Təpəbaşı məhəlləsi — İrəvannin qədim məhəllələrindən biri.
Zəngi çayı ilə Şəhri məhəlləsinin arasındakı təpəlikdə yerləşirdi. Bu məhəllə şəhərin qərb hissəsini əhatə edirdi. Təpəbaşı
məhəlləsini Şəhri məhəlləsindən İrəvanın adlı-sanlı adamlarının çoxsaylı bağları ayırırdı. Hüseynqulu xana məxsus məşhur Xan bağı da burada yerləşirdi. [1] [2]
1728-ci ildə tərtib olunmuş osmanlı «Müfəssəl dəftər»ə görə, bu dövrdə İrəvan şəhəri 4 məhəllədən («Köhnə şəhər», «Dəmirbulaq», «Dərəkənd», «Təpəbaşı») ibarət olmuşdu.[3]
İrəvan şəhəri aşağıdakı hissələrdən ibarətdir:
- 1. Şəhər hissəsi
- 2. Təpəbaşı hissəsi
- 3. Dəmirbulaq hissəsi
Təpəbaşı hissəsinə aid olanlar:
- 1) Kənəkir yolundan solda yerləşən Abihəyat məhəlləsi;
- 2) Zəngi çayının solunda, Kənəkir kəndindən aşağıda yerləşən Qızılqala məhəlləsi;
- 3) Zənginin həmin tərəfində, Qızılqala məhəlləsindən aşağıda yerləşən Dərəbağ məhəlləsi;
- 4) Körpüdən yuxarıda, həmin yerdə yerləşən Dərəkənd məhəlləsi;
- 5) Zənginin o biri tərəfində, Dərəbağla üz-üzə yerləşən Dəlmə məhəlləsi;
- 6) Noraguğ məhəlləsi;
Bütün bu məhəllələr bağlardan ibarətdir və qış vaxtı buralarda heç kim yaşamır.
Təpəbaşı hissəsi - 594 ailə, 1.333 kişi, 1.264 qadın, cəmi 2.537 nəfər
Təpəbaşı hissəsi Azərbaycan türkləri:
- 1 xan ailəsi, 4 kişi, 2 qadın, cəmi 6 nəfər
- 12 bəy ailəsi, 43 kişi, 28 qadın, cəmi 71 nəfər
- 6 mirzə ailəsi, 33 kişi, 16 qadın, cəmi 49 nəfər
- 20 molla ailəsi, 69 kişi, 48 qadın, cəmi 117 nəfər
- 10 seyid ailəsi, 21 kişi, 25 qadın, cəmi 46 nəfər.
- Ermənilərdə:
- 3 məlik ailəsi, 13 kişi, 13 qadın, cəmi 26 nəfər
- 8 ruhani ailəsi, 32 kişi, 23 qadın, cəmi 55 nəfər
- Cəmi 63 ailə, 227 kişi, 165 qadın, 192 nəfər.[4][5]