İskya (ada)
İskya (it. Ischia) — Tirren dənizində, Neapol körfəzində vulkanik ada. Adanın sahəsi 46 km² olub, İtaliyanın Kampaniya (İtaliya) muxtar vilayətinin Neapol əyalətinin inzibati bölgüsünə aiddir.
| İskya | |
|---|---|
| it. Ischia | |
 İskya adası - Araqoneze qəsri | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 46 km² |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 7,2 km |
| Sahil uzunluğu | 34 km |
| Hündür nöqtəsi | 789 m |
| Əhalisi | 62.027 nəfər |
| Yerləşməsi | |
| 40°43′53″ şm. e. 13°53′45″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 İtaliya |
| Vilayət | |
| Əyalət | |
| Akvatoriya | |
|
|
|
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
|
|---|
Coğrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]İnzibati olaraq Kampaniya (İtaliya) muxtar vilayətinə aid olub, Neapol körfəzində olan üç əas adadan ən böyüyüdir. Digər yanaşı adalar Kapri və Proçidadir. Sahəsi 46 km², sahilinin uzunluğu 34 km, əhalisi 62 000 nəfərdir. Əhali 6 icmada cəmlənmişdir. Bunlar, Kasamissiola Terme, Lakko Ameno, Forio, Serrara Fontana və Barano d İskja icmalarıdırlar. Əsas şəhəri 18 253 nəfər əhalisi olan İskjadır. Tirren dənizinə aid buda kontinentdən 7 km, Neapol şəhərindən 40 km aralı yerləşmişdir.
Ada vulkanikdir və onun mərkəzində Epomeo (789 m) və Trabotti (512 m), cənub şərqində Monte Vezzi (Pedimonte) (395 m) sönmüş vilkanları mövcuddur. İskja adasında sonuncu dəfə vulkan püskürməsi 1301-ci ildə qeydə alınmışdır. Bu günün özündə adada yerin tərkindən təbii yolla 100 °C temperaturlu qaynar bulaqlar çıxmaqdadır.
İskja limanı əsas iqtisadi əhəmiyyətə malik olub, adanın kontinentlə birləşdirən bərələrin yan aldığı yerdir. Forio isə adanın mədəniyyət mərkəzi sayılır.
İqlimi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Araliq dənizi iqliminə müvafiqdir. İyun-oktyabr aylarında havanın maksimal hərarəti 26–35 °C-dir. Yay aylarının hər birinin payına dörd yağmurlu gün düşür. İyun-oktyabr aylarında dəniz suyu hərarəti 21 °C-dir.
|
İqlim cədvəli
Mənbə: İskya iqlimi
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fauna və florası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Təbiətdə ən çox rast gəlinən kərtənkələ və gekkonlar, saysız kəpənək və həşaratlardır. Adanın şimalı tərəfi bol suvarma imkanına malik olduğu üçün mədəni bitkilər (üzüm, pomidor, limon, əncir, nar, xurma) əkilir.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Pitekuss (yun. Πιθηκούσσαι) İskya adasında mövcud olmuş qədim yunan kaloniyası olub, əsası Eretriyalılar tərəfindən e.ə. 770-ci ildə etrusklarla ticarət məqsədilə ilk ticarət məntəqəsi kimi qoyulmuşdur[1]. E.ə. 750-ci ildə Pitekussadan olan kalonistlər tərəfindən Kuma şəhərini salmışlar. E.ə. 500-cü ildə vulkan püskürməsi nəticəsində yunan kaloniyası məhv olmuşdur. Qədim Roma dövründə ada Aenaria adlandırılırdı. IX əsrdə ada dəniz quldurlarının sığınacağı olmuşdur.
Görməli yerlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Adanın əsas görməli yerlərindən biri orta əsrlərə aid Araqon qəsridir. Qəsrin qala divarları antik dövrə aid olub əsası e.ə. 474-cü ildə tiran Sirakuzlu Hieron tərəfindən 112 m hündürlüyə malik əsas bir qaya üzərində qoyulmuşdur. 1441-ci ildə bu əsas qaya adacıq ilə İskya adası arasında əlaqə yaradan quru zolaq formalaşır. XVI əsrdə bu qəsrdə şairə Vittoriya Kalonna yaşamışdır. Qəsr 1809-cu ildə Napoleon müharibəsində ingilis kəmilərinin top atəşlərinə tuş gələrək böyük dağıntıya düçar olur. 1912-ci ildən qəsir Mattera ailəsinə məxsusdur.
Adanın şərq sahilində Kartaromana buxtasında çoxlu termal bulaqlar, sulfidli ilov lili qaynayır. Burada termal park "Eden bağı" yerləşir. Bu yer haqqında ilk dəfə Strabon məlumat vermişdir. Adada nadir və qəribə baş verən vulkanik hadisələr: su-buxar püskürməsi turistlərin diqqəini çox cəlb edir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Strabon V 4,9: "Pithekoussai aber gründeten die Eretrier und die Chalkidier …". Zur Datierung D. Ridgway: The Foundation of Pithekoussai. in: Nouvelle contribution à l'étude de la société et de la colonisation eubéennes. hrsg. v. Centre Jean Bérard. Neapel 1981, S. 45–56. ISBN 2-903189-15-3
