Tupolev Tu-95

Tupolev Tu-95 (NATO kod adı Bear) – Soyuq müharibə dövründə SSRİ-də Tupolev zavodu tərəfindən istehsal edilmiş, uzun ömürlü və çox uğurlu strateji bombardmançı və raket daşıyıcı təyyarə.

"Tupolev Tu-95"
Tipi	Strateji bombardman, dəniz patrul, raket daşıyıcı, nəqliyyat
Hazırlayan	Tupolev
İstehsalçı	Tupolev Konstruktor Bürosu
Dizayner	N.I. Bazenkov
İlk uçuş	12 Noyabr 1952
İstismara verilmə tarixi	1956
İstimarının bitmə tarixi	2040[1]
İstismarçılar	Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri, Rusiya Donanması
İstehsal ili	1952 - 1963
Buraxılış sayı	500+
Variantları	Tu-114 (Sərnişin təyyarəsi) Tu-119 (Nüvə bombardmanı təyyarəsi)
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

2011-ci ildə hələ də xidmətdə olan bu təyyarənin, Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinin aldığı qərara əsasən 2040-cı ilə qədər sərhəd təhlükəsizliyi kimi xidmətdə qalması nəzərdə tutulub.^[2] Tu-95 dörd ədəd Kuznetsov turboprop tipli mühərrikə malikdir. Bunun sayəsində bütün zamanların ən sürətli və güclü təyyarələrindən biri hesab olunur. İndiyə kimi xidmətə girən tək turboprop motorlu bombardman təyyarəsidir. Donanma kəşfiyyat variantına Tu-142 adı verilmişdir. Bundan başqa, Çar Bombası adlı bomba xüsusi olaraq hazırlanmış Tupolev Tu-95 təyyarəsindən atılıb. "95" təyyarəsinin hazırlanmış variantlarının ümumi sayı, seriya modifikasiyalar, laboratoriyalar və həyata keçməyən layihələr uçan təcrübə nümunələri ilə birlikdə təxminən 500 vahiddir. Suriyada Tu-95 praktiki tətbiq etməsi sübut etdi ki, təyyarə tək "nüvə təmkinliyinin abstrakt vasitəsi" deyil, həmçinin real müasir lokal müharibələrdə istifadə oluna bilər. National Interest qeyd edir ki, Tu-95-i "köhnəlmiş silah" hesab etmək kifayət qədər sadəlövhlükdür. Çünki faktiki olaraq belə təyyarədən böyük uzaqlığa uçmaqdan başqa heç nə tələb olunmur, amma onun real silahı X-101 kimi ən yeni qanadlı stels-raketlərdir, hansılar ki, 5500 kilometr uzaqlıqdan T-95-ə Hava Hücumundan Müdafiənin istənilən sistemlərinin hərəkət radiusları xaricində hədəflərə "cəzasız" hücüm etməyə icazə verirlər.

Tu-95 modifikasiyaları əsasında müxtəlif təyinatlı uçan laboratoriyalar, Tu-114 qitələrarası sərnişin laynerini və onun layihə nəqliyyat variantı yaradılmışdır. Öz növbəsində, Tu-114 əsasında Tu-126 radiolokasiya döyüş təyyarəsi yaradılmışdı.

Andrey Tupolevin başçılıq etdiyi Layihə Bürosu 1949-cu ildə ilk Sovet qitələrarası bombardmançı TU-85 inkişaf etdirmişdir. Erkən 1950-ci illərdə beynəlxalq siyasi vəziyyət SSRİ Hava Qüvvələrinin strateji komponentinin gücləndirilməsini tezliklə tələb edib. OKB Tupolev yeni yüksək sürətli uzun mənzilli bombardmançı dizaynını başlamaq tapşırılıb. Tupolevin layihəsi üzrə işlərin rəhbəri N.I. Bazenkov təyin edilib. Avqust 1951-ci ildən etibarən gələcək bombardmançının inkişaf planının sxemləri iş başlatdı. 31 Oktyabr 1951-ci ildə Hava Qüvvələrinin Komissiyası hazırlanmış layihəni təsdiq edib. 12 noyabr 1952-ci ildə test pilot heyəti prototip üzərində ilk uçuşunu reallaşdırdı.

• Hindistan: Hindistan Donanması
• Rusiya/ SSRİ
• Ukrayna istifadədən çıxarılıb.