Termidor çevrilişi

Termidor çevrilişi — Fransa inqilabı dövründə dövlət çevrilişi. İnqilab 1794-cü ildə, iyulun 27-dən 28-nə keçən gecə (inqilab təqvimi ilə respublikanın 2-ci ilinin 9–10 termidoru) baş verdi. Bu, montanyarlar diktaturasının süqutuna səbəb olmuşdur.

Termidor çevrilişi
Tarix 26 iyul 1794
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Çevriliş

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1794-cü ilin yazında ölkənin inkişaf perspektivləri məsələsi konventin solçu yakobinlər və radikal montanyar deputatları arasında mübahisələrə səbəb olmuşdur. Jak Rene Eber və tərəfdarları maksimumun və terrorun əbədiləşdirilməsini müdafiə etmişdilər. Bu siyasət inqilabın düşmənlərini qorxutmaq və siyasi rəqibləri məhv etmək məqsədi daşıyırdı. Jak Jorj Dantonu dəstəkləyənlər sülhün bağlanmasını və terrora son qoyulmasını tələb edirdilər. Maksimillian Robespyer və onun tərəfdaşları hər iki qrupun liderlərinin edam edilməsinə nail olmuş və əksinqilabın qalibiyyətlə sona çatması, cəmiyyətin mənəvi yenilənməsi üçün bir proqram irəli sürmüşdülər. Bunun alətlərindən biri də terror idi. Cavab olaraq Konvensiyada deputatların sui-qəsdi yarandı. Bu, həm məğlub olmuş qrupların tərəfdarlarını, həm də real və ya qondarma ittihamlarla həbs olunmaqdan qorxanları, o cümlədən Jan-Lambert Tallien, Pol Barras, Bertran Barer və cəmiyyətlərin bir sıra komitə üzvlərini birləşdirdi. xilas və ümumi təhlükəsizlik. Cavab olaraq, konventdə deputatlar arasında konspirasiya yaranmışdır. Bu konspirasiya həm məğlub olan qrupların tərəfdarlarını, həm də real və ya proqnozlaşdırılan ittihamlara görə həbs olunmaqdan qorxanları, o cümlədən Jan-Lambert Talyen, Pol Barras, Bertran Barer, həmçinin ictimai təhlükəsizlik komitəsinin bir sıra üzvlərini özündə birləşdirirdi.[1]

9 termidorda konspirasiyanın dəstəkçiləri sui-qəsdçilər Lui Antuan de Sen-Jüstün çıxışını dayandırmış, ona Robespyerin müdafiəsi üçün danışmağa imkan verməmişdilər. Konvent hər ikisini və onların əlbirlərini həbs edilməsi üçün fərman qəbul etmişdir. 1789–1794-cü illər Paris kommunası Robespyerin həbsdən azad edilməsinə nail olmuşdur. Onlar üsyan qaldırmağa çalışsalar da, xalqı öz tərəfinə çəkə bilməmiş, qanundan kənar elan edilmiş və məğlubiyyətə uğramışdır. 10 termidorda Robespyeri, Sen-Jüst, Jorj Ogüst Kuton və onların ortaqları gilyotin ilə edam edilmişdir.[1]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Бовыкин Д. Ю. ТЕРМИДОРИАНСКИЙ ПЕРЕВОРОТ // Большая российская энциклопедия. Том 32. Москва, 2016, стр. 69.

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Бачко, Бронислав. Как выйти из террора? Термидор и революция. М.: BALTRUS. Пер. фр. и послесловие Д. Ю. Бовыкина. 1994 [Comment sortir de la Terreur : Thermidor et la Révolution].
  • Документы истории Великой французской революции. II. М.: Издательство Московского университета. Ред. коллегия: Адо А. В. (пред.). 1990.
  • Жорес, Жан. Социалистическая история французской революции. 6. Москва. 1983.
  • Захер, Яков Михайлович. Французская революция в документах 1789-1794. Л.: Издательство «Прибой». 1926.
  • Кропоткин П. А. Великая французская революция 1789-1793. М. 1979.
  • Манфред, Альберт Захарович. Великая французская революция. М.: Наука. 1983.
  • Матьез, Альбер. Великая французская революция. Ростов-на-Дону: Феникс. 1995.
  • Робеспьер Максимилиан. Избранные произведения. 3. М.: Наука. 1965.
  • Собуль А. Первая республика (1792—1804 гг.). М.: Прогресс. 1974.
  • Троцкий Л. Преданная революция: Что такое СССР и куда он идёт?. 1936.
  • Andress David. The Terror: the merciless war for freedom in revolutionary France. Farrar: Straus and Giroux. 2006. ISBN 0-374-27341-3.
  • Aulard, François-Alphonse. The French Revolution, a Political History, 1789-1804, in 4 vols. II. New York: Charles Scribner's Sons. 1910.
  • Aulard, François-Alphonse. The French Revolution, a Political History, 1789-1804, in 4 vols. III. New York: Charles Scribner's Sons. 1910.
  • Bouloiseau, Marc. The Jacobin Republic: 1792–1794. Cambridge: Cambridge University Press. 1983. ISBN 0-521-28918-1.
  • Doyle, William. Şablon:Нп4. Oxford: Oxford University Press. 2002. ISBN 978-0199252985.
  • Furet, François. The French Revolution: 1770-1814. London: Wiley-Blackwell. 1996. ISBN 0-631-20299-4.
  • Hampson, Norman. A Social History of the French Revolution. Routledge: University of Toronto Press. 1988. ISBN 0-710-06525-6.
  • Hardman, John. Robespierre. London: Pearson Education Limited. 1999.
  • Greer, Donald. Incidence of the Terror During the French Revolution: A Statistical Interpretation. Peter Smith Pub Inc. 1935.
  • Lefebvre, George. The French Revolution: from 1793 to 1799. II. New York: Columbia University Press. 1963. ISBN 0-231-08599-0.
  • Madelin, Luis. The French Revolution. London: William Heinemann Ltd. 1926.
  • Mathiez, Albert. The Fall of Robespierre. New York: Augustus M. Kelley. 1989.
  • Palmer R. R. Twelve Who Ruled: The Year of the Terror in the French Revolution. Princeton: Princeton University Press. 2005.
  • Rude, George. The crowd in the French Revolution. Princeton: Princeton University Press. 1967.
  • Scurr, Ruth. Fatal Purity: Robespierre and The French Revolution. Oxford: Oxford University Press. 2006.
  • Soboul, Albert. The French Revolution: 1787-1799. New York: Random House. 1974. ISBN 0-394-47392-2.
  • Thompson J. M. The French Revolution. Oxford: Basil Blackwell. 1959.
  • Thompson J. M. Robespierre. New York: D Appleton-Century Company. 1936.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Termidor çevrilişi ilə əlaqəli mediafayllar var.