Komarov şorgiləsi: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
k tənzimləmə
 
(8 istifadəçi tərəfindən edilmiş 21 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Takson
{{Taksoqutu
| adı = {{latb|Nitraria komarovii}}
| adı = Komarov şorgiləsi
| aləmi = Bitkilər
| şəkil = Komarov şorgiləsi.jpg|200px|thumbnail|<nowiki>komarov ]]</nowiki>
| şəkil məlumat = Komarov şorgiləsi
| şəkil = Komarov şorgiləsi.jpg
| şəkil məlumat =
| şəkilaltı yazı =
| şəkilaltı yazı =
| aləmi = Bitkilər
| yuxarı takson = Nitraria
| fəsilə = [[Nitrariaceae Bercht. et Presl]]
| ranqı = Növ
| cins = [[Nitraria L.]]
| latınca adı = Nitraria komarovii
| yarımcins =
| müəllif = Iljin et Lava
| növ = '''''Komarov şorgiləsi''''
| sinonim =
| latınca adı = Nitraria komarovii Iljin & Lava ex Bobr.
| tipik nümayəndə =
| mühafizə =
| hissənin adı =
| aşağı takson adı =
| aşağı takson =
| hissənin mətni =
| arealın xəritəsi =
| vikianbar =
| arealın xəritəsi haqqında =
| vikinövlər =
| arealın xəritəsinin eni =
| ütmx =
| legend sərhədi =
| mbmm =
| mühafizə =
}}'''Komarov şorgiləsi (''Nitraria komarovii'' Iljin & Lava ex Bobr.)''' - şorgiləkimilər fəsiləsinə aid bitki növüdür.<ref> Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri. II nəşr. Bakı-2013.</ref>
| vikinövlər =
| vikianbar =
| bttsmb =
| ütmx =
| mbmm =
| he =
| geiş1 =
| geiş2 =
| beabs =
}}


'''{{latb|Nitraria komarovii}}''' ({{dil-la|Nitraria komarovii}}) — {{lataz|Nitrariaceae|no}} fəsiləsinin {{lataz|Nitraria}} cinsinə aid bitki növü.
== Qısa morfoloji təsviri: ==
Qamətli, budaqlı kol bitkisidir. Ensiz və uzun, xətvari-kürəşəkilli yarpaqları əsasından daralmışdır. Ləçəkləri 5 mm uzunluğunda, yaşılımtıl-sarı rəngdədir. Meyvəsi çəyirdəkdir, tünd-qırmızı rəngdə, yumurtavari formadadır. <ref name=":0">Флора Азербайджана, 1955</ref>


== Təbii yayılması ==
== Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsussiyyətləri: ==
Qafqaz, Rusiya (Aşağı Volqa), [[Qazaxıstan]], [[Türkmənistan]], Avstraliya, Mərkəzi Asiya, Afrika, Ərəbistan və Fələstində yayılmışdır.
Çiçəkləmə may, meyvəverməsi iyul-avqust aylarına təsadüf edir. <ref name=":0" /> <ref name=":1">Əsgərov A.M., 2005;</ref>


== Yayılması: ==
== Botaniki təsviri ==
1-1,4 m hündürlükdə, yarpağını tökən koldur. Yarpaqları növbəli, sadə, ətlidir. Çiçəkləri sarımtıl və ya ağdır, qısa ayaqlarda, yumşaq, qoltuq qıvrımlarda yerləşir. May ayında çiçəkləyir, meyvəsi avqustda yetişir. Meyvəsi giləmeyvə, sulu, oval çəyirdəkdir.
Abşeron (Balaxanı qəsəbəsinin ətrafında). <ref name=":0" /> <ref name=":1" />


== Ümumi yayılması: ==
== Ekologiyası ==
İşıqsevən bitkidir. Şorgilə növləri qumluqların təbii bərkidiciləri kimi istifadə edilə bilər. Təbiətdə dağətəyində və zərif bitkilər üçün az yararlı olan sahələrdə bitir.
Qafqaz, Rusiya (Aşağı Volqa), Qazaxıstan, Türkmənistan, Avstraliya, Mərkəzi Asiya, Afrika, Ərəbistan və Fələstində yayılmışdır.
==Statusu:==
Azərbaycanın nadir növüdür. CR B1ab(i,ii,iii,iv)+2ab(i,ii,iii,iv).


== Azərbaycanda yayılması ==
== Sayı və tendensiyası: ==
Abşeronda rast gəlinir. Azərbaycanın nadir növüdür.
İtmə təhlükəsi altında olan yeganə lokaliteti mövcuddur, populyasiyada fərdlərin sayı sürətlə azalır [3]. 


== İstifadəsi ==
== Məhdudlaşdırıcı amillər: ==
Tərkibi qələvi ilə zəngindir – sabun istehsalı üçün istifadə edilir. Bitkinin külündə karbon kaliumu (potaş) vardır, qumluqlarən təbii bərkidiciləri kimi istifadə edilə bilər.
Antropogen amillər (infrastrukturun inkişafı). Yayıldığı ərazilərin mədən ərazilərinə yaxınlığı, intensiv otarılan ərazilər olması və meyvələrinin qida kimi toplanılması. <ref>Kərimov V.N. , 2013</ref>


== Ədəbiyyat ==
== Mühafizə tədbirləri: ==
Bitdiyi sahəni qorumaq, növün müasir vəziyyətinin dəqiq öyrənilməsi, yeni yayılma sahələrinin aşkar edilməsi, introduksiyası təklif olunur. 
==Statusu:==
Azərbaycanın nadir növüdür. CR B1ab(i,ii,iii,iv)+2ab(i,ii,iii,iv).
==Bitdiyi yer:==
Dəniz sahilində duzlu qumluqlarda rast gəlinir.
==Təbii ehtiyatı:==
Arealı dardır.
==Bioloji xüsusiyyətləri:==
Yarpaq tökən 1-1,4 m hündürlükdə boy verən bir koldur. İşıqsevən bir bitkidir. Yarpaqları növbəli, sadə, ətlidir. Çiçəkləri sarımtıl və ya ağ, qısa ayaqlarda, yumşaq, qoltuq qıvrımlarda yerləşir. Meyvəsi – giləmeyvəşəkilli, sulu, oval çəyirdəkdir.
==Çoxalması:==
Təbiətdə əsasən generativ yolla çoxalır.
==Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri:==
Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.
== Həmçinin bax ==
*[[Komarov itburnu]]
*[[Komarov şaqqıldağı]]
==Məlumat mənbələri:==
*Деревья и кустарники. СССР. т. 4. 1958;
*Деревья и кустарники. СССР. т. 4. 1958;
*Флора Азербайджана т.6. 1955;
*Флора Азербайджана т.6. 1955; Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970;
*Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl kitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; *Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.
*Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970;
== İstinadlar ==
*Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl kitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996;
* Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
*Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.
http://dendrologiya.az/?page_id=112 {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20191117193434/http://dendrologiya.az/?page_id=112 |date=2019-11-17 }}


{{Taksonbar}}
==istinadlar==
1.“Azərbaycan dendraflorasi” I cild, Baki, “Elm”, 2011, 312 səh.


[[Kateqoriya:Şorgilə]]
2.“Azərbaycan dendraflorasi” I cild, Baki, “Elm”, 2011, 312 səh

*[[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]], Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov.

[[Kateqoriya:Botanika]]
[[Kateqoriya:Dərman bitkiləri]]

Səhifəsinin 12:56, 15 avqust 2023 tarixinə olan son versiyası

Komarov şorgiləsi
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Klad:
Diaphoretickes
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Aləm:
Bitkilər
Klad:
Streptofitlər
Klad:
Embryophytes
Klad:
Polysporangiophytes
Klad:
Tracheophytes
Klad:
Toxumlu bitkilər
Klad:
Çiçəkli bitkilər
Klad:
Eudicots
Klad:
Core eudicots
Klad:
Superrosids
Klad:
Rosids
Klad:
Malvids
Dəstə:
Sabunağacıçiçəklilər
Fəsilə:
Şorgiləkimilər
Cins:
Şorgilə
???:
Komarov şorgiləsi
Beynəlxalq elmi adı

Komarov şorgiləsi (lat. Nitraria komarovii) — şorgiləkimilər fəsiləsinin şorgilə cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qafqaz, Rusiya (Aşağı Volqa), Qazaxıstan, Türkmənistan, Avstraliya, Mərkəzi Asiya, Afrika, Ərəbistan və Fələstində yayılmışdır.

Botaniki təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]

1-1,4 m hündürlükdə, yarpağını tökən koldur. Yarpaqları növbəli, sadə, ətlidir. Çiçəkləri sarımtıl və ya ağdır, qısa ayaqlarda, yumşaq, qoltuq qıvrımlarda yerləşir. May ayında çiçəkləyir, meyvəsi avqustda yetişir. Meyvəsi giləmeyvə, sulu, oval çəyirdəkdir.

Ekologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

İşıqsevən bitkidir. Şorgilə növləri qumluqların təbii bərkidiciləri kimi istifadə edilə bilər. Təbiətdə dağətəyində və zərif bitkilər üçün az yararlı olan sahələrdə bitir.

Azərbaycanda yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Abşeronda rast gəlinir. Azərbaycanın nadir növüdür.

İstifadəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tərkibi qələvi ilə zəngindir – sabun istehsalı üçün istifadə edilir. Bitkinin külündə karbon kaliumu (potaş) vardır, qumluqlarən təbii bərkidiciləri kimi istifadə edilə bilər.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Деревья и кустарники. СССР. т. 4. 1958;
  • Флора Азербайджана т.6. 1955; Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970;
  • Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl kitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; *Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.

http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Komarov_şorgiləsi&oldid=7172058"