Xırdayarpaq ağcaqayın
Xırdayarpaq ağcaqayın (lat. Acer pictum subsp. mono) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin sabunağacıkimilər fəsiləsinin ağcaqayın cinsinin acer pictum növünə aid bitki yarımnövü.
| Xırdayarpaq ağcaqayın | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Yarımnöv: Xırdayarpaq ağcaqayın |
||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
Təbii yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yaponiya, Koreya, Çin, Monqoliyada bitir.
Botaniki təsviri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hündürlüyü 20–25 m-ə çatan, piramidal — şaxələnmiş çətirli, yarpağı tökülən ağacdır. Qabığı hamar, sonradan isə sarı-boz olur. Yarpaqları beş və ya yeddi pərli, eni 8–15 sm, hər tərəfdən yaşıl, zəif və ya mərkəzinədək kəsik, kənarları hamar, alt tərəfi tükcüksüz və ya əsas borucuqlarda yumşaq tükcüklüdür. Pərləri üçkünc, bərabər, ucu bizdir. Saplaqları uzundur. Payızda sarı, qırmızı rəng alır. Çiçəkləri sarı, salxımlara yığılmış, çiçək saplaqlarında 4–6 sm-dir. Yarpaqlarla eyni vaxtda və ya əvvəl əmələ gəlir. Bir ağacda ancaq erkək və ya ancaq dişi çiçəkləri olur. Tumurcuqları qışda tünd qırmızıdır. Aprel-mayda çiçəkləyir, sentyabrda meyvə verir. Meyvəsi cüt- cüt uzanmış qanadcıqlı, eni 1–1,5 sm, uzunluğu 3–3,5 sm, hamar qozanın uzunluğu 1–1,3 sm və eni 8–10 mm-dir. Qanadcıqları müxtəlif bucaqlar altında yerləşmişdir.
Ekologiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Meşələrdə, qayalıqlarda, dağlarda, dəniz səviyəsindən 1800 metr hündürlüklərdə bitir. Çox tez uyğunlaşır, nəmişli drenajlı torpaqlarda, zəif günəşli ərazilərdə bitir.
Azərbaycanda yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bakıda, Gəncədə, Qalaltında mədəni şəraitdə park və bağlarda becərilir.
İstifadəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Meyvələri yeməlidir, tərkibində şəkər vardır, müxtəlif siropların hazırlanmasında istifadə edilir. Tək əkinlərdə istifadəsi məqsədəuyğundur.