İskya (ada): Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Tubus (müzakirə | töhfələr)
27.312 redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
 
(12 istifadəçi tərəfindən edilmiş 45 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Ada
{{Ada
|Adı = İskya
|Adı = İskya
|Yerli adı = {{lang-it|Ischia}}
|Yerli adı = {{dillər|it/Ischia}}
|Xəritə = Capri and Ischia map.png
|Şəkil = Castello Aragonese Ischia.JPG
|Yer = Neapol körfəzi
|Şəklin izahı = İskya adası - Araqoneze qəsri
|Olduğu yer = Neapol körfəzi
|Arxipelaq =
|Ölkə ={{ITA}}
|Akvatoriya = Tirren dənizi
|Ölkə2 =
|Akvatoriya 1 =
|Ölkə subyekti = Kampaniya
|İnzibatı = ''6 icma:''<br />
Kasamissiola Terme,<br />
Lakko Ameno,<br />
Forio,<br />
Serrara Fontana,<br />
Barano d İskja
|İnzibati mərkəz = İskya
|UTC =
|lat_dir = N |lat_deg =40.7313 |lat_min = |lat_sec =
|lat_dir = N |lat_deg =40.7313 |lat_min = |lat_sec =
|lon_dir = E |lon_deg =13.8957 |lon_min = |lon_sec =
|lon_dir = E |lon_deg =13.8957 |lon_min = |lon_sec =
|region = IT
|CoordScale =
|Akvatoriya = Tirren dənizi
|Ölkə = <!--*icbari göstərici-->İtaliya
|Sahəsi = 46
|Ölkə 1 =
|Ölkə 2 =
|Sahilinin uzunluğu = 34
|Hündürlüyü = 789
|Ölkə 3 =
|Vulkanlar = [[Epomeo]], Trabotti, Monte Vezzi
|Ölkə 4 =
|Dağlar =
|Vilayət = [[Kampaniya (İtaliya)]]
|Əhali = 62027
|Əyalət = [[Neapol (əyalət)|Neapol]]
|Arxipelaq =
|Şəkil = Right side seaport from the coffe bar balcony (3858932670).jpg
|Şəkilaltı yazı = İskya limanı
|Arxipelaq 1 =
|Şəklin eni =300px
|Akvatoriya = Tirren dənizi
|Qeydlər = {{Yer xəritəsi
|Akvatoriya 1 = Neapol körfəzi
|Sahəsi = 46
|İtaliya
|Hündür nöqtəsi = 789
|label=İskiya |label_size=100 |lat=40.7313 |long=13.8957 |mark=Brown pog.svg |marksize=6 |position=top |width=300 |float=center |caption=İskya}}
|Əhali il =
}}
|Yer xəritəsi = İtaliya
'''İskya''' ({{lang-it|Ischia}}) — Tirren dənizində, Neapol körfəzində vulkanik ada. Adanın sahəsi 46 km² olub, [[İtaliya]]nın [[Kampaniya]] muxtar vilayətinin Neapol əyalətinin inzibati bölgüsünə aiddir.
|Yer xəritəsi 1 = 0
=== Coğrafiyası ===
|Sayt =
İnzibati olaraq [[Kampaniya]] muxtar vilayətinə aid olub, Neapol körfəzində olan üç əas adadan ən böyüyüdir. Digər yanaşı adalar [[Kapri]] və [[Proçid]]dir. Sahəsi 46 km², sahilinin uzunluğu 34 km, əhalisi 62 000 nəfərdir. Əhali 6 icmada cəmlənmişdir. Bunlar, Kasamissiola Terme, Lakko Ameno, Forio, Serrara Fontana və Barano d İskja icmalarıdırlar. Əsas şəhəri 18 253 nəfər əhalisi olan İskjadır. Tirren dənizinə aid buda kontinentdən 7 km, Neapol şəhərindən 40 km aralı yerləşmişdir.
|Vulkanlar = [[Epomeo]]
|Dağlar = Trabotti, Monte Vezzi
|Əhali = 62027
|Çaylar =
|Göllər =
|Meşələr =
|Flora =
|Fauna =
|Ümumdünya irsi =
|Yer xəritəsi qeydləri =<center> {{Yer xəritəsiR
|Kampaniya
|caption=
|label=İskya
|lat_deg=40.7313
|lon_deg=13.8957
|width=275
|float=
|alt=
|areas=
|rama=1
|ramacolor=#964B00
|ramawidth=30
|ramaheight=30
|rotate=
|radius=15
}}</center>
|Commonsda kateqoriya =
}}{{Neapol körfəzi}}
'''İskya''' ({{dil-it|Ischia}}) — Tirren dənizində, [[Neapol körfəzi]]ndə vulkanik ada. Adanın sahəsi 46 km² olub, [[İtaliya]]nın [[Kampaniya (İtaliya)]] muxtar vilayətinin Neapol əyalətinin inzibati bölgüsünə aiddir.

== Coğrafiyası ==
İnzibati olaraq [[Kampaniya (İtaliya)]] muxtar vilayətinə aid olub, Neapol körfəzində olan üç əas adadan ən böyüyüdir. Digər yanaşı adalar [[Kapri (ada)|Kapri]] və [[Proçida (ada)|Proçidadir]]. Sahəsi 46 km², sahilinin uzunluğu 34 km, əhalisi 62 000 nəfərdir. Əhali 6 icmada cəmlənmişdir. Bunlar, Kasamissiola Terme, Lakko Ameno, Forio, Serrara Fontana və Barano d İskja icmalarıdırlar. Əsas şəhəri 18 253 nəfər əhalisi olan İskjadır. Tirren dənizinə aid buda kontinentdən 7 km, Neapol şəhərindən 40 km aralı yerləşmişdir.

Ada vulkanikdir və onun mərkəzində Epomeo (789 m) və Trabotti (512 m), cənub şərqində Monte Vezzi (Pedimonte) (395 m) sönmüş vilkanları mövcuddur. İskja adasında sonuncu dəfə vulkan püskürməsi 1301-ci ildə qeydə alınmışdır. Bu günün özündə adada yerin tərkindən təbii yolla 100 °C temperaturlu qaynar bulaqlar çıxmaqdadır.

İskja limanı əsas iqtisadi əhəmiyyətə malik olub, adanın kontinentlə birləşdirən bərələrin yan aldığı yerdir. Forio isə adanın mədəniyyət mərkəzi sayılır.


Ada vulkanikdir və onun mərkəzində Epomeo (789 m) və Trabotti (512 m), cənub şərqində Monte Vezzi (Pedimonte) (395 m) sönmüş vilkanları mövcuddur. İskja adasında sonuncu dəfə vulkan püskürməsi 1301 ci ildə qeydə alınmışdır. Bu günün özündə adada yerin tərkindən təbii yolla 100° C temperaturlu qaynar bulaqlar çıxmaqdadır.
İskja limanı əsas iqtisadi əhəmiyyətə malik olub, adanın kontinentlə birləşdirən bərələrin yan aldığı yerdir. Forio isə adanın mədəniyət mərkəzi sayılır.
== İqlimi ==
== İqlimi ==
Araliq dənizi iqliminə müvafiqdir. İyun-oktyabr aylarında havanın maksimal hərarəti 26-35° C-dir. Yay aylarının hər birinin payına dörd yağmurlu gün düşür. İyun-oktyabr aylarında dəniz suyu hərarəti 21° C-dir.
Araliq dənizi iqliminə müvafiqdir. İyun-oktyabr aylarında havanın maksimal hərarəti 26–35 °C-dir. Yay aylarının hər birinin payına dörd yağmurlu gün düşür. İyun-oktyabr aylarında dəniz suyu hərarəti 21 °C-dir.
{{İqlim cədvəli
| CƏDVƏl =
| DIAGRAMM TEMPERATUR =
| DIAGRAMM YAĞINTI =
| DIAGRAMM YAĞINTI MIQYAS =200
| MƏNBƏ = [http://www.wetter.de/italien/wetter-ischia-1645579.html İskya iqlimi]
| Başlıq = İqlim cədvəli
| Yer = İskya
<!-- Orta aylıq ən yüksək temperatur °C ilə -->
| hmjan = 11
| hmfeb = 12
| hmmär = 15
| hmapr = 18
| hmmai = 22
| hmjun = 27
| hmjul = 29
| hmaug = 29
| hmsep= 26
| hmokt = 21
| hmnov = 17
| hmdez = 13
<!-- Orta aylıq ən alçaq temperatur °C ilə -->
| lmjan = 6
| lmfeb = 6
| lmmär = 8
| lmapr = 11
| lmmai = 14
| lmjun = 18
| lmjul = 20
| lmaug = 20
| lmsep= 18
| lmokt = 14
| lmnov = 11
| lmdez = 7
<!-- Orta aylıq yağıntı mm ilə -->
| nbjan = 93
| nbfeb = 82
| nbmär = 75
| nbapr = 67
| nbmai = 45
| nbjun = 46
| nbjul = 16
| nbaug = 19
| nbsep = 71
| nbokt = 130
| nbnov = 130
| nbdez = 137
<!-- Orta aylıq yağışlı günlər g ilə -->
| rdjan = 10
| rdfeb = 9
| rdmär = 8
| rdapr = 7
| rdmai = 6
| rdjun = 4
| rdjul = 2
| rdaug = 3
| rdsep= 6
| rdokt = 9
| rdnov = 11
| rddez = 12
}}

=== Fauna və florası ===
=== Fauna və florası ===
Təbiətdə ən çox rast gəlinən [[kərtənkələ]] və [[gekkonlar]], saysız kəpənək və həşaratlardır. Adanın şimalı tərəfi bol suvarma imkanına malik olduğu üçün mədəni bitkilər ([[üzüm]], [[pomidor]], [[limon]], [[əncir]], [[nar]], [[xurma]]) əkilir.
Təbiətdə ən çox rast gəlinən [[kərtənkələ]] və [[gekkonlar]], saysız kəpənək və həşaratlardır. Adanın şimalı tərəfi bol suvarma imkanına malik olduğu üçün mədəni bitkilər ([[üzüm]], [[pomidor]], [[limon]], [[əncir]], [[nar]], [[xurma]]) əkilir.

== Tarixi ==
== Tarixi ==
Pitekuss ({{lang-el|Πιθηκούσσαι}}) İskya adasında mövcud olmuş qədim yunan kaloniyası olub, əsası Eretriyalılar tərəfindən e.ə. 770 ci ildə etrusklarla ticarət məqsədi ilə ilk ticarət məntəqəsi kimi qoyulmuşdur<ref>Strabon V 4,9: „Pithekoussai aber gründeten die Eretrier und die Chalkidier …“. Zur Datierung D. Ridgway: The Foundation of Pithekoussai. in: Nouvelle contribution à l'étude de la société et de la colonisation eubéennes. hrsg. v. Centre Jean Bérard. Neapel 1981, S. 45-56. ISBN 2-903189-15-3</ref>. E.ə. 750 ci ildə Pitekussadan olan kalonistlər tərəfindən Kuma şəhərini salmışlar. E.ə. 500 cü ildə vulkan püskürməsi nəticəsində yunan kaloniyası məhv olmuşdur.
Pitekuss ({{dil-el|Πιθηκούσσαι}}) İskya adasında mövcud olmuş qədim yunan kaloniyası olub, əsası Eretriyalılar tərəfindən e.ə. 770-ci ildə etrusklarla ticarət məqsədilə ilk ticarət məntəqəsi kimi qoyulmuşdur<ref>Strabon V 4,9: "Pithekoussai aber gründeten die Eretrier und die Chalkidier …". Zur Datierung D. Ridgway: The Foundation of Pithekoussai. in: Nouvelle contribution à l'étude de la société et de la colonisation eubéennes. hrsg. v. Centre Jean Bérard. Neapel 1981, S. 45–56. ISBN 2-903189-15-3</ref>. E.ə. 750-ci ildə Pitekussadan olan kalonistlər tərəfindən Kuma şəhərini salmışlar. E.ə. 500-cü ildə vulkan püskürməsi nəticəsində yunan kaloniyası məhv olmuşdur.
Qədim Roma dövründə ada Aenaria adlandırılırdı. IX əsrdə ada dəniz quldurlarının sığınacağı olmuşdur.
Qədim Roma dövründə ada Aenaria adlandırılırdı. IX əsrdə ada dəniz quldurlarının sığınacağı olmuşdur.


== Görməli yerlər ==
== Görməli yerlər ==
Adanın əsas görməli yerlərindən biri orta əsrlərə aid Araqon qəsridir. Qəsrin qala divarları antik dövrə aid olub əsası e.ə. 474 cü ildə tiran Sirakuzlu Hieron tərəfindən qoyulmuşdur. XVI əsrdə bu qəsrdə şairə [[Vittoriya Kalonna]] yaşamışdır.
Adanın əsas görməli yerlərindən biri orta əsrlərə aid Araqon qəsridir. Qəsrin qala divarları antik dövrə aid olub əsası e.ə. 474-cü ildə tiran Sirakuzlu Hieron tərəfindən 112 m hündürlüyə malik əsas bir qaya üzərində qoyulmuşdur. 1441-ci ildə bu əsas qaya adacıq ilə İskya adası arasında əlaqə yaradan quru zolaq formalaşır. XVI əsrdə bu qəsrdə şairə [[Vittoriya Kalonna]] yaşamışdır. Qəsr 1809-cu ildə Napoleon müharibəsində ingilis kəmilərinin top atəşlərinə tuş gələrək böyük dağıntıya düçar olur.
1912-ci ildən qəsir Mattera ailəsinə məxsusdur.
Adanın şrq sahilində Kartaromana buxtasında çoxlu termal bulaqlar, sulfidli ilov lili qaynayır. Burada termal park "Eden bağı" yrləşir. Bu yer haqqında ilk dəfə [[Strabon]] məlumat vermişdir. Adada nadir və qəribə baş verən vulkanik hadisələr: su-buxar püskürməsi turistlərin diqqəini çox cəlb edir.


Adanın şərq sahilində Kartaromana buxtasında çoxlu termal bulaqlar, sulfidli ilov lili qaynayır. Burada termal park "Eden bağı" yerləşir. Bu yer haqqında ilk dəfə [[Strabon]] məlumat vermişdir. Adada nadir və qəribə baş verən vulkanik hadisələr: su-buxar püskürməsi turistlərin diqqəini çox cəlb edir.
== İstinadlar ==
<references/>


== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
{{VikiLüğət|İskya}}
{{Vikianbar kateqoriyası|İskya (ada)}}


[[Kateqoriya:İtaliya adaları]]
[[Kateqoriya:İtaliya adaları]]

Səhifəsinin 15:05, 26 avqust 2023 tarixinə olan son versiyası

İskya
it. Ischia
İskya adası - Araqoneze qəsri
İskya adası - Araqoneze qəsri
Ümumi məlumatlar
Sahəsi 46 km²
Uzunluğu
  • 9,9 km
Eni 7,2 km
Sahil uzunluğu 34 km
Hündür nöqtəsi 789 m
Əhalisi 62.027 nəfər
Yerləşməsi
40°43′53″ şm. e. 13°53′45″ ş. u.
Ölkə  İtaliya
Vilayət
Əyalət
Akvatoriya
İskya xəritədə
İskya
İskya
İskya (Kampaniya (İtaliya))
İskya
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Neapol körfəzi

İskya (it. Ischia) — Tirren dənizində, Neapol körfəzində vulkanik ada. Adanın sahəsi 46 km² olub, İtaliyanın Kampaniya (İtaliya) muxtar vilayətinin Neapol əyalətinin inzibati bölgüsünə aiddir.

Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

İnzibati olaraq Kampaniya (İtaliya) muxtar vilayətinə aid olub, Neapol körfəzində olan üç əas adadan ən böyüyüdir. Digər yanaşı adalar Kapri və Proçidadir. Sahəsi 46 km², sahilinin uzunluğu 34 km, əhalisi 62 000 nəfərdir. Əhali 6 icmada cəmlənmişdir. Bunlar, Kasamissiola Terme, Lakko Ameno, Forio, Serrara Fontana və Barano d İskja icmalarıdırlar. Əsas şəhəri 18 253 nəfər əhalisi olan İskjadır. Tirren dənizinə aid buda kontinentdən 7 km, Neapol şəhərindən 40 km aralı yerləşmişdir.

Ada vulkanikdir və onun mərkəzində Epomeo (789 m) və Trabotti (512 m), cənub şərqində Monte Vezzi (Pedimonte) (395 m) sönmüş vilkanları mövcuddur. İskja adasında sonuncu dəfə vulkan püskürməsi 1301-ci ildə qeydə alınmışdır. Bu günün özündə adada yerin tərkindən təbii yolla 100 °C temperaturlu qaynar bulaqlar çıxmaqdadır.

İskja limanı əsas iqtisadi əhəmiyyətə malik olub, adanın kontinentlə birləşdirən bərələrin yan aldığı yerdir. Forio isə adanın mədəniyyət mərkəzi sayılır.

İqlimi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Araliq dənizi iqliminə müvafiqdir. İyun-oktyabr aylarında havanın maksimal hərarəti 26–35 °C-dir. Yay aylarının hər birinin payına dörd yağmurlu gün düşür. İyun-oktyabr aylarında dəniz suyu hərarəti 21 °C-dir.

İqlim cədvəli
Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek
Max. Temperatur (°C) 11 12 15 18 22 27 29 29 26 21 17 13 Ø 20
Min. Temperatur (°C) 6 6 8 11 14 18 20 20 18 14 11 7 Ø 12,8
Yağıntı (mm) 93 82 75 67 45 46 16 19 71 130 130 137 Σ 911
Yağışlı günlər (g) 10 9 8 7 6 4 2 3 6 9 11 12 Σ 87
T
e
m
p
e
r
a
t
u
r
11
6
12
6
15
8
18
11
22
14
27
18
29
20
29
20
26
18
21
14
17
11
13
7
Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek
A
t
m
o
s
f
e
r

ç
ö
k
ü
n
t
ü
s
ü 		93
82
75
67
45
46
16
19
71
130
130
137
  Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sep Okt Noy Dek


Mənbə: İskya iqlimi

Fauna və florası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Təbiətdə ən çox rast gəlinən kərtənkələ və gekkonlar, saysız kəpənək və həşaratlardır. Adanın şimalı tərəfi bol suvarma imkanına malik olduğu üçün mədəni bitkilər (üzüm, pomidor, limon, əncir, nar, xurma) əkilir.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pitekuss (yun. Πιθηκούσσαι) İskya adasında mövcud olmuş qədim yunan kaloniyası olub, əsası Eretriyalılar tərəfindən e.ə. 770-ci ildə etrusklarla ticarət məqsədilə ilk ticarət məntəqəsi kimi qoyulmuşdur[1]. E.ə. 750-ci ildə Pitekussadan olan kalonistlər tərəfindən Kuma şəhərini salmışlar. E.ə. 500-cü ildə vulkan püskürməsi nəticəsində yunan kaloniyası məhv olmuşdur. Qədim Roma dövründə ada Aenaria adlandırılırdı. IX əsrdə ada dəniz quldurlarının sığınacağı olmuşdur.

Görməli yerlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adanın əsas görməli yerlərindən biri orta əsrlərə aid Araqon qəsridir. Qəsrin qala divarları antik dövrə aid olub əsası e.ə. 474-cü ildə tiran Sirakuzlu Hieron tərəfindən 112 m hündürlüyə malik əsas bir qaya üzərində qoyulmuşdur. 1441-ci ildə bu əsas qaya adacıq ilə İskya adası arasında əlaqə yaradan quru zolaq formalaşır. XVI əsrdə bu qəsrdə şairə Vittoriya Kalonna yaşamışdır. Qəsr 1809-cu ildə Napoleon müharibəsində ingilis kəmilərinin top atəşlərinə tuş gələrək böyük dağıntıya düçar olur. 1912-ci ildən qəsir Mattera ailəsinə məxsusdur.

Adanın şərq sahilində Kartaromana buxtasında çoxlu termal bulaqlar, sulfidli ilov lili qaynayır. Burada termal park "Eden bağı" yerləşir. Bu yer haqqında ilk dəfə Strabon məlumat vermişdir. Adada nadir və qəribə baş verən vulkanik hadisələr: su-buxar püskürməsi turistlərin diqqəini çox cəlb edir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ Strabon V 4,9: "Pithekoussai aber gründeten die Eretrier und die Chalkidier …". Zur Datierung D. Ridgway: The Foundation of Pithekoussai. in: Nouvelle contribution à l'étude de la société et de la colonisation eubéennes. hrsg. v. Centre Jean Bérard. Neapel 1981, S. 45–56. ISBN 2-903189-15-3
Vikilüğətdə İskya mövzusuna dair məlumatlar var.
Vikianbarda İskya ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İskya_(ada)&oldid=7197303"