Oqtay Sinanoğlu: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
k →‎Əsərləri: türkçə yox türkcə
 
(5 istifadəçi tərəfindən edilmiş 8 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Alim
{{Alim
|adı = Oqtay Sinanoğlu
|Başlıq illüstrasiyası = kimya
|Adı = Oqtay Sinanoğlu
|orijinal adı = {{dil-tr|Oktay Sinanoğlu}}
|Orijinal adı = {{dil-tr|Oktay Sinanoğlu}}
|digər adları =
|Fəxri ad =
|şəkil = Oqtay Sinanoğlu.jpg
|Şəkil = Oqtay Sinanoğlu.jpg
|şəklin ölçüsü = 240
|Şəkil miqyası = 240
|şəklin izahı =
|Şəkil məlumat =
|piktoqram = kimya
|Doğum tarixi =
|doğum tarixi =
|Doğum yeri =
|doğum yeri =
|Vəfatı =
|vəfat tarixi =
|Vəfat yeri =
|vəfat yeri =
|Vətəndaşlıq =
|vəfat səbəbi =
|Milliyət =
|dəfn yeri =
|Atası =
|vətəndaşlığı =
|Anası =
|milliyyəti =
|Elm sahəsi =
|həyat yoldaşı =
|Alma mater = <!--Qədim təhsil ocaqları-->
|uşağı =
|Təhsili = <!--Müasir təhsil ocaqları-->
|atası =
|İş yeri =
|anası =
|Elmi dərəcəsi =
|elm sahəsi =
|Elmi vəzifəsi =
|elmi dərəcəsi =
|Elmi rəhbəri =
|elmi adı =
|Tanınmış yetirmələri =
|iş yeri =
|Tanınır =
|alma-mater =
|Mükafatları =
|təhsili =
|İmzası =
|elmi rəhbəri =
|tanınmış yetirmələri =
⚫
|İmzanın eni =
|Sayt =
|tanınır =
|mühüm layihələri =
|üzvlüyü =
|mükafatları =
⚫
|imzası =
|saytı =
|vikianbar =
}}
}}
'''Oqtay Sinanoğlu''' ({{dil-tr|Oktay Sinanoğlu}}, {{DVTY}}[[25 fevral]] [[1935]]) — [[professor]], [[Humboldt mükafatı|Humboldt mükafatı laureatı]] <ref>[http://www.tdk.gov.tr/images/20150631.pdf Prof.Dr Oktay Sinanoğlu]</ref>
'''Oqtay Sinanoğlu''' ({{dil-tr|Oktay Sinanoğlu}}, {{DVTY}}25 fevral 1935) — [[professor]], [[Humboldt mükafatı|Humboldt mükafatı laureatı]]<ref>{{Cite web |title=Prof.Dr Oktay Sinanoğlu |url=http://www.tdk.gov.tr/images/20150631.pdf |access-date=2019-04-19 |archive-date=2019-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419140711/http://www.tdk.gov.tr/images/20150631.pdf |url-status=dead }}</ref>

== Həyatı ==
== Həyatı ==
Oqtay Nüzhət oğlu Sinanoğlu [[26 fevral]] 1935-ci ildə [[İtaliya]]<nowiki/>nın [[Bari]] şəhərində anadan olmuşdur. Atası o dövrdə Türkiyənin İtaliyadakı səfiri olduğunda Oqtay 1939-cu ilə qədər ailəsi ilə burada yaşamışdır. 1939-cu ildə Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra Ankara şəhərində Yenişəhər Liseyində təhsil almağa başlamışdır. <ref name="h1">{{cite news|url=http://www.hurriyet.com.tr/gundem/28705068.asp|newspaper=[[Hürriyet]]|title=Türk Einstein'ı yoğun bakımda! Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir?|date=2015-04-10|language=Turkish|accessdate=2015-04-21}}</ref> 1953-cü ildə orta məktəbi bitirən Oqtay təhsilini davam etdirmək üçün [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a yola düşür. O, 1956-cı ildə [[Kaliforniya Universiteti|Kali­for­ni­ya Uni­ver­si­te­ti­]]<nowiki/>ni (Berkli) kimya mühəndisi ixti­sası üz­rə ən yüksək göstərici­lər­lə ba­şa vurur. 1957-ci ildə 8 ay müd­də­tinə [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|Mas­saçuset Texnologiya İns­titutu]]<nowiki/>nda təh­silini ən yük­­­­sək qiy­mət­lərlə başa vur­duq­dan son­ra 2 il ərzində [[Kaliforniya Universiteti|Kaliforniya Uni­­­­ver­site­ti]]<nowiki/>n­də doktorluq işini tamamla­yır.
Oqtay Nüzhət oğlu Sinanoğlu 26 fevral 1935-ci ildə [[İtaliya]]nın [[Bari]] şəhərində anadan olmuşdur. Atası o dövrdə Türkiyənin İtaliyadakı səfiri olduğunda Oqtay 1939-cu ilə qədər ailəsi ilə burada yaşamışdır. 1939-cu ildə Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra Ankara şəhərində Yenişəhər Liseyində təhsil almağa başlamışdır.<ref name="h1">{{cite news|url=http://www.hurriyet.com.tr/gundem/28705068.asp|newspaper=[[Hürriyet]]|title=Türk Einstein'ı yoğun bakımda! Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir?|date=2015-04-10|language=Turkish|accessdate=2015-04-21|archive-date=2015-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20150817173059/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/28705068.asp|url-status=live}}</ref> 1953-cü ildə orta məktəbi bitirən Oqtay təhsilini davam etdirmək üçün [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-yə yola düşür. O, 1956-cı ildə [[Kaliforniya Universiteti]]ni (Berkli) kimya mühəndisi ixtisası üzrə ən yüksək göstəricilərlə başa vurur. 1957-ci ildə 8 ay müddətinə [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|Massaçuset Texnologiya İnstitutu]]nda təhsilini ən yüksək qiymətlərlə başa vurduqdan sonra 2 il ərzində [[Kaliforniya Universiteti]]ndə doktorluq işini tamamlayır.

== Fəaliyyəti ==
== Fəaliyyəti ==
1960-cı il­­dən [[Yel Universiteti|Yel (Yale) Universiteti]]<nowiki/>nde associate pro­fes­sor kimi fəa­liy­yət göstərməyə baş­layır <ref name="yn1">{{cite news|url=http://news.yale.edu/2015/04/20/memoriam-oktay-sinano-lu-renowned-theoretical-chemist|newspaper=Yale News|title=In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist|date=2015-04-20|accessdate=2015-04-21}}</ref>. 1961-ci ildə o, “Alfred P.Sloan” mü­kafatına, 1963-cü ildə 28 ya­şın­da professor adına layiq görülür və XX əsr­də [[Yel Universiteti|Yel Uni­ver­si­te­ti]]<nowiki/>nin ən gənc professoru olur. Bundan başqa o, Molekulyar biologiya ka­fedrasına ömür­lük rəhbərlik et­mək hüququ da qazanır. 1964-cü illdə universitetin nəzəri kimya fakültəsini yaradan Sinanoğlu buradakı faəliyyət müddətində "''Atom və molekulların çox-elektron teoremi''" (1961), ''"Şəbəkə nəzəriyyəsi"'' (1964), ''"Kimyəvi reaksiyaların mexanizm qanunu"'' (1974), "''Mikrotermodinamika''" (1981) kimi işlərini həyata keçirir. [[Yel Universiteti]]<nowiki/>ndə 37 il fəaliyyət göstərdikdən sonra 1997-ci ildə təqaüdə çıxaraq [[Türkiyə|Türkiyəyə]] qayıtmışdır. Eyni il Ulduz Texniki Universitetində çalışmağa başlayan Sinanoğlu 2002-ci ilə qədər univeristetin professoru olmuşdur.
1960-cı ildən [[Yel Universiteti|Yel (Yale) Universiteti]]nde associate professor kimi fəaliyyət göstərməyə başlayır<ref name="yn1">{{cite news|url=http://news.yale.edu/2015/04/20/memoriam-oktay-sinano-lu-renowned-theoretical-chemist|newspaper=Yale News|title=In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist|date=2015-04-20|accessdate=2015-04-21|archive-date=2016-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160106193248/http://news.yale.edu/2015/04/20/memoriam-oktay-sinano-lu-renowned-theoretical-chemist|url-status=live}}</ref>. 1961-ci ildə o, "Alfred P. Sloan" mükafatına, 1963-cü ildə 28 yaşında professor adına layiq görülür və XX əsrdə [[Yel Universiteti]]nin ən gənc professoru olur. Bundan başqa o, Molekulyar biologiya kafedrasına ömürlük rəhbərlik etmək hüququ da qazanır. 1964-cü illdə universitetin nəzəri kimya fakültəsini yaradan Sinanoğlu buradakı faəliyyət müddətində "''Atom və molekulların çox-elektron teoremi''" (1961), ''"Şəbəkə nəzəriyyəsi"'' (1964), ''"Kimyəvi reaksiyaların mexanizm qanunu"'' (1974), "''Mikrotermodinamika''" (1981) kimi işlərini həyata keçirir. [[Yel Universiteti]]ndə 37 il fəaliyyət göstərdikdən sonra 1997-ci ildə təqaüdə çıxaraq [[Türkiyə]]yə qayıtmışdır. Eyni il Ulduz Texniki Universitetində çalışmağa başlayan Sinanoğlu 2002-ci ilə qədər univeristetin professoru olmuşdur. Kimya ilə yanaşı Türk dilçilik elminə də böyük töhfələr verən Sinanoğlu qeyd edirdi: "''Türk dili özlüyündə riyazi bir dildir və elm üçün çox əlverişlidir" .'' Bu haqda olan fikirlərini "Türk Ədəbiyyatı", "Türk yurdu", "Miliiyət", "Yeni Türkiyə" kimi jurnallarda çap etdirdiyi məqalələrində əks etdirmişdir.

Kimya ilə yanaşı Türk dilçilik elminə də böyük töhfələr verən Sinanoğlu qeyd edirdi: "''Türk dili özlüyündə riyazi bir dildir və elm üçün çox əlverişlidir" .'' Bu haqda olan fikirlərini "Türk Ədəbiyyatı", "Türk yurdu", "Miliiyət", "Yeni Türkiyə" kimi jurnallarda çap etdirdiyi məqalələrində əks etdirmişdir.
== Əsərləri ==
== Əsərləri ==
'''Akademik əsərləri:'''
'''Akademik əsərləri:'''
* Modern Quantum Chemistry : Istanbul Lectures (Academic Press,1965)
* Modern Quantum Chemistry : Istanbul Lectures (Academic Press,1965)
* Sigma Molecular Orbital Theory (Yale Press,1970)
* Sigma Molecular Orbital Theory (Yale Press,1970)
* Three Approaches to Electron Correlation in Atoms and Molecules ( Yale Press,1971)
* Three Approaches to Electron Correlation in Atoms and Molecules (Yale Press,1971)
* New Directions in Atomic Physics (Yale Press,1971)
* New Directions in Atomic Physics (Yale Press,1971)
'''Kitabları:'''
'''Kitabları:'''
* Fiziki-kimya terminləri lüğəti (1978)
* Fiziki-kimya terminləri lüğəti (1978)
* Prof.Sinanoğlu və Türkçə (1997)
* Prof. Sinanoğlu və Türkcə (1997)
* Bir Nyu-York xəyalı: Bye Bye Türkcə/ Türkcə gedərsə Türkiyə gedər (2011)
* Bir Nyu-York xəyalı: Bye Bye Türkcə/ Türkcə gedərsə Türkiyə gedər (2011)
* Hədəf Türkiyə
* Hədəf Türkiyə
* Yeni Elmin üfüqləri 1-2-3
* Yeni Elmin üfüqləri 1–2-3
* Açıqlamalı fiziki-kimya və riyazi terminlər lüğəti (2000)
* Açıqlamalı fiziki-kimya və riyazi terminlər lüğəti (2000)

== Mükafatları ==
== Mükafatları ==
1973-cü ildə elm sa­həsində nü­fuz­lu mükafatlardan bi­ri sayılan [[Humboldt mükafatı|Humboldt]] adına mükafatın ilk laureatı o­l­muş­dur. Digər mükafatları aşağıdakılardır:
1973-cü ildə elm sahəsində nüfuzlu mükafatlardan biri sayılan [[Humboldt mükafatı|Humboldt]] adına mükafatın ilk laureatı olmuşdur. Digər mükafatları aşağıdakılardır:
* 1966- [[Türkiyə Elmi və Texnoloji Tədqiqat Şurası|TÜBİTAK]] Elmi Mükafatı <ref name="tübitak">{{cite web|url=http://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/oduller/icerik-gecmis-yillarda-bilim-odulu-alanlar|publisher=TÜBİTAK|title=Geçmiş Yıllarda Bilim Ödülü Alanlar|language=Turkish|accessdate=2015-04-21}}</ref>
* 1966 — [[Türkiyə Elmi və Texnoloji Tədqiqat Şurası|TÜBİTAK]] Elmi Mükafatı<ref name="tübitak">{{cite web|url=http://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/oduller/icerik-gecmis-yillarda-bilim-odulu-alanlar|publisher=TÜBİTAK|title=Geçmiş Yıllarda Bilim Ödülü Alanlar|language=Turkish|accessdate=2015-04-21|archive-date=2016-04-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20160418182227/https://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/oduller/icerik-gecmis-yillarda-bilim-odulu-alanlar|url-status=live}}</ref>
* 1973- [[Almaniya]] A. von [[Humboldt mükafatı]]
* 1973 — [[Almaniya]] A. von [[Humboldt mükafatı]]
* 1973- Meksika Elena Moşinski Elmi Mükafatı
* 1973 — Meksika Elena Moşinski Elmi Mükafatı
* 1975- [[Yaponiya]] Beynəlxalq Elm xadimləri mükafatı
* 1975 — [[Yaponiya]] Beynəlxalq Elm xadimləri mükafatı
* 1992- Mədəniyyət Nazirliyi Məlumat Çağı mükafatı
* 1992 — Mədəniyyət Nazirliyi Məlumat Çağı mükafatı
* 1995- İLESAM Üstün xidmət mükafatı
* 1995 — İLESAM Üstün xidmət mükafatı
* 1995- TYB İlin Fikir adamı mükafatı
* 1995 — TYB İlin Fikir adamı mükafatı
* 2002- TÜRSAV Türk Dünyasına Xidmət Mükafatı
* 2002 — TÜRSAV Türk Dünyasına Xidmət Mükafatı

== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==
*[http://www.oktaysinanoglu.com.tr/ Oktay Sinanoğlu'nun Resmi Web Sitesi]
* [http://www.oktaysinanoglu.com.tr/ Oktay Sinanoğlu'nun Resmi Web Sitesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090210051309/http://oktaysinanoglu.com.tr/ |date=2009-02-10 }}

== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
{{İstinad siyahısı}}
Sətir 66: Sətir 77:
[[Kateqoriya:Türkiyə kimyaçıları]]
[[Kateqoriya:Türkiyə kimyaçıları]]
[[Kateqoriya:Professorlar]]
[[Kateqoriya:Professorlar]]
[[Kateqoriya:Biokimyaçılar]]

Səhifəsinin 15:41, 9 avqust 2023 tarixinə olan son versiyası

Oqtay Sinanoğlu
türk. Oktay Sinanoğlu
Doğum tarixi 25 fevral 1935(1935-02-25)[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 19 aprel 2015(2015-04-19) (80 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Elm sahəsi fiziki kimya
Elmi dərəcəsi
İş yerləri
Təhsili
Üzvlüyü
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Oqtay Sinanoğlu (türk. Oktay Sinanoğlu, 25 fevral 1935[1], Bari – 19 aprel 2015, Mayami, Florida25 fevral 1935) — professor, Humboldt mükafatı laureatı[2]

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Oqtay Nüzhət oğlu Sinanoğlu 26 fevral 1935-ci ildə İtaliyanın Bari şəhərində anadan olmuşdur. Atası o dövrdə Türkiyənin İtaliyadakı səfiri olduğunda Oqtay 1939-cu ilə qədər ailəsi ilə burada yaşamışdır. 1939-cu ildə Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra Ankara şəhərində Yenişəhər Liseyində təhsil almağa başlamışdır.[3] 1953-cü ildə orta məktəbi bitirən Oqtay təhsilini davam etdirmək üçün ABŞ-yə yola düşür. O, 1956-cı ildə Kaliforniya Universitetini (Berkli) kimya mühəndisi ixtisası üzrə ən yüksək göstəricilərlə başa vurur. 1957-ci ildə 8 ay müddətinə Massaçuset Texnologiya İnstitutunda təhsilini ən yüksək qiymətlərlə başa vurduqdan sonra 2 il ərzində Kaliforniya Universitetində doktorluq işini tamamlayır.

Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

1960-cı ildən Yel (Yale) Universitetinde associate professor kimi fəaliyyət göstərməyə başlayır[4]. 1961-ci ildə o, "Alfred P. Sloan" mükafatına, 1963-cü ildə 28 yaşında professor adına layiq görülür və XX əsrdə Yel Universitetinin ən gənc professoru olur. Bundan başqa o, Molekulyar biologiya kafedrasına ömürlük rəhbərlik etmək hüququ da qazanır. 1964-cü illdə universitetin nəzəri kimya fakültəsini yaradan Sinanoğlu buradakı faəliyyət müddətində "Atom və molekulların çox-elektron teoremi" (1961), "Şəbəkə nəzəriyyəsi" (1964), "Kimyəvi reaksiyaların mexanizm qanunu" (1974), "Mikrotermodinamika" (1981) kimi işlərini həyata keçirir. Yel Universitetində 37 il fəaliyyət göstərdikdən sonra 1997-ci ildə təqaüdə çıxaraq Türkiyəyə qayıtmışdır. Eyni il Ulduz Texniki Universitetində çalışmağa başlayan Sinanoğlu 2002-ci ilə qədər univeristetin professoru olmuşdur. Kimya ilə yanaşı Türk dilçilik elminə də böyük töhfələr verən Sinanoğlu qeyd edirdi: "Türk dili özlüyündə riyazi bir dildir və elm üçün çox əlverişlidir" . Bu haqda olan fikirlərini "Türk Ədəbiyyatı", "Türk yurdu", "Miliiyət", "Yeni Türkiyə" kimi jurnallarda çap etdirdiyi məqalələrində əks etdirmişdir.

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Akademik əsərləri:

  • Modern Quantum Chemistry : Istanbul Lectures (Academic Press,1965)
  • Sigma Molecular Orbital Theory (Yale Press,1970)
  • Three Approaches to Electron Correlation in Atoms and Molecules (Yale Press,1971)
  • New Directions in Atomic Physics (Yale Press,1971)

Kitabları:

  • Fiziki-kimya terminləri lüğəti (1978)
  • Prof. Sinanoğlu və Türkcə (1997)
  • Bir Nyu-York xəyalı: Bye Bye Türkcə/ Türkcə gedərsə Türkiyə gedər (2011)
  • Hədəf Türkiyə
  • Yeni Elmin üfüqləri 1–2-3
  • Açıqlamalı fiziki-kimya və riyazi terminlər lüğəti (2000)

Mükafatları[redaktə | mənbəni redaktə et]

1973-cü ildə elm sahəsində nüfuzlu mükafatlardan biri sayılan Humboldt adına mükafatın ilk laureatı olmuşdur. Digər mükafatları aşağıdakılardır:

  • 1966 — TÜBİTAK Elmi Mükafatı[5]
  • 1973 — Almaniya A. von Humboldt mükafatı
  • 1973 — Meksika Elena Moşinski Elmi Mükafatı
  • 1975 — Yaponiya Beynəlxalq Elm xadimləri mükafatı
  • 1992 — Mədəniyyət Nazirliyi Məlumat Çağı mükafatı
  • 1995 — İLESAM Üstün xidmət mükafatı
  • 1995 — TYB İlin Fikir adamı mükafatı
  • 2002 — TÜRSAV Türk Dünyasına Xidmət Mükafatı

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist. Yel Universiteti, 2015.
  2. ↑ "Prof.Dr Oktay Sinanoğlu" (PDF). 2019-04-19 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-19.
  3. ↑ "Türk Einstein'ı yoğun bakımda! Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir?". Hürriyet (Turkish). 2015-04-10. 2015-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-21.
  4. ↑ "In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist". Yale News. 2015-04-20. 2016-01-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-21.
  5. ↑ "Geçmiş Yıllarda Bilim Ödülü Alanlar" (Turkish). TÜBİTAK. 2016-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-21.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Oqtay_Sinanoğlu&oldid=7159139"