Duomi xaqan: Redaktələr arasındakı fərq
k Dövlət xadimi_şablonu_qaydaya_salınır |
Keçid tövsiyələri funksiyası: 2 keçid əlavə edildi. |
||
| (2 istifadəçi tərəfindən edilmiş 2 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Vəzifəli şəxs |
|||
{{Dövlət xadimi |
|||
|adı = Duomi xaqan |
|adı = Duomi xaqan |
||
|orijinal adı = Bacuo (拔灼) |
|orijinal adı = Bacuo (拔灼) |
||
|şəklin ölçüsü = 250 |
|şəklin ölçüsü = 250 |
||
| |
|vəzifə = [[Seyanto xaqanlığı|Seyanto xaqanı]] |
||
|hakimiyyət müddəti = 645 - 646 |
|hakimiyyət müddəti = 645 - 646 |
||
| |
|əvvəlki = [[İncu xaqan]] |
||
| |
|sonrakı = [[Yitevuşi xaqan]] |
||
|dini = [[Tenqriçilik]] |
|dini = [[Tenqriçilik]] |
||
|vəfat tarixi = 646 |
|vəfat tarixi = 646 |
||
|çin adı = 多彌可汗 |
|çin adı = 多彌可汗 |
||
|vikianbar = |
|vikianbar = |
||
}} |
}} |
||
'''Duomi xaqan''' ({{Dil-zh|多彌可汗}}, [[Pinyin]]: Duōmí Kèhán; {{DVTY}}) — Seyanto xaqanı. Əsl adı Bacuo olub, tam titulu '''İl Küllüg Şad Duomi xaqan''' (頡利俱利薛沙多彌可汗) idi. |
'''Duomi xaqan''' ({{Dil-zh|多彌可汗}}, [[Pinyin]]: Duōmí Kèhán; {{DVTY}}) — Seyanto xaqanı. Əsl adı Bacuo olub, tam titulu '''İl Küllüg Şad Duomi xaqan''' (頡利俱利薛沙多彌可汗) idi. |
||
== İncu xaqan dövründə == |
== İncu xaqan dövründə == |
||
Atasının ilk övladı deyildi, lakin bir kəniz yerinə xatundan doğulduğu üçün daha çox hörmət görürdü. 638-ci ildə artıq atası [[İncu xaqan]] onu cənub tayfalarının valisi kimi təyin etmişdi. [[Tan sülaləsi]]<nowiki/>nin imperatoru Taiçonq isə onun və qardaşının arasında rəqabət yaratmaq üçün onu hətta kiçik xaqan kimi də tanımışdı.<ref>[[Şici Tonqcian]], [[:zh:s:資治通鑑/卷195|cild 195]]</ref>Daha sonra atası onu '''Si Yabqu''' titulu ilə qərb hakimi kimi təyin etmişdi.<ref>[[Şici Tonqcian]], [[:zh:s:資治通鑑/卷198|cild 198]]</ref> |
Atasının ilk övladı deyildi, lakin bir kəniz yerinə xatundan doğulduğu üçün daha çox hörmət görürdü. 638-ci ildə artıq atası [[İncu xaqan]] onu cənub tayfalarının valisi kimi təyin etmişdi. [[Tan sülaləsi]]<nowiki/>nin imperatoru Taiçonq isə onun və qardaşının arasında rəqabət yaratmaq üçün onu hətta kiçik xaqan kimi də tanımışdı.<ref>[[Şici Tonqcian]], [[:zh:s:資治通鑑/卷195|cild 195]]</ref> Daha sonra atası onu '''Si Yabqu''' titulu ilə qərb hakimi kimi təyin etmişdi.<ref>[[Şici Tonqcian]], [[:zh:s:資治通鑑/卷198|cild 198]]</ref> |
||
== Hakimiyyəti == |
== Hakimiyyəti == |
||
Atasının 645-ci ildəki ölümündən sonra böyük qardaşı Yemanq <ref>Bu şəxs Cielibi və ya Tardu da ola bilər</ref> ilə hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başladı. Yemanq Bacuo tərəfindən tutularaq həbs edildi. Bacuo özünü xaqan elan edərək həmin il hakimiyyətə başladı. |
Atasının 645-ci ildəki ölümündən sonra böyük qardaşı Yemanq <ref>Bu şəxs Cielibi və ya Tardu da ola bilər</ref> ilə hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başladı. Yemanq Bacuo tərəfindən tutularaq həbs edildi. Bacuo özünü xaqan elan edərək həmin il hakimiyyətə başladı. |
||
=== Çinlə müharibə === |
=== Çinlə müharibə === |
||
Duomi xaqanın Çinə qarşı münasibəti müsbət deyildi. Tan sülaləsinin [[Koquryo]]<nowiki/>ya qarşı müharibəsindən istifadə edərək Çinin Hsia (夏州) prefekturasına qarşı hücuma keçdi. Taiçonqun geridə qoyduğu sərkərdələr Çişi Sili (執失思力) və Tian Renhui (田仁會) isə bu hücuma qarşı yaxşı müdafiə olundular. 646-cı ildə [[Aşina Şeer]], Li Daoçonq (李道宗), Hsüe Uançe (薛萬徹), Sonq Cunminq (宋君明) və Hsüe Quvu (薛孤吳) kimi Çin sərkərdələri Seyantoya qarşı hərəkətə keçdilər və həmin ilin payızında məğlub etdilər. |
Duomi xaqanın Çinə qarşı münasibəti müsbət deyildi. Tan sülaləsinin [[Koquryo]]<nowiki/>ya qarşı müharibəsindən istifadə edərək Çinin [[Sya|Hsia]] (夏州) prefekturasına qarşı hücuma keçdi. Taiçonqun geridə qoyduğu sərkərdələr Çişi Sili (執失思力) və Tian Renhui (田仁會) isə bu hücuma qarşı yaxşı müdafiə olundular. 646-cı ildə [[Aşina Şeer]], Li Daoçonq (李道宗), Hsüe Uançe (薛萬徹), Sonq Cunminq (宋君明) və Hsüe Quvu (薛孤吳) kimi Çin sərkərdələri Seyantoya qarşı hərəkətə keçdilər və həmin ilin payızında məğlub etdilər. |
||
=== Uyğurlarla müharibə === |
=== Uyğurlarla müharibə === |
||
Duomi bu müddətdə Uyğurlarla da münasibətləri korladı və çoxunu dövlət hakimiyyətindən kənarlaşdırdı. [[Yağlakar sülaləsi]]<nowiki/>ndən Tumidu (吐迷度) Duomiyə qarşı üsyana qalxıb Bügüt və Tonqra tayfalarını başına toplayaraq onu böyük məğlubiyyətə uğratdı. Həmin arada Seyanto sərkərdəsi Apa şad və Çin sərkərdəsi Yuven Fa (宇文法) [[Mancuriya|Mançuriya]]<nowiki/>da təsadüfən qarşılaşaraq döyüşdülər və Seyanto xalqında Çinin hücuma keçməsi təəssüratı yaratdılar. Panikaya düşən Duomi xaqan [[Aşide sülaləsi|Aşide tayfası]]<nowiki/>na pənah gətirsə də uyğurlar tərəfindən tutularaq öldürüldü. Seyantoların torpaqlarının çoxu uyğurların əlinə keçdi. Seyantoların yerdə qalan torpaqlarında Duominin əmisioğlu [[Yitevuşi xaqan]] taxta çıxdı. |
Duomi bu müddətdə Uyğurlarla da münasibətləri korladı və çoxunu dövlət hakimiyyətindən kənarlaşdırdı. [[Yağlakar sülaləsi]]<nowiki/>ndən Tumidu (吐迷度) Duomiyə qarşı üsyana qalxıb Bügüt və Tonqra tayfalarını başına toplayaraq onu böyük məğlubiyyətə uğratdı. Həmin arada Seyanto sərkərdəsi Apa şad və Çin sərkərdəsi Yuven Fa (宇文法) [[Mancuriya|Mançuriya]]<nowiki/>da təsadüfən qarşılaşaraq döyüşdülər və Seyanto xalqında Çinin hücuma keçməsi təəssüratı yaratdılar. Panikaya düşən Duomi xaqan [[Aşide sülaləsi|Aşide tayfası]]<nowiki/>na pənah gətirsə də [[uyğurlar]] tərəfindən tutularaq öldürüldü. Seyantoların torpaqlarının çoxu uyğurların əlinə keçdi. Seyantoların yerdə qalan torpaqlarında Duominin əmisioğlu [[Yitevuşi xaqan]] taxta çıxdı. |
||
== İstinadlar == |
== İstinadlar == |
||
{{İstinad siyahısı}} |
{{İstinad siyahısı}} |
||
[[Kateqoriya:Seyantolar]] |
[[Kateqoriya:Seyantolar]] |
||
[[Kateqoriya:Seyanto xaqanlığı]] |
[[Kateqoriya:Seyanto xaqanlığı]] |
||
Səhifəsinin 08:19, 4 iyul 2023 tarixinə olan son versiyası
| Duomi xaqan | |
|---|---|
| Bacuo (拔灼) | |
| Əvvəlki | İncu xaqan |
| Sonrakı | Yitevuşi xaqan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Dini | Tenqriçilik |
Duomi xaqan (çin. 多彌可汗, Pinyin: Duōmí Kèhán; v. 646) — Seyanto xaqanı. Əsl adı Bacuo olub, tam titulu İl Küllüg Şad Duomi xaqan (頡利俱利薛沙多彌可汗) idi.
İncu xaqan dövründə[redaktə | mənbəni redaktə et]
Atasının ilk övladı deyildi, lakin bir kəniz yerinə xatundan doğulduğu üçün daha çox hörmət görürdü. 638-ci ildə artıq atası İncu xaqan onu cənub tayfalarının valisi kimi təyin etmişdi. Tan sülaləsinin imperatoru Taiçonq isə onun və qardaşının arasında rəqabət yaratmaq üçün onu hətta kiçik xaqan kimi də tanımışdı.[1] Daha sonra atası onu Si Yabqu titulu ilə qərb hakimi kimi təyin etmişdi.[2]
Hakimiyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Atasının 645-ci ildəki ölümündən sonra böyük qardaşı Yemanq [3] ilə hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başladı. Yemanq Bacuo tərəfindən tutularaq həbs edildi. Bacuo özünü xaqan elan edərək həmin il hakimiyyətə başladı.
Çinlə müharibə[redaktə | mənbəni redaktə et]
Duomi xaqanın Çinə qarşı münasibəti müsbət deyildi. Tan sülaləsinin Koquryoya qarşı müharibəsindən istifadə edərək Çinin Hsia (夏州) prefekturasına qarşı hücuma keçdi. Taiçonqun geridə qoyduğu sərkərdələr Çişi Sili (執失思力) və Tian Renhui (田仁會) isə bu hücuma qarşı yaxşı müdafiə olundular. 646-cı ildə Aşina Şeer, Li Daoçonq (李道宗), Hsüe Uançe (薛萬徹), Sonq Cunminq (宋君明) və Hsüe Quvu (薛孤吳) kimi Çin sərkərdələri Seyantoya qarşı hərəkətə keçdilər və həmin ilin payızında məğlub etdilər.
Uyğurlarla müharibə[redaktə | mənbəni redaktə et]
Duomi bu müddətdə Uyğurlarla da münasibətləri korladı və çoxunu dövlət hakimiyyətindən kənarlaşdırdı. Yağlakar sülaləsindən Tumidu (吐迷度) Duomiyə qarşı üsyana qalxıb Bügüt və Tonqra tayfalarını başına toplayaraq onu böyük məğlubiyyətə uğratdı. Həmin arada Seyanto sərkərdəsi Apa şad və Çin sərkərdəsi Yuven Fa (宇文法) Mançuriyada təsadüfən qarşılaşaraq döyüşdülər və Seyanto xalqında Çinin hücuma keçməsi təəssüratı yaratdılar. Panikaya düşən Duomi xaqan Aşide tayfasına pənah gətirsə də uyğurlar tərəfindən tutularaq öldürüldü. Seyantoların torpaqlarının çoxu uyğurların əlinə keçdi. Seyantoların yerdə qalan torpaqlarında Duominin əmisioğlu Yitevuşi xaqan taxta çıxdı.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Şici Tonqcian, cild 195
- ↑ Şici Tonqcian, cild 198
- ↑ Bu şəxs Cielibi və ya Tardu da ola bilər