Xəzər səhləbi
Xəzər səhləbi (lat. Ophrys caspia) — səhləbkimilər fəsiləsinin ofris cinsinə aid bitki növü.
| Xəzər səhləbi | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU A2c+3 cd. Qafqazın nadir, endemik novüdür.[1][2]
Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çoxillik ot bitkisidir. Kök yumrusu uzunsov-yumurtavari, 2,8 sm uzunluğunda, 1,7 sm enindədir. Gövdəsi 12-32 sm hündürlükdə və daha hündürdür. Gövdənin aşağı hissəsindəki yarpaqları xətvari-neştərşəkilli, 9 sm uzunluğunda və 1,5 sm enindədir. Çiçəkqrupu seyrəkdir, uzunsov 3-10 sm uzunluğundadır. Çiçəkləri tünd, fır-fır rəngli, çiçək yanlığının kənar ləçəkləri küt, 8–10 mm uzunluqda, uzunsov-lansetvaridir. Çiçək yanlığının daxili ləçəkləri uzunsov xətvari, kənardakından qısadır, dodaqcığı pazşəkilli və ya rombşəkilli, tərs-yumurtavari, kənarları xırda dişlidir. Mahmızı solğun, konusşəkilli, dodaqcıqdan uzun, yumurtalıqdan qısa, bir qədər əyilmişdir [3]
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çiçəkləməsi aprel-iyun aylarına təsadüf edir. Orta dağ qurşağının qayalıqları arasında, otlu yamaclarda, meşə kənarında, kolluqlarda rast gəlinir [3].
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Böyük Qafqazın şərqi ( Şamaxı rayonu Göylər kəndi); Abşeron yarımadası (Balaxanı); Samur-Dəvəçi ovalığı, Qobustan düzənliyi, Kür düzənliyi, Kiçik Qafqazın mərkəzi, Lənkəranın dağlıq hissəsi və düzənliyi.[3][4]
Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Populyasiyasının azalması müşahidə olunur (30-50%).[5]
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Antropogen amillər (otarılma, xırdabuynuzlu heyvanlar tərəfindən tapdalanması, dekorativ bitki kimi intensiv toplanılması, sənaye mərkəzlərinə yaxın olması, yeni tikintilər və infrastrukturun inkişafı).
Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq məqsədi ilə yasaqlıqların təşkili, populyasiya-ontogenetik təhlilin aparılması, toxum bankında saxlanılması, yeni yayılma yerlərinni axtarılması məqsədəuyğundur.