Timotesubani monastırı

Timotesubani monastırı (gürc. ტიმოთესუბანი, translit. timotesubani) və ya rəsmi şəkildə Timotesubani Məryəm Ananın ölümü monastırı (gürc. ტიმოთესუბნის ღვთისმშობლის სახელობის მონასტერი, translit. timotesubnis ğvtismshoblis saxelobis monasteri) — Gürcüstan Respublikasının Samtsxe-Cavaxeti diyarındakı Borjomi vadisi üzərində yerləşən Timotesubani kəndində orta əsrlərə aid gürcü ortodoks monastır kompleksi.

Pravoslav ortodoks
Timotesubani monastırı
gürc. ტიმოთესუბანი
Din
İlahi gücü gürcü ortodoks kiləsisi
Yerləşməsi
Ölkə  Gürcüstan
Bölgə Samtsxe-Cavaxeti
Kənd Timotesubani
Memarlıq
İnşa tarixi XIII əsr
Dövrü orta əsrlər
Tikdirəni Böyük Tamara
Üslubu Gürcüstan memarlığı
Vəziyyəti Fəaliyyət göstərir
Timotesubani monastırı xəritədə
Timotesubani monastırı
Timotesubani monastırı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kompleks XI–XVIII əsrlər aralığında inşa edilmişir bir sıra tikilidən təşkil olunmuşdur. Bu kompleksə Məryəmin ölümü kilsəsi, orta əsrlər Gürcüstan tarixinin "Qızıl dövrü" zamanına kraliça Tamara (hak. 1184–1213) dövründə inşa edilən, komplekdəki ən böyük və ən əhəmiyyətli memarlıq abisədir. Müasir bir yazıda Gürcüstan zadəganı "Ahalsıxlı Şalva"nın kilsənin qoruyucusu olduğu yazılır.

Kilsənin içərisində yerləşən freskalar 1970-ci illərdə E. Privalova və həmkarları tərəfindən təmizlənmiş, üstündə tədqiqat işləri aparılmışdır. Dünya Abidələr Fondu və Semyuel Henri Kress Fondunun yardımıyla 2000-ci illərdə freskalar üzərində sürətli bir şəkildə bərpa və konservasiya işləri aparılmışdır.[1]

Memarlıq xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kilsə günbəzli bir tikiliyə və çəhrayı daşdan hazırlanmış yunan xaçı planı dizaynına malikdir, şərqə doğru istiqamətləndirilmiş üç apsida çıxıntısı var. Kilsənin günbəzi sərbəst şəkildə və qurbangah çıxıntısına əsaslanır. Daha sonra iki – biri cənubə, digəri isə qərbə istiqamətləndirilmiş portal əlavə edilmişdir.

Kilsənin daxili ən gec 1220-ci illərdə freskalarla ekstensiv şəkildə bəzədilmişir. Timotesubanidəki rəsmlər ikonoqrafik proqramının canlılığı və mürəkkəbliliyinə görə diqqət çəkir.[2]

Qalereya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Timotesubani monastırı. Qriqori Qaqarin. 1853-cü il.cü il.-
    Timotesubani monastırı. Qriqori Qaqarin. 1853-cü il.cü il.-
  • Sergey Prokudin Qorski tərəfindən çəkilmiş fotoşəkil. 1909–1915.
    Sergey Prokudin Qorski tərəfindən çəkilmiş fotoşəkil. 1909–1915.
  • Monastırın girişi. Sergey Prokudin Qorski 1909–1915.
    Monastırın girişi. Sergey Prokudin Qorski 1909–1915.
  • Kilsənin günbəzinin daxildən görünüşü.
    Kilsənin günbəzinin daxildən görünüşü.
  • Kilsənin xaricdən görünüşü.
    Kilsənin xaricdən görünüşü.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Preservation of Medieval Monuments: the Church of the Virgin in Timotesubani". gaccgeorgia.org (ingilis). The Georgian Arts & Culture Center. April 2007. July 3, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 4, 2019.
  2. ↑ Eastmond, Antony. Royal Imagery in Medieval Georgia (ingilis). Penn State Press. 1998. səh. 211. ISBN 0-271-01628-0.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Привалова, Е.А. Роспись Тимотесубани (rus). Тбилиси: Мецниереба. 1980.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]