Oqtay Sinanoğlu: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
vikiləşdirmə, tərtibat
k →‎Əsərləri: türkçə yox türkcə
 
(12 istifadəçi tərəfindən edilmiş 27 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Alim
Müasir dövrün böyük türk müt­ə­fək­­­kiri və alimi Oqtay Sinanoğlu (25 fev­ral 1935-ci il) 1956-cı ildə Kali­for­ni­ya Uni­ver­si­te­ti­ni (Berkli) kimya mühəndisi ixti­sası üz­rə ən yüksək göstərici­lər­lə ba­şa vurur. 1957-ci ildə 8 ay müd­də­tinə Mas­saçuset Texnologiya İns­titutunda təh­silini ən yük­­­­sək qiy­mət­lərlə başa vur­duq­dan son­ra 2 il ərzində Kaliforniya Uni­­­­ver­site­tin­də doktorluq işini tamamla­yır. 1960-cı il­­dən Yel (Yale) Universitetinde associate pro­fes­sor kimi fəa­liy­yət göstərməyə baş­layır. 1961-ci ildə o, “Alfred P.Sloan” mü­kafatına, 1963-cü ildə 28 ya­şın­da professor adına layiq görülür və XX əsr­də Yel Uni­ver­si­te­tinin ən gənc full professoru olur, Molekulyar biologiya ka­fedrasına ömür­lük rəhbərlik et­mək hüququ qazanır. 1973-cü ildə o, elm sa­həsində nü­fuz­lu mükafatlardan bi­ri sayılan Humbold adına mükafatın ilk laureatı o­l­muş­dur.
|adı = Oqtay Sinanoğlu
|orijinal adı = {{dil-tr|Oktay Sinanoğlu}}
|digər adları =
|şəkil = Oqtay Sinanoğlu.jpg
|şəklin ölçüsü = 240
|şəklin izahı =
|piktoqram = kimya
|doğum tarixi =
|doğum yeri =
|vəfat tarixi =
|vəfat yeri =
|vəfat səbəbi =
|dəfn yeri =
|vətəndaşlığı =
|milliyyəti =
|həyat yoldaşı =
|uşağı =
|atası =
|anası =
|elm sahəsi =
|elmi dərəcəsi =
|elmi adı =
|iş yeri =
|alma-mater =
|təhsili =
|elmi rəhbəri =
|tanınmış yetirmələri =
|tanınır =
|mühüm layihələri =
|üzvlüyü =
|mükafatları =
|imzası =
|saytı =
|vikianbar =
}}
'''Oqtay Sinanoğlu''' ({{dil-tr|Oktay Sinanoğlu}}, {{DVTY}}25 fevral 1935) — [[professor]], [[Humboldt mükafatı|Humboldt mükafatı laureatı]]<ref>{{Cite web |title=Prof.Dr Oktay Sinanoğlu |url=http://www.tdk.gov.tr/images/20150631.pdf |access-date=2019-04-19 |archive-date=2019-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419140711/http://www.tdk.gov.tr/images/20150631.pdf |url-status=dead }}</ref>


== Həyatı ==
1993-cü ildən Oqtay Sinanoğlu Türkiyəyə köçmüş və öz fəaliyyətini Yıldız Teknik Uni­ver­sitetində davam etdirir.
Oqtay Nüzhət oğlu Sinanoğlu 26 fevral 1935-ci ildə [[İtaliya]]nın [[Bari]] şəhərində anadan olmuşdur. Atası o dövrdə Türkiyənin İtaliyadakı səfiri olduğunda Oqtay 1939-cu ilə qədər ailəsi ilə burada yaşamışdır. 1939-cu ildə Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra Ankara şəhərində Yenişəhər Liseyində təhsil almağa başlamışdır.<ref name="h1">{{cite news|url=http://www.hurriyet.com.tr/gundem/28705068.asp|newspaper=[[Hürriyet]]|title=Türk Einstein'ı yoğun bakımda! Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir?|date=2015-04-10|language=Turkish|accessdate=2015-04-21|archive-date=2015-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20150817173059/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/28705068.asp|url-status=live}}</ref> 1953-cü ildə orta məktəbi bitirən Oqtay təhsilini davam etdirmək üçün [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-yə yola düşür. O, 1956-cı ildə [[Kaliforniya Universiteti]]ni (Berkli) kimya mühəndisi ixtisası üzrə ən yüksək göstəricilərlə başa vurur. 1957-ci ildə 8 ay müddətinə [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|Massaçuset Texnologiya İnstitutu]]nda təhsilini ən yüksək qiymətlərlə başa vurduqdan sonra 2 il ərzində [[Kaliforniya Universiteti]]ndə doktorluq işini tamamlayır.


== Mənbə ==
== Fəaliyyəti ==
1960-cı ildən [[Yel Universiteti|Yel (Yale) Universiteti]]nde associate professor kimi fəaliyyət göstərməyə başlayır<ref name="yn1">{{cite news|url=http://news.yale.edu/2015/04/20/memoriam-oktay-sinano-lu-renowned-theoretical-chemist|newspaper=Yale News|title=In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist|date=2015-04-20|accessdate=2015-04-21|archive-date=2016-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160106193248/http://news.yale.edu/2015/04/20/memoriam-oktay-sinano-lu-renowned-theoretical-chemist|url-status=live}}</ref>. 1961-ci ildə o, "Alfred P. Sloan" mükafatına, 1963-cü ildə 28 yaşında professor adına layiq görülür və XX əsrdə [[Yel Universiteti]]nin ən gənc professoru olur. Bundan başqa o, Molekulyar biologiya kafedrasına ömürlük rəhbərlik etmək hüququ da qazanır. 1964-cü illdə universitetin nəzəri kimya fakültəsini yaradan Sinanoğlu buradakı faəliyyət müddətində "''Atom və molekulların çox-elektron teoremi''" (1961), ''"Şəbəkə nəzəriyyəsi"'' (1964), ''"Kimyəvi reaksiyaların mexanizm qanunu"'' (1974), "''Mikrotermodinamika''" (1981) kimi işlərini həyata keçirir. [[Yel Universiteti]]ndə 37 il fəaliyyət göstərdikdən sonra 1997-ci ildə təqaüdə çıxaraq [[Türkiyə]]yə qayıtmışdır. Eyni il Ulduz Texniki Universitetində çalışmağa başlayan Sinanoğlu 2002-ci ilə qədər univeristetin professoru olmuşdur. Kimya ilə yanaşı Türk dilçilik elminə də böyük töhfələr verən Sinanoğlu qeyd edirdi: "''Türk dili özlüyündə riyazi bir dildir və elm üçün çox əlverişlidir" .'' Bu haqda olan fikirlərini "Türk Ədəbiyyatı", "Türk yurdu", "Miliiyət", "Yeni Türkiyə" kimi jurnallarda çap etdirdiyi məqalələrində əks etdirmişdir.


== Əsərləri ==
'''Akademik əsərləri:'''
* Modern Quantum Chemistry : Istanbul Lectures (Academic Press,1965)
* Sigma Molecular Orbital Theory (Yale Press,1970)
* Three Approaches to Electron Correlation in Atoms and Molecules (Yale Press,1971)
* New Directions in Atomic Physics (Yale Press,1971)
'''Kitabları:'''
* Fiziki-kimya terminləri lüğəti (1978)
* Prof. Sinanoğlu və Türkcə (1997)
* Bir Nyu-York xəyalı: Bye Bye Türkcə/ Türkcə gedərsə Türkiyə gedər (2011)
* Hədəf Türkiyə
* Yeni Elmin üfüqləri 1–2-3
* Açıqlamalı fiziki-kimya və riyazi terminlər lüğəti (2000)


== Mükafatları ==
1973-cü ildə elm sahəsində nüfuzlu mükafatlardan biri sayılan [[Humboldt mükafatı|Humboldt]] adına mükafatın ilk laureatı olmuşdur. Digər mükafatları aşağıdakılardır:
* 1966 — [[Türkiyə Elmi və Texnoloji Tədqiqat Şurası|TÜBİTAK]] Elmi Mükafatı<ref name="tübitak">{{cite web|url=http://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/oduller/icerik-gecmis-yillarda-bilim-odulu-alanlar|publisher=TÜBİTAK|title=Geçmiş Yıllarda Bilim Ödülü Alanlar|language=Turkish|accessdate=2015-04-21|archive-date=2016-04-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20160418182227/https://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/oduller/icerik-gecmis-yillarda-bilim-odulu-alanlar|url-status=live}}</ref>
* 1973 — [[Almaniya]] A. von [[Humboldt mükafatı]]
* 1973 — Meksika Elena Moşinski Elmi Mükafatı
* 1975 — [[Yaponiya]] Beynəlxalq Elm xadimləri mükafatı
* 1992 — Mədəniyyət Nazirliyi Məlumat Çağı mükafatı
* 1995 — İLESAM Üstün xidmət mükafatı
* 1995 — TYB İlin Fikir adamı mükafatı
* 2002 — TÜRSAV Türk Dünyasına Xidmət Mükafatı


== Xarici keçidlər ==
* [http://www.oktaysinanoglu.com.tr/ Oktay Sinanoğlu'nun Resmi Web Sitesi]
* [http://www.oktaysinanoglu.com.tr/ Oktay Sinanoğlu'nun Resmi Web Sitesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090210051309/http://oktaysinanoglu.com.tr/ |date=2009-02-10 }}


== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}


[[Kateqoriya:Türkiyə alimləri]]

[[Kateqoriya:Türkiyə kimyaçıları]]

[[Kateqoriya:Professorlar]]

[[Kateqoriya:Kimyaçılar]]
[[Kateqoriya:Biokimyaçılar]]

[[en:Oktay Sinanoğlu]]
[[fr:Oktay Sinanoğlu]]
[[sv:Oktay Sinanoğlu]]
[[tr:Oktay Sinanoğlu]]

Səhifəsinin 15:41, 9 avqust 2023 tarixinə olan son versiyası

Oqtay Sinanoğlu
türk. Oktay Sinanoğlu
Doğum tarixi 25 fevral 1935(1935-02-25)[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 19 aprel 2015(2015-04-19) (80 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Elm sahəsi fiziki kimya
Elmi dərəcəsi
İş yerləri
Təhsili
Üzvlüyü
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Oqtay Sinanoğlu (türk. Oktay Sinanoğlu, 25 fevral 1935[1], Bari – 19 aprel 2015, Mayami, Florida25 fevral 1935) — professor, Humboldt mükafatı laureatı[2]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Oqtay Nüzhət oğlu Sinanoğlu 26 fevral 1935-ci ildə İtaliyanın Bari şəhərində anadan olmuşdur. Atası o dövrdə Türkiyənin İtaliyadakı səfiri olduğunda Oqtay 1939-cu ilə qədər ailəsi ilə burada yaşamışdır. 1939-cu ildə Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra Ankara şəhərində Yenişəhər Liseyində təhsil almağa başlamışdır.[3] 1953-cü ildə orta məktəbi bitirən Oqtay təhsilini davam etdirmək üçün ABŞ-yə yola düşür. O, 1956-cı ildə Kaliforniya Universitetini (Berkli) kimya mühəndisi ixtisası üzrə ən yüksək göstəricilərlə başa vurur. 1957-ci ildə 8 ay müddətinə Massaçuset Texnologiya İnstitutunda təhsilini ən yüksək qiymətlərlə başa vurduqdan sonra 2 il ərzində Kaliforniya Universitetində doktorluq işini tamamlayır.

Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

1960-cı ildən Yel (Yale) Universitetinde associate professor kimi fəaliyyət göstərməyə başlayır[4]. 1961-ci ildə o, "Alfred P. Sloan" mükafatına, 1963-cü ildə 28 yaşında professor adına layiq görülür və XX əsrdə Yel Universitetinin ən gənc professoru olur. Bundan başqa o, Molekulyar biologiya kafedrasına ömürlük rəhbərlik etmək hüququ da qazanır. 1964-cü illdə universitetin nəzəri kimya fakültəsini yaradan Sinanoğlu buradakı faəliyyət müddətində "Atom və molekulların çox-elektron teoremi" (1961), "Şəbəkə nəzəriyyəsi" (1964), "Kimyəvi reaksiyaların mexanizm qanunu" (1974), "Mikrotermodinamika" (1981) kimi işlərini həyata keçirir. Yel Universitetində 37 il fəaliyyət göstərdikdən sonra 1997-ci ildə təqaüdə çıxaraq Türkiyəyə qayıtmışdır. Eyni il Ulduz Texniki Universitetində çalışmağa başlayan Sinanoğlu 2002-ci ilə qədər univeristetin professoru olmuşdur. Kimya ilə yanaşı Türk dilçilik elminə də böyük töhfələr verən Sinanoğlu qeyd edirdi: "Türk dili özlüyündə riyazi bir dildir və elm üçün çox əlverişlidir" . Bu haqda olan fikirlərini "Türk Ədəbiyyatı", "Türk yurdu", "Miliiyət", "Yeni Türkiyə" kimi jurnallarda çap etdirdiyi məqalələrində əks etdirmişdir.

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Akademik əsərləri:

  • Modern Quantum Chemistry : Istanbul Lectures (Academic Press,1965)
  • Sigma Molecular Orbital Theory (Yale Press,1970)
  • Three Approaches to Electron Correlation in Atoms and Molecules (Yale Press,1971)
  • New Directions in Atomic Physics (Yale Press,1971)

Kitabları:

  • Fiziki-kimya terminləri lüğəti (1978)
  • Prof. Sinanoğlu və Türkcə (1997)
  • Bir Nyu-York xəyalı: Bye Bye Türkcə/ Türkcə gedərsə Türkiyə gedər (2011)
  • Hədəf Türkiyə
  • Yeni Elmin üfüqləri 1–2-3
  • Açıqlamalı fiziki-kimya və riyazi terminlər lüğəti (2000)

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

1973-cü ildə elm sahəsində nüfuzlu mükafatlardan biri sayılan Humboldt adına mükafatın ilk laureatı olmuşdur. Digər mükafatları aşağıdakılardır:

  • 1966 — TÜBİTAK Elmi Mükafatı[5]
  • 1973 — Almaniya A. von Humboldt mükafatı
  • 1973 — Meksika Elena Moşinski Elmi Mükafatı
  • 1975 — Yaponiya Beynəlxalq Elm xadimləri mükafatı
  • 1992 — Mədəniyyət Nazirliyi Məlumat Çağı mükafatı
  • 1995 — İLESAM Üstün xidmət mükafatı
  • 1995 — TYB İlin Fikir adamı mükafatı
  • 2002 — TÜRSAV Türk Dünyasına Xidmət Mükafatı

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist. Yel Universiteti, 2015.
  2. ↑ "Prof.Dr Oktay Sinanoğlu" (PDF). 2019-04-19 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-19.
  3. ↑ "Türk Einstein'ı yoğun bakımda! Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir?". Hürriyet (Turkish). 2015-04-10. 2015-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-21.
  4. ↑ "In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist". Yale News. 2015-04-20. 2016-01-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-21.
  5. ↑ "Geçmiş Yıllarda Bilim Ödülü Alanlar" (Turkish). TÜBİTAK. 2016-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-21.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Oqtay_Sinanoğlu&oldid=7159139"