Ensizyarpaq lavanda: Redaktələr arasındakı fərq
k Bot redaktəsi çıxardılır: la:Lavandula spica, pt:Lavandula spica, uk:Lavandula spica |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
||
(10 istifadəçi tərəfindən edilmiş 35 dəyişiklik göstərilmir) | |||
Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Takson |
{{Takson |
||
| adı = |
| adı = Ensizyarpaq lavanda |
||
| aləmi = Bitkilər |
| aləmi = Bitkilər |
||
| şəkil = |
| şəkil = Lavandula-angustifolia-flowering.JPG |
||
| şəkil məlumat = |
| şəkil məlumat = |
||
| şəkilaltı yazı = |
| şəkilaltı yazı = |
||
| yuxarı takson = Lavandula |
| yuxarı takson = Lavandula |
||
| ranqı = Növ |
| ranqı = Növ |
||
| latınca adı = Lavandula spica |
| latınca adı = Lavandula spica |
||
| müəllif = |
| müəllif = [[Mill.]] |
||
| sinonim = |
| sinonim = |
||
{{Sinl|Lavandula officinalis|[[Chaix]] ex [[Vill.]]}}<br /> |
|||
{{Sinl|Lavandula pyrenaica|[[DC.]]}}<br /> |
|||
{{Sinl|Lavandula spica|[[L.]]}}<br /> |
|||
{{Sinl|Lavandula vera|[[DC.]]}} |
|||
| tipik nümayəndə = |
| tipik nümayəndə = |
||
| aşağı takson adı = |
| aşağı takson adı = |
||
Sətir 19: | Sətir 22: | ||
| legend sərhədi = |
| legend sərhədi = |
||
| mühafizə = |
| mühafizə = |
||
| vikinövlər = Lavandula spica |
| vikinövlər = Lavandula spica |
||
| vikianbar = Category:Lavandula spica |
| vikianbar = Category:Lavandula spica |
||
| |
| bttsmb = |
||
| ütmx = |
| ütmx = 503344 |
||
| mbmm = |
| mbmm = 39329 |
||
| |
| he = 486837 |
||
| |
| geiş1 = taxon |
||
| |
| geiş2 = 21677 |
||
| |
| beabs = |
||
}} |
}} |
||
⚫ | '''Ensizyarpaq lavanda''' ({{dil-la|Lavandula spica}})<ref>[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.</ref> - {{lataz|Lamiaceae|no}} fəsiləsinin {{lataz|Lavandula}} cinsinə aid [[bitki]] növü.<ref>[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.</ref> |
||
Ensizyarpaq lavandanın vətəni [[Aralıq dənizi]]nin [[Fransa]] və [[İspaniya]] sahilləri hesab edilir. [[Avropa]], [[Şimali Afrika]], [[Şimali Amerika]]nın hər yerinə uyğunlaşdırılıb. |
|||
== Təbii yayılması: == |
|||
Vətəni Aralıq dənizinin Fransa və İspan sahilləridir. Şimali Afrikada və Şimali Amerikada, Rusiyada, Qafqazın Qara dəniz sahilində bitir. |
|||
== Botaniki təsviri: == |
|||
Hündürlüyü 30-60 (100) sm, kəskin qoxulu, həmişəyaşıl, bozumtul tükcüklü yarımkoldur. Aşağı oduncaqlaşmış budaqları çox şaxələnmiş, yuxarı qalxan, çoxsaylı cavan zoğludur; çiçəkli zoğları dörd hissəli, uzun, yuxarı buğumaralıdır. Yarpaqları üzbəüz, oturaq, uzunsov-xətvari, burulmuş kənarlı, uzunluğu 2-6 sm, yaşıl və ya boz-yaşıl tükcüklüdür. Çiçəkləri sünbülvari çiçək qrupları əmələ gətirən yalançı çiçək köbələrinə yığılmışdır. Çiçək tacı ikidodaqlı, uzunluğu təxminən 1 sm, əsasən mavi-bənövşəyi, tükcük¬lü¬dür. Meyvəsi qalın kasacığa daxil olan dörd qoza¬dan ibarətdir. |
|||
== Ekologiyası: == |
|||
Ensizyarpaq lavanda quru daşlı yerlərdə bitir |
|||
== Azərbaycanda yayılması: == |
|||
Qafqazda təbii halda yayılmışdır. |
|||
== İstifadəsi: == |
|||
⚫ | |||
Yaşıllaşdırmada bordyurların salınması üçün istifadə edilir. Bitkinin bütün hissələrində efir yağı, çiçəklərində aşılayıcı maddələr, qatranlar, ursol turşusu, kumarin, qerniarin vardır. |
|||
==Mənbə== |
|||
Torpaq eroziyasının qarşısının alınmasında böyük əhə¬mi¬y¬¬yə¬ti vardır. Çiçəkləri beyində qan dövranını yaxşılaşdıran, sidikqovucu, qıc olmağa qarşı və sakitləşdirici təsirə malikdir. Efir yağı parfümeriya-kosmetika əşya¬la¬rı¬nın istehsalında, kulinariyada ədviy¬yat kimi istifadə edilir. Xalq təbabətin¬də yağının spirt məhlulları baş ağrısı, əsəb xəstəliyi, revmatizm, ürək-damar, oynaq, dəri xəstəlikləri, zədələnmə və iflicdə istifadə edilir. |
|||
== İstinadlar == |
|||
<references/> |
|||
{{İstinad siyahısı}} |
|||
[http://dendrologiya.az/?page_id=3207 Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20191117193617/http://dendrologiya.az/?page_id=3207 |date=2019-11-17 }} [[Tofiq Məmmədov (botanik)|T.S.Məmmədov]] |
|||
== Məlumat mənbələri == |
|||
[[Kateqoriya:Azərbaycanın dərman bitkiləri]] |
|||
* [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]], Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. "Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh. |
|||
== İstinad == |
|||
* Флoрa Aзeрбaйджaнa. т.5. 1954; Флoрa Kaвkaзa. т.5. 1954; |
|||
* Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961; |
|||
* Azərbaycan flora-sının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008; |
|||
* [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]], Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh |
|||
{{Taksonbar}} |
|||
[[ar:ضرم]] |
|||
[[ |
[[Kateqoriya:Lavanda]] |
||
[[cs:Levandule lékařská]] |
|||
[[da:Ægte Lavendel]] |
|||
[[de:Echter Lavendel]] |
|||
[[en:Lavandula angustifolia]] |
|||
[[es:Lavandula angustifolia]] |
|||
[[fi:Tähkälaventeli]] |
|||
[[fr:Lavande vraie]] |
|||
[[he:אזוביון רפואי]] |
|||
[[hsb:Lěwanćik]] |
|||
[[it:Lavandula angustifolia]] |
|||
[[nl:Spijklavendel]] |
|||
[[nrm:Lavandula angustifolia]] |
|||
[[pam:Lavandula angustifolia]] |
|||
[[pl:Lawenda lekarska]] |
|||
[[ru:Лаванда узколистная]] |
|||
[[scn:Lavanna (chianta)]] |
|||
[[sr:Лаванда]] |
|||
[[sv:Lavendel]] |
|||
[[vi:Oải hương]] |
|||
[[zh:狹葉薰衣草]] |
Səhifəsinin 23:13, 25 iyun 2021 tarixinə olan son versiyası
Ensizyarpaq lavanda | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: ???: Ensizyarpaq lavanda |
||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
|
Ensizyarpaq lavanda (lat. Lavandula spica)[1] - dalamazkimilər fəsiləsinin lavanda cinsinə aid bitki növü.[2]
Ensizyarpaq lavandanın vətəni Aralıq dənizinin Fransa və İspaniya sahilləri hesab edilir. Avropa, Şimali Afrika, Şimali Amerikanın hər yerinə uyğunlaşdırılıb.
Təbii yayılması:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vətəni Aralıq dənizinin Fransa və İspan sahilləridir. Şimali Afrikada və Şimali Amerikada, Rusiyada, Qafqazın Qara dəniz sahilində bitir.
Botaniki təsviri:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hündürlüyü 30-60 (100) sm, kəskin qoxulu, həmişəyaşıl, bozumtul tükcüklü yarımkoldur. Aşağı oduncaqlaşmış budaqları çox şaxələnmiş, yuxarı qalxan, çoxsaylı cavan zoğludur; çiçəkli zoğları dörd hissəli, uzun, yuxarı buğumaralıdır. Yarpaqları üzbəüz, oturaq, uzunsov-xətvari, burulmuş kənarlı, uzunluğu 2-6 sm, yaşıl və ya boz-yaşıl tükcüklüdür. Çiçəkləri sünbülvari çiçək qrupları əmələ gətirən yalançı çiçək köbələrinə yığılmışdır. Çiçək tacı ikidodaqlı, uzunluğu təxminən 1 sm, əsasən mavi-bənövşəyi, tükcük¬lü¬dür. Meyvəsi qalın kasacığa daxil olan dörd qoza¬dan ibarətdir.
Ekologiyası:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ensizyarpaq lavanda quru daşlı yerlərdə bitir
Azərbaycanda yayılması:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qafqazda təbii halda yayılmışdır.
İstifadəsi:[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yaşıllaşdırmada bordyurların salınması üçün istifadə edilir. Bitkinin bütün hissələrində efir yağı, çiçəklərində aşılayıcı maddələr, qatranlar, ursol turşusu, kumarin, qerniarin vardır. Torpaq eroziyasının qarşısının alınmasında böyük əhə¬mi¬y¬¬yə¬ti vardır. Çiçəkləri beyində qan dövranını yaxşılaşdıran, sidikqovucu, qıc olmağa qarşı və sakitləşdirici təsirə malikdir. Efir yağı parfümeriya-kosmetika əşya¬la¬rı¬nın istehsalında, kulinariyada ədviy¬yat kimi istifadə edilir. Xalq təbabətin¬də yağının spirt məhlulları baş ağrısı, əsəb xəstəliyi, revmatizm, ürək-damar, oynaq, dəri xəstəlikləri, zədələnmə və iflicdə istifadə edilir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine T.S.Məmmədov
Məlumat mənbələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. "Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.
İstinad[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Флoрa Aзeрбaйджaнa. т.5. 1954; Флoрa Kaвkaзa. т.5. 1954;
- Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
- Azərbaycan flora-sının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008;
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh