Xidmət kimi proqram

Xidmət kimi proqram təminatı (ing. Software as a service; SaaS[1]) — proqram təminatının abunə əsasında lisenziyalaşdırıldığı və mərkəzləşdirilmiş şəkildə yerləşdiyi lisenziyalaşdırma və çatdırılma modeli.[2][3] SaaS həmçinin tələb olunan proqram təminatı, veb-əsaslı proqram təminatı və ya veb-host proqram təminatı kimi də tanınır.[4] SaaS, xidmət kimi infrastruktur (IaaS) və xidmət kimi platforma (PaaS) ilə birlikdə bulud hesablamalarına xas biznes modelidir.[5][6]

SaaS proqramlarına adətən veb brauzer istifadəçiləri ("incə" müştəri) daxil olurlar. SaaS ofis proqramı, mesajlaşma proqramı, əmək haqqı emal proqramı, DBMS proqramı, idarəetmə proqramı, CAD proqramı, inkişaf proqramı, oyunlaşdırma, virtuallaşdırma,[7] mühasibatlıq, əməkdaşlıq, müştəri münasibətlərinin idarə edilməsi (CRM), idarəetmə məlumat sistemləri (MIS), müəssisə resurslarının planlaşdırılması (ERP), faktura, sahə xidmətinin idarə edilməsi, insan resurslarının idarə edilməsi (HRM), istedadların əldə edilməsi, öyrənmə idarəetmə sistemləri, məzmunun idarə edilməsi (CM), coğrafi informasiya sistemləri (GIS) və xidmət masasının idarə edilməsi daxil olmaqla bir çox iş proqramları üçün ümumi çatdırılma modelidir.

SaaS demək olar ki, bütün korporativ proqram təminatı şirkətlərinin strategiyalarına daxil edilmişdir.[8][9]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Biznes proqramlarının mərkəzləşdirilmiş hostinqi 1960-cı illərə təsadüf edir. Həmin illərdən başlayaraq, IBM və digər əsas kompüter provayderləri tez-tez vaxt mübadiləsi və ya kommunal hesablama kimi adlandırılan bir xidmət bürosu işi aparmağa başladılar. Bu cür xidmətlərə hesablama gücü və verilənlər bazası saxlanması, banklara və digər böyük təşkilatlara öz ümumdünya məlumat mərkəzlərindən təklif etmək daxildir.[10]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Panker, Jon; Lewis, Mark; Fahey, Evan; Vasquez, Melvin Jafet. "How do you pronounce IT?". TechTarget. August 2007. 28 November 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 May 2012.
  2. ↑ Turner, Brian. "What is SaaS? Everything you need to know about Software as a Service". TechRadar (ingilis). 25 June 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 August 2020.
  3. ↑ "Definition of Software as a Service (SaaS) - Gartner Information Technology Glossary". Gartner (ingilis). 29 September 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 August 2020.
  4. ↑ "What is Software as a Service (SaaS): A Beginner's Guide - Salesforce". Salesforce.com (ingilis). 2018-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-27.
  5. ↑ Chai, Wesley; Casey, Kathleen. "What is SaaS (Software as a Service)? Everything You Need to Know". Tech Target (ingilis). 2022-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-24.
  6. ↑ Twomey, Stephen. "Software as a Service: An Overview of Cloud Computing, SaaS, and Other Infrastructures". Kennected. 6 September 2022. 14 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 September 2022.
  7. ↑ "IT Channel Glossary". CompuBase. March 2013. 5 February 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 February 2013.
  8. ↑ "IBM cloud strategy". www.ibm.com. 2015-03-13 tarixində arxivləşdirilib.
  9. ↑ Fox, A.; Patterson, D. Engineering Software as a Service: An Agile Approach Using Cloud Computing. Strawberry Canyon LLC. 3 Jan 2014. ASIN B00CCEHNUM.
  10. ↑ OECD. OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project Addressing the Tax Challenges of the Digital Economy, Action 1 - 2015 Final Report (ingilis). OECD Publishing. 2015-10-05. ISBN 978-92-64-24104-6. 2021-02-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-17.