Uzun iynəli kirpi
Uzun iynəli kirpi və ya Tünd iynəli kirpi (lat. Paraechinus hypomelas) — Məməlilər sinfinə, Kirpilər fəsiləsinə daxil olan növ.
| Uzun iynəli kirpi | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Uzun iynəli kirpi |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təsviri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Uzun iynəli kirpi 500–900 qram ağırlığında və 226–272 mm uzunluğunda olur. İynələri 40–42 mm uzunluğuna sahibdir. Bədəninin aşağı hissəsi yumşaq və uzun saçlarla örtülmüşdür. Uzun iynəli kirpinin qulaqları yumşaqdır. Qulaqlar başın yarısından uzundur. Qulaqların içi boz rəngdədir. Sifət qara-qəhvəyi rəngdə olsa da, az miqdarda ağ tüklərə sahibdir. Bu kirpilərin iki rəng çeşidi var: tünd və açıq. Tünd rəngli fərdlərdə iynələrin aşağı hissəsi qaymaqlı ağ rəngdədir, amma iynələr qara rəngdə olutr. Açıq rəngli fərdlərdə isə iynələr açıq rənglidir.
Yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Uzun iynəli kirpi Ərəbistan yarımadasında (hər yerdə deyil), İran körfəzinin sahilində və adalarında, İran, Pakistan, Əfqanıstan, Türkmənistanda, Tacikistanın Xatlon vilayətinin qərb hissəsində, Özbəkistanda (Səmərqənd vilayətindən şimalda) və Qazaxıstanın Mangistau vilayətində yayılmışdır.
Uzun iynəli kirpi Türkmənistanın qoruqlarında, Özbəkistandakı "Ceyran" Ekomərkəzində (Özbəkistanın Qırmızı Kitabına daxil edilmişdir)[3], Qazaxıstanın Ustyurt Qoruğunda[4] (1995-ci ilə qədər Qazaxıstanın Qırmızı Kitabına daxil edilmişdi (1-ci nəşr, 1978; 2) ed., 1991)) və Pakistanın Xazarqanci Çiltan Milli Parkı qorunur.
Həyat tərzi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Uzun iynəli kirpi gili, qumlu, qayalı çöllər və vadilərin sakinidir. Həm düzənlikdə, həm də dəniz səviyyəsindən 1500 metr yüksəklikdəki dağətəyi ərazilərdə rast gəlinir.
Kirpi gizli tənha bir həyat tərzi keçirir. Düz ərazidə kirpi bir neçə çıxışı olan bir metrə qədər çuxur qazır. Bəzən böyük zibillərin və digər gəmiricilərin yuvaları olur. Gündüz kirpi girişin yaxınlığındakı oyuqlarda yatır. Qayalıq və dağətəyi ərazilərdə boşluqlardan və daşlar arasındakı çatlardan bir günlük sığınacaq kimi istifadə edə bilər. Günün batması ilə kirpi ova çıxır. Kirpi fəaliyyəti hava şəraitindən asılıdır. Yağışlı havada kirpi yalnız gecənin ilk yarısında aktivdir, ancaq gündüz çölə çıxa bilər. Quru mövsümdə, qürubdan səhərə qədər aktivdirlər. Ov edərkən kirpi ən yaxın sığınacaq yerlərindən 600–800 metr məsafədəki ərazilərə baş çəkir. Kirpilərin su mənbələrinə daha yaxın ərazidə məskən salması müşahidə olunur.
Arealının şimal hissəsində uzun iynəli kirpilər qış yuxusuna gedir. Payızda kirpi kökəlir, ancaq yağ kütləsi bədən çəkisinin 14% -dən çox oımur. Ətraf mühitin temperaturu 14–16 °C-ə enəndə heyvan sığınacaq yerini tərk etmir və 10 °C temperaturda qışlama üçün hazırlaşmağa başlayır. Qış yuxusuna getməmişdən əvvəl kirpi içindəki çuxurun girişini örtür.
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Длинноиглый ёж, (Hemiechinus hypomelas).
- Uzun iynəli kirpi, "Heyvanlar aləmi" saytı.
- Uzun iynəli kirpi. Zooklub.ru.
- Длинноиглый ёж Энциклопедия млекопитающих бывшего СССР.
- IUCN. [ölü keçid]
- Uzun iynəli kirpi. Özbəkistanın Qırmızı Kitabından məlumat.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2006.
- ↑ Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0
- ↑ Экоцентр "Джейран". Млекопитающие. [ölü keçid]{
- ↑ Заповедники Республики Казахстан.