Uğurlar, Baltazar (fr. Au hasard Balthazar) — Robert Bresson tərəfindən çəkilmiş, 1966-cı ildə işıq üzü görən fransız filmidir[2]. Anne Vyazemskinin ilk aktyorluq işidir. Filmin premyerası 1966-cı ildə Venesiya Film Festivalında baş tutub.
| Uğurlar, Baltazar! (Həyatdır bu Baltazar) | |
|---|---|
| Au hasard Balthazar | |
| Janr | dram |
| Əsas mövzu | Qəddarlıq[d][1] |
| Rejissor | Robert Bresson |
| Baş rolda | Anne Vyazemski |
| Bəstəkar | (fr. Jean Wiener) |
| Distribütor | Netflix, iTunes[d] |
| İlk baxış tarixi | 1966, 25 may 1966 |
| Müddət | 95 dəq. |
| Ölkələr | Fransa, İsveçrə |
| Dil | fransız dili |
| İl | 1966 |
| Rəng | ağ-qara |
| IMDb | ID0060138 |
Film “Qızıl eşşək” əsərinin süjetini yenidən təsvir edərək, ilk sahiblərinin — uşaqların Baltazar adlandırdığı uzunqulağın taleyindən bəhs edir. Film boyu uzunqulaq əldən-ələ keçərək sahiblərini dəyişir və hər kəs ona fərqli davranır - kimsə daha çox mehribanlıq (Anne Viazemskinin oynadığı Mari kimi), kimsə daha çox qəddarlıq göstərir. Baltazar və Mari tez-tez eyni insanlardan əziyyət çəkirlər. Heyvan taleyin bütün döngələrini həlimliklə, bir növ nəcib stoisizmlə qəbul edir. Süjet inkişaf etdikcə film bir ayəyə çevrilir və eşşək getdikcə daha çox müqəddəs görünür, Məsihin ardınca dünyanın əzablarını öz üzərinə götürən çoxsaylı Bresson fiqurlarına yaxınlaşır və hətta bu saleh insanları həlimlik və təvazökarlıqda üstələyir[3]. Baltazarın ölümü "İvan İliçin ölümü" əsərinin ruhunda onun mənəvi çevrilməsi kimi göstərilir.
| Aktyor | Rolu |
|---|---|
| Anne Wiazemsky | Mari |
| François Lafarge | Jerard |
| Philippe Asselin | Marinin atası |
| Nathalie Joyaut | Marinin Anası |
| Walter Green | Jak |
| Jean-Claude Guilbert | Arnold |
| Pierre Klossowski | Tacir |
| François Sullerot | Çörəkçi |
| Marie-Claire Fremont | Çörəkçinin arvadı |
| Jean Rémignard | Natarius |
Bir neçə həbsxana mövzsunda filmlər (“Ölümə məhkum edilmiş qaçıb”, “Cibgir”, “Janna d’Arkın mühakiməsi”) çəkmiş, özünün “təmiz kinematoqrafiya” nəzəriyyəsindən istifadə edən Bresson fərqli film çəkiliş tərzinə keçmək istədiyini bildirdi. Filmin süjeti Fyodor Dostoyevskinin “İdiot” əsərindən[4] ilhamlanıb və Baltazarın həyatındakı hər epizod yeddi ölümcül günahdan birini təmsil edir. Daha sonra Bresson filmin "bir-biri ilə kəsişən çoxlu cizgilərdən ibarət olduğunu" və Baltasarın xristian inancının simvolu olması nəzərdə tutulduğunu bildirdi.
Bresson filmi İsveç Film İnstitutunun dəstəyi ilə nümayiş etdirib.
1970-ci ildə The New York Times filmin final səhnəsini "şübhəsiz kinematoqrafiya tarixinin ən nəfəs kəsən parçalarından biri" kimi qiymətləndirdi[5]. Elə həmin il ABŞ-nin müəllif kinosunun müdafiəçisi və təbliğatçısı Endrü Sarris öz icmalında həvəslə demişdi: “İndiyə qədər izlədiyim heç bir film bütün varlığımı alt-üst etməyə bu qədər yaxınlaşmamışdı. Bu, özlüyündə bədii şəkildə həyata keçirilən emosional təcrübənin ən yüksək zirvələrindən biridir”[6][7].
Uğurlar, Baltazar! — XX əsrin ortalarında Avropa müəllif kinosunun klassik nümunəsidir. Daha sonra filmin baş rolunda çəkilən Anne Viazemski ilə ailə quran Jan-Lük Qodar Bressonun filmini “saat yarıma sığan xüsusi dünya” adlandırmışdı[8]. Rejissor Mixail Haneke və kino tənqidçisi Manola Dargis uzunqulaq haqqında filmi bütün filmlərin ən möhtəşəmi hesab edir, Aki Kaurismaki isə onu ilk üçlükdən biri hesab edir[9]. Dünyanın müxtəlif ölkələrindən 846 kino tənqidçisi arasında keçirilən sorğunun nəticələrinə görə (2012) “Uğurlar, Baltazar!” dünya kinosunun ən yüksək nailiyyətləri sırasında ilk 20-liyə düşüb[10].