qalmaqalı” və ya “Susurluq qəzası” kimi adlanırdı.
Qəzada "Mercedes"i idarə edən Hüseyn Qocadağ, üzərində Mehmet Özbay şəxsiyyəti olan Abdullah Çatlı və Məlahət Özbay saxta şəxsiyyətli Qönçə Us dünyasını dəyişib. DYP Şanlıurfa millət vəkili Sədat Bucaq isə xəsarətlərlə xilas olub. Hadisədən sonra Dövlət Təhlükəsizliyi Məhkəməsi Sədat Edip Bucaq barəsində istintaq başladıb və 2 il həbs cəzası istəyib.[2]
İlk Susurluk Hesabatı MİT-in hazırladığı hesabatdır və onun düzgünlüyünə şübhələr çoxdur. Ən milliyətçi Alparslan Türkeşin Susurluk bəyanatı[3] da daxil olmaqla, hesabatın doğruluğunun şübhəli olması ilə bağlı bir çox siyasi dairələrdən reaksiyalar gəlib. Bunun da manipulyasiya olduğu açıqlanıb.
İlk Susurluk Hesabatının ardından Baş nazir Məsud Yılmaz, Baş Nazirlik müşaviri Kutlu Savaşa yeni Susurluq hesabatı hazırlatdırdı.
TBMM Susurluk komissiyasının hesabatı: Türkiyə Böyük Millət Məclisinin təyin etdiyi Mehmet Elkatmışın sədri olduğu və CHP-dən Fikri Sağların da qatıldığı Susurluq komissiyası da hesabat hazırlayıb.
Qəzadan sonra ictimaiyyət "dövlət-siyasət-mafiya" üçbucağında qeyri-qanuni münasibətlərin üzə çıxarılmasını tələb edib. Media və vətəndaş cəmiyyətinin dəstəyi ilə "Daimi işıq üçün bir dəqiqə qaranlıq" aksiyası ilə işıqlandırılan əlaqələr və fəaliyyətlərin açıqlanmasını tələb edib. Hadisələrdən sonra hazırlanan 1-ci Susurluq hesabatının olayları bağlamaq məqsədi daşıdığı anlaşılınca, axşam saatlarında ölkə daxilində işıqlar sönüb.
1. Susurluq hesabatın doğruluğuna dair şübhələr yarandığı üçün Baş nazir Məsud Yılmaz 2-ci Susurluq hesabatını Baş Nazirlik Təftiş Şurasının sədri Kutlu Savaşa hazırlatdırdı.[4]
Susurluq hadisəsi ilə bağlı MİT Susurluq hesabatını hazırladı və bu xəbər qəzetlərdə öz əksini tapdı. Bu xəbərdə yanlış və əhəmiyyətsiz məsələlər sıralanmış, ictimaiyyət tərəfindən Susurluq hadisəsinin bağlanması üçün yazıldığı günün qəzetlərində müzakirə edilmişdir. Aydınlıq qəzetində dərc olunan xəbərə əsaslanaraq, olay ilə əlaqəsi olmayan şəxslərin də daxil edildiyi və hadisənin bağlanmasına çalışıldığı da tənqid edilib.
06 AC 600 dövlət nömrə nişanlı Mersedes markalı avtomobildə aparılan incələmədə nəqliyyat vasitəsinin içərisində tapılanların tam siyahısı belədir:[5]