Ensizyarpaq lavanda: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k Orfoqrafiya
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
 
(8 istifadəçi tərəfindən edilmiş 17 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Takson
{{Takson
| adı = {{latb|Lavandula spica}}
| adı = Ensizyarpaq lavanda
| aləmi = Bitkilər
| aləmi = Bitkilər
| şəkil = Lavandula-angustifolia-flowering.JPG
| şəkil = Lavandula-angustifolia-flowering.JPG
| şəkil məlumat =
| şəkil məlumat =
| şəkilaltı yazı =
| şəkilaltı yazı =

| yuxarı takson = Lavandula
| yuxarı takson = Lavandula
| ranqı = Növ
| ranqı = Növ
Sətir 15: Sətir 14:
{{Sinl|Lavandula spica|[[L.]]}}<br />
{{Sinl|Lavandula spica|[[L.]]}}<br />
{{Sinl|Lavandula vera|[[DC.]]}}
{{Sinl|Lavandula vera|[[DC.]]}}

| tipik nümayəndə =
| tipik nümayəndə =
| aşağı takson adı =
| aşağı takson adı =
Sətir 24: Sətir 22:
| legend sərhədi =
| legend sərhədi =
| mühafizə =
| mühafizə =

| vikinövlər = Lavandula spica
| vikinövlər = Lavandula spica
| vikianbar = Category:Lavandula spica
| vikianbar = Category:Lavandula spica
| bttsmb =
| bttsmb =
| ütmx = 503344
| ütmx = 503344
| mbmm = 39329
| mbmm = 39329
⚫
| he = 486837

| he =
| geiş1 = taxon
| geiş1 =
| geiş2 = 21677
| geiş2 =
| beabs =
⚫
| beabs =
}}
}}


⚫
'''Ensizyarpaq lavanda''' ({{dil-la|Lavandula spica}})<ref>[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.</ref> - {{lataz|Lamiaceae|no}} fəsiləsinin {{lataz|Lavandula}} cinsinə aid [[bitki]] növü.<ref>[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.</ref>

Ensizyarpaq lavandanın vətəni [[Aralıq dənizi]]nin [[Fransa]] və [[İspaniya]] sahilləri hesab edilir. [[Avropa]], [[Şimali Afrika]], [[Şimali Amerika]]nın hər yerinə uyğunlaşdırılıb.

== Təbii yayılması: ==
Vətəni Aralıq dənizinin Fransa və İspan sahilləridir. Şimali Afrikada və Şimali Amerikada, Rusiyada, Qafqazın Qara dəniz sahilində bitir.

== Botaniki təsviri: ==
Hündürlüyü 30-60 (100) sm, kəskin qoxulu, həmişəyaşıl, bozumtul tükcüklü yarımkoldur. Aşağı oduncaqlaşmış budaqları çox şaxələnmiş, yuxarı qalxan, çoxsaylı cavan zoğludur; çiçəkli zoğları dörd hissəli, uzun, yuxarı buğumaralıdır. Yarpaqları üzbəüz, oturaq, uzunsov-xətvari, burulmuş kənarlı, uzunluğu 2-6 sm, yaşıl və ya boz-yaşıl tükcüklüdür. Çiçəkləri sünbülvari çiçək qrupları əmələ gətirən yalançı çiçək köbələrinə yığılmışdır. Çiçək tacı ikidodaqlı, uzunluğu təxminən 1 sm, əsasən mavi-bənövşəyi, tükcük¬lü¬dür. Meyvəsi qalın kasacığa daxil olan dörd qoza¬dan ibarətdir.

== Ekologiyası: ==
Ensizyarpaq lavanda quru daşlı yerlərdə bitir

== Azərbaycanda yayılması: ==
Qafqazda təbii halda yayılmışdır.


== İstifadəsi: ==
⚫
'''{{latb|Lavandula spica}}''' ({{lang-la|Lavandula spica}})<ref>[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.</ref> - {{lataz|Lamiaceae|no}} fəsiləsinin {{lataz|Lavandula}} cinsinə aid [[bitki]] növü.<ref>[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009. </ref>
Yaşıllaşdırmada bordyurların salınması üçün istifadə edilir. Bitkinin bütün hissələrində efir yağı, çiçəklərində aşılayıcı maddələr, qatranlar, ursol turşusu, kumarin, qerniarin vardır.
⚫
== Mənbə ==
Torpaq eroziyasının qarşısının alınmasında böyük əhə¬mi¬y¬¬yə¬ti vardır. Çiçəkləri beyində qan dövranını yaxşılaşdıran, sidikqovucu, qıc olmağa qarşı və sakitləşdirici təsirə malikdir. Efir yağı parfümeriya-kosmetika əşya¬la¬rı¬nın istehsalında, kulinariyada ədviy¬yat kimi istifadə edilir. Xalq təbabətin¬də yağının spirt məhlulları baş ağrısı, əsəb xəstəliyi, revmatizm, ürək-damar, oynaq, dəri xəstəlikləri, zədələnmə və iflicdə istifadə edilir.


== İstinadlar ==
<references/>
{{İstinad siyahısı}}
{{İkiləpəli-qaralama}}
[http://dendrologiya.az/?page_id=3207 Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20191117193617/http://dendrologiya.az/?page_id=3207 |date=2019-11-17 }} [[Tofiq Məmmədov (botanik)|T.S.Məmmədov]]


== Məlumat mənbələri ==
[[Kateqoriya:Azərbaycanın dərman bitkiləri]]
* [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]], Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. "Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.
⚫
== İstinad ==
* Флoрa Aзeрбaйджaнa. т.5. 1954; Флoрa Kaвkaзa. т.5. 1954;
* Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
* Azərbaycan flora-sının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008;
* [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]], Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh


{{Taksonbar}}
[[ar:ضرم ضيق الأوراق]]
[[ca:Espígol]]
[[Kateqoriya:Lavanda]]
[[cs:Levandule lékařská]]
[[da:Ægte Lavendel]]
[[de:Echter Lavendel]]
[[en:Lavandula angustifolia]]
[[es:Lavandula angustifolia]]
[[fi:Tähkälaventeli]]
[[fr:Lavandula angustifolia]]
[[he:אזוביון רפואי]]
[[hsb:Lěwanćik]]
[[it:Lavandula angustifolia]]
[[lt:Tikroji levanda]]
[[nl:Spijklavendel]]
[[nrm:Lavandula angustifolia]]
[[pam:Lavandula angustifolia]]
[[pl:Lawenda wąskolistna]]
[[ru:Лаванда узколистная]]
[[scn:Lavanna (chianta)]]
[[sr:Лаванда]]
[[sv:Lavendel]]
[[uk:Лаванда вузьколиста]]
[[vi:Oải hương]]
[[zh:狹葉薰衣草]]

Səhifəsinin 23:13, 25 iyun 2021 tarixinə olan son versiyası

Ensizyarpaq lavanda
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptofitlər
Klad:
Embryophytes
Klad:
Polysporangiophytes
Klad:
Tracheophytes
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Eudicots
Klad:
Core eudicots
Klad:
Superasterids
Klad:
Asterids
Klad:
Lamiids
Dəstə:
Dalamazçiçəklilər
Fəsilə:
Dalamazkimilər
Yarımfəsilə:
Nepetoideae
Triba:
Ocimeae
Cins:
Lavanda
???:
Ensizyarpaq lavanda
Beynəlxalq elmi adı
  • Lavandula angustifolia Mill.

Ensizyarpaq lavanda (lat. Lavandula spica)[1] - dalamazkimilər fəsiləsinin lavanda cinsinə aid bitki növü.[2]

Ensizyarpaq lavandanın vətəni Aralıq dənizinin Fransa və İspaniya sahilləri hesab edilir. Avropa, Şimali Afrika, Şimali Amerikanın hər yerinə uyğunlaşdırılıb.

Təbii yayılması:[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vətəni Aralıq dənizinin Fransa və İspan sahilləridir. Şimali Afrikada və Şimali Amerikada, Rusiyada, Qafqazın Qara dəniz sahilində bitir.

Botaniki təsviri:[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hündürlüyü 30-60 (100) sm, kəskin qoxulu, həmişəyaşıl, bozumtul tükcüklü yarımkoldur. Aşağı oduncaqlaşmış budaqları çox şaxələnmiş, yuxarı qalxan, çoxsaylı cavan zoğludur; çiçəkli zoğları dörd hissəli, uzun, yuxarı buğumaralıdır. Yarpaqları üzbəüz, oturaq, uzunsov-xətvari, burulmuş kənarlı, uzunluğu 2-6 sm, yaşıl və ya boz-yaşıl tükcüklüdür. Çiçəkləri sünbülvari çiçək qrupları əmələ gətirən yalançı çiçək köbələrinə yığılmışdır. Çiçək tacı ikidodaqlı, uzunluğu təxminən 1 sm, əsasən mavi-bənövşəyi, tükcük¬lü¬dür. Meyvəsi qalın kasacığa daxil olan dörd qoza¬dan ibarətdir.

Ekologiyası:[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ensizyarpaq lavanda quru daşlı yerlərdə bitir

Azərbaycanda yayılması:[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qafqazda təbii halda yayılmışdır.

İstifadəsi:[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yaşıllaşdırmada bordyurların salınması üçün istifadə edilir. Bitkinin bütün hissələrində efir yağı, çiçəklərində aşılayıcı maddələr, qatranlar, ursol turşusu, kumarin, qerniarin vardır. Torpaq eroziyasının qarşısının alınmasında böyük əhə¬mi¬y¬¬yə¬ti vardır. Çiçəkləri beyində qan dövranını yaxşılaşdıran, sidikqovucu, qıc olmağa qarşı və sakitləşdirici təsirə malikdir. Efir yağı parfümeriya-kosmetika əşya¬la¬rı¬nın istehsalında, kulinariyada ədviy¬yat kimi istifadə edilir. Xalq təbabətin¬də yağının spirt məhlulları baş ağrısı, əsəb xəstəliyi, revmatizm, ürək-damar, oynaq, dəri xəstəlikləri, zədələnmə və iflicdə istifadə edilir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
  2. ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.

Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine T.S.Məmmədov

Məlumat mənbələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. "Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.

İstinad[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Флoрa Aзeрбaйджaнa. т.5. 1954; Флoрa Kaвkaзa. т.5. 1954;
  • Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
  • Azərbaycan flora-sının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008;
  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Ensizyarpaq_lavanda&oldid=6021002"