Zülfüqar (qılınc)

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Zülfüqar (dəqiqləşdirmə).

Zülfüqar (ər:ذوالفقار) Əli bin Əbu Talibin qılıncı

Əli
Zülfiqar və Əlinin olduğu bir Çinli müsəlman bayrağı aslan kimi təmsil olunur (18-ci əsrin sonu və ya 19-cu əsrə aiddir)
Əlini tərif edən xəttat panel. Yuxarıdakı böyük yazı lā fatā ʾilā lAli lā sayf ʾilā Ḏū l-Faqar mənasını verir: "Əlindən başqa heç bir qəhrəman yoxdur və [Zü-l-Fəqardan başqa heç bir qılınc yoxdur."
XIX əsrin əvvəllərində Osmanlı Zülfiqar bayrağı.

Ad, apelyasiya və görünüşü

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Zülfüqarı İbni Şəhr Aşub iki başlı nəql edib.[1]

Zülfüqar ərəb sözü olub "fəqərələr sahibi" mənasını ifadə edir. Fəqərə özü onurğa mənasındadır. Bu adın qılınca onun arxasında nahamar və hamar cızıqların olduğu üçün verildiyi nəql olunur.[2][3]

Çoxlu belə düşünülür ki Zülfüqarın iki baş və bleydi varmış, amma Deyxudanın dediyinə görə "bu fikir əsas qılınc deyil."[3] fəqət İbni Şəhr Aşub Mənaqib kitabında zülfüqarı iki başlı zikr edib.[1]

Bəzi mənbələrdə, bu qılınc kiçik dekorativ bezellər[4][5][6] uzun və dar çuxurlarla dəstədən qılıncın ucuna qədər çəkilən[7][8] iki bleydli qılınc kimi tanıdılıb. habelə İmam Sadiqdən gələn bir hədisə görə qılınca zülfüqar adı verilməsinin nədəni onun Onurğaya oxşamağındandır.[7][8][9] Biharül Ənvarda Gələn İmam Baqirdən nəql olunan bir başqa hədisdə belə deyilir[10]:"Niyə ki Əli Zülfüqar qılıncı ilə heç kimə vurmadı məgər bu ki onu bu dünyada ev-uşaqından və axirətdə cənnətdən uzaq salmışdır.[11]"

Zülfüqarın Əli bin Əbu Talibə çatması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Zülfüqarın Əliyə necə yetişməsinə görə müxtəlif nəzər və baxışlar var. Əli ər-Rzadan nəql olunan bir hədisə görə Cəbrayıl Zülfüqarı özü ilə göydən gətirmişdir.[12] Məhəmməd Baqir Məclisi Mənaqibdən (ərəb. محمد باقر المجلسي‎) nəql edir ki, Hədid surəsinin 25-ci ayəsində bu hadisəyə işarə olunur.[13] Bu barədə Biharül-ənvarda nəql olunan başqa bir hədisdə qeyd olunur ki, Zülfüqar Bəlqisin Süleyman peyğəmbərə verdiyi hədiyələrdən biridir ki, Əlinin əlinə yetişib.[14]

Ən məşhur nəqllərdən ki Dehxuda və Moin sözlüklərində gəlmişdir[2][3] zülfüqar Mənbə ibni Əlhəccac"ərəb. منبه ابن الحجاج‎" və ya As ibni Mənbənin"ərəb. عاص بن منبه‎"-imiş[15] ki Bədr döyüşündə Əli onu öldürüb qılıncını islam peyğəmbərinə verdi.[16] bir il sonra Ühüd döyüşü əsnasında Əlinin qılıncı sındı və peyğəmbərdən başqa bir qılınc istəyib peyğəmbərdə isə Zülfüqarı ona verdi. Əli ondan düşməni Məhəmməddən uzaq tutmaq və arxaya sürünmək üçün istifadə etdi. Təbəri tarixi[17] və Sireyi ibni Hişam kitabına[18] görə bu zaman bir çağrı eşidildi ki deyirdi:"لا فتی الا علیّ لا سیف الاّ ذوالفقار" azərb. Əli-dən başqa bir igid , Zülfüqardan başqa bir qılınc yoxdur.‎ "və peyğəmbər dedi bu Cəbrayıldır."

Şeyxi Müfidin Əlirşad"ərəb. الارشاد شیخ مفید‎"[19] və Şeyxi Tusinin Ələmali"ərəb. الأمالی شیخ طوسی‎"[20] kitablarında bu deyim İmam Sadiqdən sənəd verilərək nəql olunmuşdur, amma mələyin adı Cəbrayıl yerinə Rizvandır. Səmani"ərəb. سمعانی‎" və İbni Bəttə"ərəb. ابن بطّه‎"-də bu hədisi Bədr döyüşündə olmaq fərqi ilə nəql ediblər.[21]

Əlidən sonra Zülfüqar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mən La Yəhzərül Fəqih"ərəb. من لا یحضره الفقیه‎" kitabına görə Əlidən sonra, zülfüqar oğlu Həsən bin Əli-yə, və sonunda doqquz imamdan sonra Höccət bin Həsənə irs yetişdi.[22] rivayətlərdə vardır ki sonuncu İmam Mehdi, zihurunda onu özü ilə gətirəcək.[23]

Qalereya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ayrıca bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qaynaqlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hawza saytı, Son baxış:22.02.2012

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Əlmənaqib, İbni Şəhr Aşub, c3, s290(المناقب. ابن شهر آشوب، ج ۳، ص۲۹۰)
  2. ↑ 1 2 Moin sözlüyü, s522(فرهنگ فارسی معین. چاپ اول. تهران: فرهنگ‌نما، ۱۳۸۷. صفحه ۵۲۲. ISBN 978-964-8216-67-3)
  3. ↑ 1 2 3 Zülfüqar, Dehxuda sözlüyü
  4. ↑ Lisanül Ərəb, c10, s300(لسان‌العرب، ج ۱۰، ص ۳۰۰)
  5. ↑ Tacül Ərus, c7, s356,357(تاج‌العروس، ج ۷، صص ۳۵۶-۳۵۷)
  6. ↑ Rəbiül Əbrar, Ziməxşəri, c3, s315(ربیع‌الأبرار، زمخشری، ج۳، ص ۳۱۵)
  7. ↑ 1 2 İləlül Şərayə, c1, s160(علل‌الشرایع، ج ۱، ص ۱۶۰)
  8. ↑ 1 2 Əl Mənaqib, ibni şəh aşub, s340(المناقب. ابن شهر آشوب، ص ۳۴۰)
  9. ↑ "Zülfüqar Rüşd ensiklopediyası". 2017-02-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  10. ↑ "Rüşd ensiklopediyası, Zülfüqarın ad qoyulması". 2019-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  11. ↑ Biharül Ənvar, c37, s294, hədis8(بحارالانوار، ج۳۷، ص۲۹۴، ح۸.)
  12. ↑ Müstədrəkül Vəsael, c3, s309(مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۳۰۹)
  13. ↑ Əlkafi, c1, s235(اصول کافی، ج ۱، ص ۲۳۵)
  14. ↑ Biharül Ənvar, c. 42, s. 87 (بحارالانوار، ج ۴۲، ص ۵۷)
  15. ↑ İbni Əbil Hədid,Nəhcül-bəlağə şərhi, c. 14, s. 169(ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج ۱۴، ص ۱۶۹)
  16. ↑ Biharül Ənvar, c. 42, s. 58(بحارالانوار، چاپ بیروت، ج ۴۲، ص ۵۸)
  17. ↑ Təbəri tarixi, c. 3, s. 177(تاریخ طبری، ج ۳، ص ۱۷۷)
  18. ↑ Sireyi ibni Hişam, Ühüd döyüşü, c. 30, s. 106(سیره‏ ابن هشام، غزوه‏ احد، ج ۳۰، ص ۱۰۶)
  19. ↑ Şeyxi Müfid, Əlirşad, c. 1, ss.68–82,78(شیخ مفید. الارشاد، ج ۱، صص ۸۲-۶۸، ۷۸)
  20. ↑ ŞeyxiTusi, Ələmali, s. 547(شیخ طوسی. الأمالی، ص ۵۴۷)
  21. ↑ İbni Şəhr Aşub, Ələmali, c. 3, s. 296(المناقب، ابن شهر آشوب. ج ۳، ص ۲۹۶)
  22. ↑ Mən La Yəhzərül Fəqih, c. 4, s. 418(من لا یحضره الفقیه. ج ۴، ص ۴۱۸)
  23. ↑ Əlğeybə, c. 307, hədis. 2(الغیبه. ج ۳۰۷، ح ۲)