Oqtay Sinanoğlu

Oqtay Sinanoğlu (türk. Oktay Sinanoğlu, 25 fevral 1935^[1], Bari – 19 aprel 2015, Mayami, Florida25 fevral 1935) — professor, Humboldt mükafatı laureatı^[2]

Oqtay Sinanoğlu
türk. Oktay Sinanoğlu
Doğum tarixi	25 fevral 1935(1935-02-25)[1]
Doğum yeri	Bari, Bari əyaləti[d], Apuliya, İtaliya
Vəfat tarixi	19 aprel 2015(2015-04-19) (80 yaşında)
Vəfat yeri	Mayami, Florida, ABŞ
Dəfn yeri	Qaracaəhməd qəbiristanlığı
Elm sahəsi	fiziki kimya
Elmi dərəcəsi	fəlsəfə doktoru
İş yerləri	Yel Universiteti, ÖDTÜ
Təhsili	Massaçusets Texnologiya İnstitutu, Berkli Kaliforniya Universiteti, TED Ankara Kolleci[d]
Üzvlüyü	Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Oqtay Nüzhət oğlu Sinanoğlu 26 fevral 1935-ci ildə İtaliyanın Bari şəhərində anadan olmuşdur. Atası o dövrdə Türkiyənin İtaliyadakı səfiri olduğunda Oqtay 1939-cu ilə qədər ailəsi ilə burada yaşamışdır. 1939-cu ildə Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra Ankara şəhərində Yenişəhər Liseyində təhsil almağa başlamışdır.^[3] 1953-cü ildə orta məktəbi bitirən Oqtay təhsilini davam etdirmək üçün ABŞ-yə yola düşür. O, 1956-cı ildə Kaliforniya Universitetini (Berkli) kimya mühəndisi ixtisası üzrə ən yüksək göstəricilərlə başa vurur. 1957-ci ildə 8 ay müddətinə Massaçuset Texnologiya İnstitutunda təhsilini ən yüksək qiymətlərlə başa vurduqdan sonra 2 il ərzində Kaliforniya Universitetində doktorluq işini tamamlayır.

1960-cı ildən Yel (Yale) Universitetinde associate professor kimi fəaliyyət göstərməyə başlayır^[4]. 1961-ci ildə o, "Alfred P. Sloan" mükafatına, 1963-cü ildə 28 yaşında professor adına layiq görülür və XX əsrdə Yel Universitetinin ən gənc professoru olur. Bundan başqa o, Molekulyar biologiya kafedrasına ömürlük rəhbərlik etmək hüququ da qazanır. 1964-cü illdə universitetin nəzəri kimya fakültəsini yaradan Sinanoğlu buradakı faəliyyət müddətində "Atom və molekulların çox-elektron teoremi" (1961), "Şəbəkə nəzəriyyəsi" (1964), "Kimyəvi reaksiyaların mexanizm qanunu" (1974), "Mikrotermodinamika" (1981) kimi işlərini həyata keçirir. Yel Universitetində 37 il fəaliyyət göstərdikdən sonra 1997-ci ildə təqaüdə çıxaraq Türkiyəyə qayıtmışdır. Eyni il Ulduz Texniki Universitetində çalışmağa başlayan Sinanoğlu 2002-ci ilə qədər univeristetin professoru olmuşdur. Kimya ilə yanaşı Türk dilçilik elminə də böyük töhfələr verən Sinanoğlu qeyd edirdi: "Türk dili özlüyündə riyazi bir dildir və elm üçün çox əlverişlidir" . Bu haqda olan fikirlərini "Türk Ədəbiyyatı", "Türk yurdu", "Miliiyət", "Yeni Türkiyə" kimi jurnallarda çap etdirdiyi məqalələrində əks etdirmişdir.

Akademik əsərləri:

• Modern Quantum Chemistry : Istanbul Lectures (Academic Press,1965)
• Sigma Molecular Orbital Theory (Yale Press,1970)
• Three Approaches to Electron Correlation in Atoms and Molecules (Yale Press,1971)
• New Directions in Atomic Physics (Yale Press,1971)

Kitabları:

• Fiziki-kimya terminləri lüğəti (1978)
• Prof. Sinanoğlu və Türkcə (1997)
• Bir Nyu-York xəyalı: Bye Bye Türkcə/ Türkcə gedərsə Türkiyə gedər (2011)
• Hədəf Türkiyə
• Yeni Elmin üfüqləri 1–2-3
• Açıqlamalı fiziki-kimya və riyazi terminlər lüğəti (2000)

1973-cü ildə elm sahəsində nüfuzlu mükafatlardan biri sayılan Humboldt adına mükafatın ilk laureatı olmuşdur. Digər mükafatları aşağıdakılardır:

• 1966 — TÜBİTAK Elmi Mükafatı^[5]
• 1973 — Almaniya A. von Humboldt mükafatı
• 1973 — Meksika Elena Moşinski Elmi Mükafatı
• 1975 — Yaponiya Beynəlxalq Elm xadimləri mükafatı
• 1992 — Mədəniyyət Nazirliyi Məlumat Çağı mükafatı
• 1995 — İLESAM Üstün xidmət mükafatı
• 1995 — TYB İlin Fikir adamı mükafatı
• 2002 — TÜRSAV Türk Dünyasına Xidmət Mükafatı

• Oktay Sinanoğlu'nun Resmi Web Sitesi Arxivləşdirilib 2009-02-10 at the Wayback Machine