Tokio (toponim)

Tokio
Tokio
Bayraq[d]	Gerb
	35°41′22″ şm. e. 139°41′30″ ş. u.
Ölkə	Yaponiya;
Başçı	Yuriko Koike[d]
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	6 sentyabr 1868
Sahəsi	2.194,05 km² (1 yanvar 2022);
Mərkəzin hündürlüyü	6 m
Saat qurşağı	UTC+09:00; Yaponiya standart vaxtı;
Əhalisi
Əhalisi	14.264.798 nəf. (2022);
Digər
	metro.tokyo.lg.jp
	Xəritəni göstər/gizlə Tokio
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tokio və ya Tokyo^[a] (yap. 東京 Tōkyō^ⓘ) — Yaponiyanın paytaxtı. Ölkənin əsas iqtisadi və mədəniyyət mərkəzi.^[3]

Tarix

Tokio Körfəzi sahilində liman şəhəri Tokio, Edo (körfəz qapısı) adı ilə tanınmışdı. Edo Qalası XII əsrdə güclü samuray qəbilənin-i Edo ailəsinin yurdu olaraq yapon tarixində meydana çıxdı. 1603de Tokugawa Şogunluğu banisi Tokugawa Ieyasu, Edoyu zərbənin rəhbərliyinin paytaxtı etdi. Şogunluk rejimi altında Edo, Yaponiyanın mədəni və iqtisadi, siyasi sahədə mərkəzinə inkişaf etmişdir. 1868-ci ildə Zərbənin hakimiyyətinə son qoyan İmperator Meiji, 3 sentyabr 1868-ci il tarixli Edonun adını Tokio etməsinə dair imperator fərmanı ilə Kioto Edo qalasındakı qədim zərbənin sarayına köç edib, qədim paytaxt Kioto şərqdə paytaxt olduğuna görə şəhərin adı Tokioya dəyişdi. Tokio, 12 sentyabr 1923-cü ildəki zəlzələdən böyük zərər gördü. Zəlzələdən sonra şəhər yenidən inşa edilib və bu dövrdə ətrafında şəhərətrafılar təşəkkül etməyə başladı. 20 il sonra II. Dünya Müharibəsində ABŞ təyyarələri tərəfindən ciddi bombardman edilərək təkrar sökülüb. Tokio 1950-ci illərdən sonra ölkə iqtisadiyyatına paralel inkişaf göstərərək sürətlə böyüdü və bugünkü səviyyəsinə çatıb.

Təqdimat

Şəhərin mərkəzində xəndəklər və geniş bağlarla əhatə İmperiya Sarayı yer alır. Sarayın şərqində, Yapon iş dünyasının mərkəzi kimi səciyyələndirilən Maranouçi səmti olur; Şimal-şərqində isə bir çox universitetin və mətbəənin yerləşdiyi Qanda səmti uzanır. Rəsmi binalar sarayın cənubundakı Kasumigaseki səmtində toplanmışdır. Milli parlament binası isə Kasumigasekinin qərb. Dünyaca məşhur bir mübadilə mərkəzi olan Ginza səmti şəhərin şərq hissəsindədir. Tokionun arxitekturası iki və ya üç mərtəbəli taxta evlərdən, Meiji dövründən qalma daş tikililərə və beton və ya poladdan düzəldilmiş göydələnlərə qədər dəyişən bir müxtəliflik göstərir. Yaponiyanın əsas ibadət mərkəzi olan Meici Məbədi bir milli abidə kimi qəbul edilir.Başlanğıcda zəlzələyə qarşı mukavim olsun deyə, binalar 30 metrlə məhdudlaşdırılmış, lakin 1960lardan sonra bu yüksəkliyi keçən və zəlzələyə dayanıqlı bir çox yeni bina inşa edilmişdir. Bunların başlıcaları Mainiçi Nəşriyyatı, Tokio Kilsə, Milli Teatr və Beynəlxalq Ticarət Mərkəzidir. Şəhər daxili nəqliyyat avtobus, metro və elektrik qatarlarla təmin edilir. Tokioda biri daxili səfərlər, digəri xarici səfərlərə təsis edilən iki hava limanı var.Yaponiyanın mədəniyyət mərkəzi olan Tokioda bir çox muzey, kitabxana və universitet yerləşir. Ueno Parkında Tokio Milli Muzeyi, Tokio Milli Elm Muzeyi, Heyvanat Bağçası və Qərb İncəsənəti Milli Muzeyinin yer alır. Yaponiyadakı universitet və yüksekokul-ların böyük hissəsi Tokio. Tokio Universiteti xaricindəki başlıca milli ali təhsil müəssisələri Tokio Texnologiya İnstitutu, Hitotsubaşi Universiteti və Tokio İncəsənət Universitetidir. Özəl universitetlərin ən məşhurları da Vaseda və Keio universitetləridir.