Vintqar dərəsi

Vintqar dərəsi — Sloveniyanın şimal-qərbində, Qoryo və Bled bələdiyyələrində, Bleddən dörd kilometr şimal-qərbdə yerləşən 1,6 kilometrlik (0,99 mil) dərədir. Radovna çayı ilə oyulmuş bu dərə, Radovna vadisinin davamıdır. Şəffaf kanyon divarlarının hündürlüyü 50 ilə 100 metr (160 ilə 330 fut), ümumi yamacı təxminən 250 m (820 fut) təşkil edir. Bu axın hovuzlar və çaylar kimi bir çox eroziv xüsusiyyətlər yaratmışdır və Sloveniyanın ən böyük şəlaləsi olan mənzərəli 13 m (43 fut) Sum şəlaləsində sona çatır.

Vintqar dərəsindən axan Radovna çayının Sum şəlaləsi

Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]

1878-ci ildə Sum şəlaləsi üzərində körpü tikilmişdir.[1] Dərənin qalan hissəsi 1891-ci ildə Qorye şəhərinin meri Yakob Žumer və dövrün görkəmli fotoqrafı Benedikt Lergetporer tərəfindən tədqiq edilmişdir.[2]

1893-cü ildə dərə böyük səylə taxta müşahidə yolları və körpülərlə təchiz edilmişdir və 26 avqust 1893-cü ildə ictimaiyyətə açılmışdır. Sonralar dərənin ən görkəmli hissəsində Zumer Qalereyaları (Žumrove galerije) adlandırılan piyada yolları[1] o vaxtdan bəri bir neçə dəfə təmir edilmişdir.

Həmçinin dərənin altında su elektrik bəndi və Bohinj dəmir yolu üçün tağlı dəmir yolu körpüsü tikilib. 1904 və 1905-ci illərdə yonma daşdan tikilmiş körpü Sloveniyada bütövlükdə qorunub saxlanılan ən böyük daş tağlı dəmir yolu körpüsüdür. Onun uzunluğu 65 m (213 fut), eni 4,5 m (15 fut) və hündürlüyü 33 m (108 fut) təşkil edir.

Radovna üzərində daş dəmir yolu körpüsü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vintqar sözü almanca Windegg(er)-dən, Podhom kəndindəki dərənin başındakı Vintqar kəndi vasitəsilə "küləyə məruz qalan yer" sözündən əmələ gəlib. Başqa bir izahatda onun Podhomdakı üzüm bağlarına və ya formasına görə şərab şüşəsinə bənzəyən dərəyə istinad edən almanca Weingarten 'üzüm bağı' adından gəldiyi iddia edilir. Ərazidə turistlər üçün əlçatan olan ilk dağ dərəsi olaraq, vintqar sözü Sloven dilində digər mənzərəli, qorunan dərələrə aid etmək üçün ümumiləşdirilmişdi.

Yuxarı Vintqar dərəsindəki Rapids

Geologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Buz dövrünə qədər Radovna çayı şərqə doğru axırdı. Bohinj buzlaqının buzları və çöküntüləri ilə bəndləndikdən sonra yaranan göl Borst (931 m və ya 3,4 fut) və Hom (844 m və ya 2,769 fut) təpələri arasında Trias əhəngdaşının yumşaq təbəqəsi vasitəsilə şimal-şərq istiqamətində yeni bir yol Yəni Yuxarı Sava Vadisini yaratdı

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Božo, Benedik. "Jakob Žumer - župan v Gorjah" [Jakob Žumer – the Mayor of Gorje]. Kronika (sloven). Zveza zgodovinskih društev Slovenije, sekcija za krajevno zgodovino. 37 (3). 1989: 309–311. ISSN 0023-4923. Şablon:COBISS. 2023-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-16.
  2. ↑ Božič, Dragan. "Pozabljeni Benedikt Lergetporer" [The Forgotten Benedikt Lergetporer] (PDF). Blejske novice (1). January 2011. səh. 9. ISSN 1855-4717. Şablon:COBISS. 14 June 2015 tarixində arxivləşdirilib (PDF).

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vintqar dərəsi