Vaybhaşika

Sarvastivada-vaybhaşika (sanskr. सर्वास्तिवाद-वैभाषिक) və ya sadəcə vaybhaşika (वैभाषिक), — hinayana buddizminin fəlsəfi məktəbi. E.ə. III–II əsrlərdə inkişaf etmişdir. Əsas mənbəsi Vasubandhunun "Abhidharmakoşa" traktatıdır. Buddist dharmalar təlimini inkişaf etdirmişdir.[1] Odur ki bu məktəbin fəlsəfəsi şüurların və varlıqların axını yaradan və keçmişdə, indidə və gələcəkdə reallıq yaradan elementlər kimi dharmalar təliminə əsaslanır. Dharmanın bir anlıq görünmək, hərəkətlər etmək və ya başqaları ilə birləşmək, sonra isə növbəti dharmaya yol açmaq məqsədilə yox olmaq üçün vaxtı var. Sonsuza qədər davam edən bu proses "dharma dalğası" adlanır. Həyatın cərəyanlarında həmişə aydın görünməyən, lakin digər dharmaları həyəcanlandıran, narahat edən və pozan dharma (kleşa) həmişə mövcuddur.[2]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Энциклопедический словарь. 2009. вайбхашика.
  2. ↑ "Кыргызстан" улуттук энциклопедиясы: 2-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2007. 808 бет, илл. ISBN 978 9967-14-055-4

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Dhammajoti, Bhikkhu K.L. (2009) Sarvāstivāda Abhidharma. Centre of Buddhist Studies, The University of Hong Kong. ISBN 978-988-99296-5-7
  • Nakamura, Hajime. Indian Buddhism: A Survey with Bibliographical Notes. Motilal Banarsidass. 1980. ISBN 978-81-208-0272-8. 2023-01-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-10.
  • Vasubandhu; de La Vallée-Poussin, Louis. Abhidharmakośabhāṣyam. Asian Humanities Press. 1 June 1990. ISBN 978-0-89581-913-0.
  • Westerhoff, Jan (2018) The Golden Age of Indian Buddhist Philosophy in the First Millennium CE, pp. 60–61.
  • Willemen, Charles; Dessein, Bart; Cox, Collett (1998). Sarvāstivāda Buddhist Scholasticism, Handbuch der Orientalistik. Zweite Abteilung. Indien.
  • Xing, Guang (2005). The Concept of the Buddha: Its Evolution from Early Buddhism to the Trikāya Theory. Psychology Press. ISBN 978-0-415-33344-3.