Adil Əliyev (geoloq): Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: Dəqiqləşdirmə keçidləri
 
(11 istifadəçi tərəfindən edilmiş 42 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{eyni ad-soyadlı|Adil Əliyev}}
{{eyni ad-soyadlı|Adil Əliyev (dəqiqləşdirmə)}}
{{Alim
{{Alim
|adı = Adil Əliyev
|Şəkil =
|orijinal adı = Adil Abas Əli oğlu Əliyev
|Şəkil məlumat=
|digər adları =
|Şəkil miqyası =
|şəkil =
|Adı = Adil Əliyev
|şəklin ölçüsü =
|Tam adı =
|şəklin izahı =
|Digər adları =
|piktoqram =
|Doğum tarixi = {{doğum tarixi|||}}
|doğum tarixi = 7.9.1930
|Doğum yeri =
|doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]]
|Vəfatı =
|vəfat tarixi =
|Vəfat yeri =
|vəfat yeri =
|Vəfat səbəbi =
|vəfat səbəbi =
|Sayt =
|dəfn yeri =
|IMDB =
|vətəndaşlığı = {{SSRİ}}<br>{{AZE}}
|milliyyəti =
|həyat yoldaşı =
|uşağı =
|atası =
|anası =
|elm sahəsi = [[geologiya]]
|elmi dərəcəsi = geologiya-mineralogiya elmləri doktoru
|elmi adı = professor
|iş yeri = [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]
|alma-mater =
|təhsili =
|elmi rəhbəri =
|tanınmış yetirmələri =
|tanınır =
|mühüm layihələri =
|üzvlüyü =
|mükafatları ={{sıra|{{Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi|2005}} {{Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatı|2010}}}}
{{sıra|{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2018}}}}
|imzası =
|saytı =
|vikianbar =
}}
}}


'''Adil Əliyev''' — professor, [[AMEA]] [[Geologiya və Geofizika İnstitutu]]nun palçıq vulkanizmi şöbəsinin rəhbəri.
'''Adil Abas Əli oğlu Əliyev''' ([[7 sentyabr]] [[1930]], [[Bakı]]) — neftçi-geoloq, geokimyaçı, vulkanoloq, [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatı laureatlarının siyahısı|Azərbaycan Respublikası Dövlət Mükafatının ilk laureatı]], Əməkdar elm xadimi, [[Geologiya və Geofizika İnstitutu (Azərbaycan)|AMEA Geologiya və Geofizika İnstitutu]]nun palçıq vulkanizmi şöbəsinin müdiri, [[professor]].


== Həyatı ==
== Həyatı ==
Adil Əliyev 1930-cu il sentyabrın 7-də Bakıda anadan olub. O, 1949-cu ildə paytaxtın 3 nömrəli orta məktəbini müvəffəqiyyətlə başa vurduqdan sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinə (indiki [[Bakı Dövlət Universiteti|BDU]]) qəbul olub. 1954-cü ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirərək, neftçi-geoloq ixtisasına yiyələnib. Alim elmi fəaliyyətinə həmin ilin yanvar ayından Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Geologiya İnstitutunda (indiki [[Geologiya və Geofizika İnstitutu (Azərbaycan)|GGİ]]) başlayıb.<ref>{{cite web
Adil Əliyev [[Azərbaycan Dövlət Universiteti]]ni və aspiranturanı bitirdikdən sonra Milli Elmlər Akademiyasının Geologiya İnstitutunda əmək fəaliyyətinə kiçik elmi işçi vəzifəsində başlayıb və hazırda institutun iri bölmələrindən biri olan palçıq vulkanizmi şöbəsinin rəhbəri vəzifəsində yorulmadan çalışır.
|url =https://science.gov.az/az/news/open/14168
|archiveurl =https://web.archive.org/web/20220117000023/https://science.gov.az/az/news/open/14168
Gənc illərindən başlamış neft geologiyasına və geokimyasına bağlılıq onu elmi rəhbəri akademik Ş.F.Mehdiyevlə birlikdə beynəlxalq geoloji konqresin Dehli sessiyasında məruzə ilə çıxış etməyə zəmin yaratmışdı. Sonrakı müvəffəqiyyət növbəti beynəlxalq geoloji konqresin Moskva sessiyasında qeydə alındı. Onun yorulmaz əməyi və elmə məhəbbəti digər beynəlxalq forumlarda - xüsusilə Almaniyada, Macarıstanda, Türkiyədə, Fransada, ABŞ-da alimə dünya şöhrəti qazandırdı. Alimin Suriya neft kompaniyasında uzun illər baş mühəndis-geokimyaçı, elmi məsləhətçi vəzifəsini yerinə yetirməsi, çoxsaylı xarici neft şirkətləri - "Britiş-petroleum", "Statoyl", "Geokimqrup", "Amoks", "Ekson", AMOR konsorsiumu və s. ilə səmərəli əməkdaşlığı deyilənlərin bariz sübutudur.
|archivedate = 2022-01-17
|title = Professor Adil Əliyevi 90 illik yubileyi münasibətilə təbrik edirik!
Adil Əliyevin Rusiya, Ukrayna, Gürcüstan, Türkmənistan və digər ölkələrin ETİ-ləri ilə müştərək elmi işlərin çözülməsində xüsusi rolu var. O, 300-dən çox elmi məqalənin, 10 monoqrafiyanın şəriksiz müəllifidir. Nailiyyətlər sırasında "Müqəddəs odlar ölkəsi" sərgisinin London muzeyində təşkil edilməsi, Azərbaycanın neft geologiyası sahəsində qazandığı nailiyyətlər barədə xarici ölkələrdə professorun oxuduğu mühazirələr xüsusi yer tutur. Alimin təşəbbüsü və elmi məsləhəti ilə 2 seriyalı "Azərbaycanın palçıq vulkanları" rəngli filminin, həmçinin "Vulkanla üz-üzə" lentinin dəfələrlə televiziya ekranlarında nümayış etdirilməsi alimə dünya şöhrəti qazandırmışdır. Adil Əliyev dərin neft yataqlarının geologiyası və geokimyası problemləri, xüsusilə palçıq vulkanizmi ilə 40 ildən ziyadə vaxtda məşğuldur.
|author =
|date = 2020-09-07
Adil Əliyevin elmi nailiyyətləri sırasında palçıq vulkanlarının püskürməsi ilə regionun seysmikliyi arasında əlaqə xüsusi yer tutur. Məlum olduğu kimi, yeraltı təkanlar və palçıq vulkanlarının püskürmə paroksizmi genetik əlaqəlidir, yəni güclü zəlzələlər palçıq vulkanlarını püskürməyə "vadar" edir. Alimin təbirincə, müvafiq məlumatlar əsasında uzunmüddətli zəlzələ proqnozunun hazırlanması heç də təfəkkürdən kənar deyildir. Faktlara müraciət edək: 2001-ci ilin seysmik aktivliyi həmin il 10-dan artıq palçıq vulkanının püskürməsinə səbəb olmuşdur. Müşahidələr göstərir ki, zəlzələ baş verməmişdən qabaq vulkanların püskürmə məhsulları - su, qaz və brekçiyanın tərkibi dəyişikliyə uğrayır. Maraqlıdır ki, bu dəyişiklik vulkan püskürməsindən xeyli vaxt əvvəl başlayır. Deməli, palçıq vulkanı məhsullarında baş verən dəyişikliklər müəyyən mənada zəlzələ bəşarətçiləri (qabaqcadan xəbər verənləri) rolunu oynayır. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, palçıq vulkanı təzahürlərində baş verən fəallaşma - çıxarılan suyun, qazın, lilin miqdarının çoxalması və tərkibinin dəyişməsi - öz növbəsində zəlzələ bəşarətçisidir və zəlzələlərin yaxın vaxtda baş verəcəyini əvvəlcədən xəbər verir.
|publisher = science.gov.az
|accessdate = 2023-04-05
Adil Əliyev həmçinin əməkdar elm xadimidir. Onun rəhbərliyi altında palçıq vulkanlarının tədqiqinə kosmik şəkillərin, yüksəklik aerofotomateriallarının deşifrə olunması da daxil edilmişdir. Bu işlərin məntiqi nəticəsi olaraq yeni palçıq vulkanları (Çıraqlı), palçıq vulkanı təzahürləri və quylanmış palçıq vulkanları aşkar edilmişdir və onların müxtəlif qırılma stukturları üzərində təmərküzləşməsi müəyyənləşdirilmişdir. Ən vacib nailiyyət ondan ibarətdir ki, GPS vasitəsilə bütün palçıq vulkanlarının koordinatı dəqiqləşdirilmişdir. Nəticə olaraq qeyd edilməlidir ki, Adil Əliyevin rəhbərliyi və aktiv iştirakı ilə Yer kürəsinin palçıq vulkanları xəritəsi (izahat vərəqi ilə) hazırlanmaqdadır. Bu mötəbər əməlin tamamlanması Adil Əliyevin dünya palçıq vulkanları probleminə ləyaqətli töhfəsi olacaq. Şərh olunanlar tam qətiyyətlə göstərir ki, alimin elmi nailyyətləri bütün dünyada palçıq vulkanları probleminə ləyaqətli elmi töhfədir.
|language = az}}</ref>
Professor Adil Əliyevin elmi nailiyyətləri tükənməzdir. Buna baxmayaraq onun ən vacib və nəcib arzusu "Azərbaycan palçıq vulkanları" atlasının yeni variantını yaratmaqdır. Məlum olduğu kimi, ilk atlas 1971-ci ildə akademik Yaqubov Ə.Ə. akademik Əlizadə Ə.Ə. və g.m.e.d Zeynalov M.M. tərəfindən tərtib olunmuş və Leypsiqdə (Almaniya) nəfis şəkildə çap edilmişdir. O vaxtdan keçən 40 il ərzində xeyli yeni material toplanmışdır. Adil Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycanın 1:500000 miqyaslı (geodinamik təməldə, GPS vasitəsilə təyin olunmuş koordinatlar əsasında, yeni morfoloji təsnifat zəminində) palçıq vulkanları xəritəsi tərtib edilmişdir. Şərh olunanlar göstərir ki, alim öz niyyətinə və arzusuna çatmaq üçün yenə də yorulmadan çalışır.


O, 1954-cü ildə “Neft və qazın geologiyası” ixtisası üzrə aspi­ran­tu­raya qəbul olunub, 1958-ci ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək geologiya-mineralogiya elmləri namizədi elmi dərəcəsini alıb. Bir ildən sonra böyük elmi işçi vəzifəsinə yüksələn alim sonrakı illərdə Bituminologiya və süxurların üzvi maddələri (1969-1970) və Palçıq vulkanlarının geokimyası (1972-1986) laboratoriyalarına rəhbərlik edib. 1986-1990-cı illərdə Suriya Neft Şirkətində (Dəməşq şəhərində) baş mühəndis-geokimyaçı və elmi məsləhətçi vəzifələrində işləyib. A.Əliyev 1992-ci ildə “Palçıq vulkanizminin geo­kim­yası və böyük dərinliklərin neft-qazlılığı” mövzusunda doktor­luq dissertasiyası müdafiə edib. 1997-ci ildən Geologiya və Geofizika İnstitutunun Palçıq vulkanizmi şöbəsinə rəhbərlik edir.
== Filmoqrafiya ==
# [[Vulkanla üz-üzə (film, 2001)]]


Alim 300-dən çox elmi əsərin, o cümlədən 15 kitabın müəllifidir. Onun elmi əsərləri nüfuzlu jurnallarda çap olunub, xaricdə və ölkəmizdə keçirilən beynəlxalq konqres, simpozium, konfrans materiallarında əksini tapıb. Son illər ərzində professorun rəhbərliyi ilə 10-dan çox elmlər və fəlsəfə doktoru hazırlanıb.<ref>{{cite web
== Mənbə ==
|url =https://science.gov.az/az/news/open/21909
* http://www.hafta-ichi.com/v4/pre.php?id=56206
|archiveurl =https://web.archive.org/web/20230405161939/https://science.gov.az/az/news/open/21909
|archivedate = 2023-04-05
|title = Professor Adil Əliyev: “Azərbaycanın palçıq vulkanlarını ən müasir cihazlarla tədqiq edirik”
|author =
|date = 2022-09-02
|publisher = science.gov.az
|accessdate = 2023-04-05
|language = az}}</ref>

O, 2005-ci ildə “Azərbaycan Respublikasının Əməkdar elm xadimi” fəxri adına,<ref>{{cite web
|url =https://e-qanun.az/framework/11110
|archiveurl =https://web.archive.org/web/20190327195028/https://e-qanun.az/framework/11110
|archivedate = 2019-03-27
|title = Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası əməkdaşlarına fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (14 dekabr 2005-ci il)
|author =
|date =
|publisher = e-qanun.az
|accessdate = 2023-04-05
|language = az}}</ref> 2008-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünə,<ref>{{cite web
|url =https://e-qanun.az/framework/13865
|archiveurl =https://web.archive.org/web/20230405164206/https://e-qanun.az/framework/13865
|archivedate = 2023-04-05
|title = Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Geologiya İnstitutunun əməkdaşlarına Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (18 mart 2008-ci il)
|author =
|date =
|publisher = e-qanun.az
|accessdate = 2023-04-05
|language = az}}</ref> 2010-cu ildə [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatı]]na (№001),<ref>{{cite web
|url =https://e-qanun.az/framework/19622
|archiveurl =https://web.archive.org/web/20230330110859/https://e-qanun.az/framework/19622
|archivedate = 2023-03-30
|title = 2010-cu il üçün Azərbaycan Respublikasının Elm, mədəniyyət və ədəbiyyat üzrə dövlət mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (26 may 2010-cu il)
|author =
|date =
|publisher = e-qanun.az
|accessdate = 2023-04-05
|language = az}}</ref> 2018-ci ildə “Şöhrət” ordeninə<ref>{{cite web
|url =https://president.az/az/articles/view/30678
|archiveurl =https://web.archive.org/web/20230405170743/https://president.az/az/articles/view/30678
|archivedate = 2023-04-05
|title = Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Geologiya və Geofizika İnstitutunun əməkdaşlarının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (13 noyabr 2018-ci il)
|author =
|date =
|publisher = president.az
|accessdate = 2023-04-05
|language = az}}</ref> layiq görülüb, eləcə də bir sıra medal, diplom və fəxri fərmanlarla təltif edilib.

== Xarici keçidlər ==
* {{cite web
|url =https://science.gov.az/az/forms/doktora-nauk-instituta-geologii-m-geofiziki/555
|archiveurl =https://web.archive.org/web/20230403130602/https://science.gov.az/az/forms/doktora-nauk-instituta-geologii-m-geofiziki/555
|archivedate = 2023-04-03
|title = Əliyev Adil Abas Əli oğlu
|author =
|date =
|publisher = science.gov.az
|accessdate = 2023-04-05
|language = az}}
* {{cite web
|url =https://science.gov.az/az/institutes/479
|archiveurl =https://web.archive.org/web/20220827210042/https://science.gov.az/az/institutes/479
|archivedate = 2022-08-27
|title = Palçıq vulkanizmi şöbəsi
|author =
|date =
|publisher = science.gov.az
|accessdate = 2023-04-05
|language = az}}

== Həmçinin bax ==
* [[Vulkanla üz-üzə (film, 2001)]]
* [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatı laureatlarının siyahısı]]

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}


[[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan geoloqları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan geoloqları]]
[[Kateqoriya:Professorlar]]

Səhifəsinin 12:33, 18 mart 2024 tarixinə olan son versiyası

Vikipediyada bu ad-soyadlı digər şəxslər haqqında da məqalələr var; bax: Adil Əliyev (dəqiqləşdirmə).
Adil Əliyev
Adil Abas Əli oğlu Əliyev
Doğum tarixi (93 yaş)
Doğum yeri Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı SSRİ SSRİ
Azərbaycan Azərbaycan
Elm sahəsi geologiya
Elmi dərəcəsi geologiya-mineralogiya elmləri doktoru
Elmi adı professor
İş yeri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
Mükafatları
"Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi" fəxri adı — 2005 Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatı — 2010
"Şöhrət" ordeni — 2018

Adil Abas Əli oğlu Əliyev (7 sentyabr 1930, Bakı) — neftçi-geoloq, geokimyaçı, vulkanoloq, Azərbaycan Respublikası Dövlət Mükafatının ilk laureatı, Əməkdar elm xadimi, AMEA Geologiya və Geofizika İnstitutunun palçıq vulkanizmi şöbəsinin müdiri, professor.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adil Əliyev 1930-cu il sentyabrın 7-də Bakıda anadan olub. O, 1949-cu ildə paytaxtın 3 nömrəli orta məktəbini müvəffəqiyyətlə başa vurduqdan sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinə (indiki BDU) qəbul olub. 1954-cü ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirərək, neftçi-geoloq ixtisasına yiyələnib. Alim elmi fəaliyyətinə həmin ilin yanvar ayından Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Geologiya İnstitutunda (indiki GGİ) başlayıb.[1]

O, 1954-cü ildə “Neft və qazın geologiyası” ixtisası üzrə aspi­ran­tu­raya qəbul olunub, 1958-ci ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək geologiya-mineralogiya elmləri namizədi elmi dərəcəsini alıb. Bir ildən sonra böyük elmi işçi vəzifəsinə yüksələn alim sonrakı illərdə Bituminologiya və süxurların üzvi maddələri (1969-1970) və Palçıq vulkanlarının geokimyası (1972-1986) laboratoriyalarına rəhbərlik edib. 1986-1990-cı illərdə Suriya Neft Şirkətində (Dəməşq şəhərində) baş mühəndis-geokimyaçı və elmi məsləhətçi vəzifələrində işləyib. A.Əliyev 1992-ci ildə “Palçıq vulkanizminin geo­kim­yası və böyük dərinliklərin neft-qazlılığı” mövzusunda doktor­luq dissertasiyası müdafiə edib. 1997-ci ildən Geologiya və Geofizika İnstitutunun Palçıq vulkanizmi şöbəsinə rəhbərlik edir.

Alim 300-dən çox elmi əsərin, o cümlədən 15 kitabın müəllifidir. Onun elmi əsərləri nüfuzlu jurnallarda çap olunub, xaricdə və ölkəmizdə keçirilən beynəlxalq konqres, simpozium, konfrans materiallarında əksini tapıb. Son illər ərzində professorun rəhbərliyi ilə 10-dan çox elmlər və fəlsəfə doktoru hazırlanıb.[2]

O, 2005-ci ildə “Azərbaycan Respublikasının Əməkdar elm xadimi” fəxri adına,[3] 2008-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünə,[4] 2010-cu ildə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatına (№001),[5] 2018-ci ildə “Şöhrət” ordeninə[6] layiq görülüb, eləcə də bir sıra medal, diplom və fəxri fərmanlarla təltif edilib.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • "Əliyev Adil Abas Əli oğlu" (az.). science.gov.az. 2023-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-05.
  • "Palçıq vulkanizmi şöbəsi" (az.). science.gov.az. 2022-08-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-05.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ "Professor Adil Əliyevi 90 illik yubileyi münasibətilə təbrik edirik!" (az.). science.gov.az. 2020-09-07. 2022-01-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-05.
  2. ↑ "Professor Adil Əliyev: "Azərbaycanın palçıq vulkanlarını ən müasir cihazlarla tədqiq edirik"" (az.). science.gov.az. 2022-09-02. 2023-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-05.
  3. ↑ "Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası əməkdaşlarına fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (14 dekabr 2005-ci il)" (az.). e-qanun.az. 2019-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-05.
  4. ↑ "Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Geologiya İnstitutunun əməkdaşlarına Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (18 mart 2008-ci il)" (az.). e-qanun.az. 2023-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-05.
  5. ↑ "2010-cu il üçün Azərbaycan Respublikasının Elm, mədəniyyət və ədəbiyyat üzrə dövlət mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (26 may 2010-cu il)" (az.). e-qanun.az. 2023-03-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-05.
  6. ↑ "Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Geologiya və Geofizika İnstitutunun əməkdaşlarının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (13 noyabr 2018-ci il)" (az.). president.az. 2023-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-05.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Adil_Əliyev_(geoloq)&oldid=7532629"