Kabil vilayəti: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k düzenleme using AWB
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 2: Sətir 2:


== Coğrafiyası ==
== Coğrafiyası ==
Vilayətin ərazisi 4.462&nbsp;km², 2009-cu ilin əvvəlinə olan rəsmi məlumata əsasən əhalisi 3 milyon 568.5 min nəfər<ref>[http://www.cso.gov.af/demography/population.html Islamic Republic of Afghanistan Central Statistics Organization]</ref>, inzibati mərkəzi [[Kabil]] şəhəridir.<ref>[http://www.statoids.com/uaf.html Administrative Divisions of Countries ("Statoids"): Afghanistan]</ref>
Vilayətin ərazisi 4.462&nbsp;km², 2009-cu ilin əvvəlinə olan rəsmi məlumata əsasən əhalisi 3 milyon 568.5 min nəfər<ref>[http://www.cso.gov.af/demography/population.html Islamic Republic of Afghanistan Central Statistics Organization]</ref>, inzibati mərkəzi [[Kabil]] şəhəridir.<ref>[http://www.statoids.com/uaf.html Administrative Divisions of Countries ("Statoids"): Afghanistan]</ref>


== Mənbələrdə vilayətin təsviri ==
⚫
== Əhalisinin etnik tərkibi ==
Orta əsrlərdə vilayətin tərifini verən Babur şah Baburnamə əsərində vilayətlə bağlı belə yazır: {{sitat|Kabil vilayəti dördüncü iqlimdədir və məmurənin ortasında yerləşir. Şərqi Ləmqanat, Pərşavər, Həşnəgar və digər hind vilayətləridir. Qərbi Kərnud və Gurun yerləşdiyi dağlıq bölgədir. İndi həzarə və nəkdəri qövmlərinin sığınağı və məskəni bu dağlardır. Şimalı Qunduz və Əndərab vilayətləridir, Hinduquş dağı bunların ortasındadır. Cənubu Fərmül, Negar, Bennu və Əfqanıstandır. Kiçık, lakin uzun bir vilayətdir. Şərqdən qərbə doğru uzanır. Ətrafı tamamən dağlıqdır. Qalası dağa bitişikdir. Qalanin cənub-qərbində bir az kiçık bir dağ var və dağın başında [şəhərin banisi] Şah Kabil bir saray tikdirdiyi üçün bu dağa Şah Kabil deyirlər. Bu dağ Divrin boğazından başlayır və Dəh-Yaqub boğazında sona çatır. Ətrafında iki şeri qədər yer var və bu dağın ətəyi tamamilə bağdır. Əmim Uluğ bəy Mirzə zamanında Mirzənin atəkəsi Veys Atəkə bu dağın ətəyində bir arx qazdırmışdır və ətəyindəki bütün bağlar bu arxla suvarılır. Kanalın alt tərəfində Külkinə adlı bir məhəllə vardır. Qalanın cənubunda və Şah Kabilin şərqində böyük bir göl var. Ətrafı bir şeri qədərdir. Şah Kabil dağından Kabilə doğru üç kiçik çeşmə çıxır, onlardan ikisi Gülkinə ətrafındadır. Bir çeşmənin başında Xoca-Şemu (Xoca Əhməd Şəmsəddin Cambaz) adlı bir məzar və digərində də Xoca Xızırın ayaq izi [qədəmgah] vardır. Bu iki yer Kabil əhalisinin gəzinti yeridir. Bir çeşmə də Xoca Ruşənayi də dedikləri Xoca Əbdüssəmədin qarşısındadır. Şah Kabil dağından Üqabeyn dedikləri bir çıxıntı ayrılmışdır. Ondan başqa yenə kiçicik bir dağ var və Kabil qalasının ərki bu dağın üzərindədir. Böyük kurqan ərkin şimal tərəfindədir. Bu ərk çox hündür və yaxşı havalı bir yerdədir. Böyük bir göl ilə Siyah səng, Səng kurqan və Çalaq adlarını daşıyan üç çayırın yanındadır. Hamısı də ayaq altındadır. Çayırlar yaşıllıq zamanında fövqəladə gözəl görünür. Kabildə yaz mövsümü gələndə pərvan yeli dedikləri bir şimal rüzgarı sürəkli əsir. Ərkdə pəncərələri şimala açılan evlər fövqəladə havalıdır.}}

⚫
== Əhalisinin etnik tərkibi ==
Etnik tərkibini əsasən [[həzaralar]], farsivanlar (Əfqanıstan [[taciklər]]i), [[puştunlar]], kuçilər, qızılbaşlar ([[azərbaycanlılar]]), [[tatarlar]], hindlilər və sinkxlər təşkil edir.<ref name=" Program for Culture & Confilict Studies ">[http://www.nps.edu/programs/ccs/Kabul.html Program for Culture & Confilict Studies]</ref>
Etnik tərkibini əsasən [[həzaralar]], farsivanlar (Əfqanıstan [[taciklər]]i), [[puştunlar]], kuçilər, qızılbaşlar ([[azərbaycanlılar]]), [[tatarlar]], hindlilər və sinkxlər təşkil edir.<ref name=" Program for Culture & Confilict Studies ">[http://www.nps.edu/programs/ccs/Kabul.html Program for Culture & Confilict Studies]</ref>


19:01, 4 noyabr 2017 tarixindəki versiya

Kabil vilayəti — Əfqanıstan İslam Respublikasının 34 vilayətindən biri.

Coğrafiyası

Vilayətin ərazisi 4.462 km², 2009-cu ilin əvvəlinə olan rəsmi məlumata əsasən əhalisi 3 milyon 568.5 min nəfər[1], inzibati mərkəzi Kabil şəhəridir.[2]

Mənbələrdə vilayətin təsviri

Orta əsrlərdə vilayətin tərifini verən Babur şah Baburnamə əsərində vilayətlə bağlı belə yazır:

" Kabil vilayəti dördüncü iqlimdədir və məmurənin ortasında yerləşir. Şərqi Ləmqanat, Pərşavər, Həşnəgar və digər hind vilayətləridir. Qərbi Kərnud və Gurun yerləşdiyi dağlıq bölgədir. İndi həzarə və nəkdəri qövmlərinin sığınağı və məskəni bu dağlardır. Şimalı Qunduz və Əndərab vilayətləridir, Hinduquş dağı bunların ortasındadır. Cənubu Fərmül, Negar, Bennu və Əfqanıstandır. Kiçık, lakin uzun bir vilayətdir. Şərqdən qərbə doğru uzanır. Ətrafı tamamən dağlıqdır. Qalası dağa bitişikdir. Qalanin cənub-qərbində bir az kiçık bir dağ var və dağın başında [şəhərin banisi] Şah Kabil bir saray tikdirdiyi üçün bu dağa Şah Kabil deyirlər. Bu dağ Divrin boğazından başlayır və Dəh-Yaqub boğazında sona çatır. Ətrafında iki şeri qədər yer var və bu dağın ətəyi tamamilə bağdır. Əmim Uluğ bəy Mirzə zamanında Mirzənin atəkəsi Veys Atəkə bu dağın ətəyində bir arx qazdırmışdır və ətəyindəki bütün bağlar bu arxla suvarılır. Kanalın alt tərəfində Külkinə adlı bir məhəllə vardır. Qalanın cənubunda və Şah Kabilin şərqində böyük bir göl var. Ətrafı bir şeri qədərdir. Şah Kabil dağından Kabilə doğru üç kiçik çeşmə çıxır, onlardan ikisi Gülkinə ətrafındadır. Bir çeşmənin başında Xoca-Şemu (Xoca Əhməd Şəmsəddin Cambaz) adlı bir məzar və digərində də Xoca Xızırın ayaq izi [qədəmgah] vardır. Bu iki yer Kabil əhalisinin gəzinti yeridir. Bir çeşmə də Xoca Ruşənayi də dedikləri Xoca Əbdüssəmədin qarşısındadır. Şah Kabil dağından Üqabeyn dedikləri bir çıxıntı ayrılmışdır. Ondan başqa yenə kiçicik bir dağ var və Kabil qalasının ərki bu dağın üzərindədir. Böyük kurqan ərkin şimal tərəfindədir. Bu ərk çox hündür və yaxşı havalı bir yerdədir. Böyük bir göl ilə Siyah səng, Səng kurqan və Çalaq adlarını daşıyan üç çayırın yanındadır. Hamısı də ayaq altındadır. Çayırlar yaşıllıq zamanında fövqəladə gözəl görünür. Kabildə yaz mövsümü gələndə pərvan yeli dedikləri bir şimal rüzgarı sürəkli əsir. Ərkdə pəncərələri şimala açılan evlər fövqəladə havalıdır. "

Əhalisinin etnik tərkibi

Etnik tərkibini əsasən həzaralar, farsivanlar (Əfqanıstan tacikləri), puştunlar, kuçilər, qızılbaşlar (azərbaycanlılar), tatarlar, hindlilər və sinkxlər təşkil edir.[3]

Rayonları

Kabil vilayətinin rayonları

Vilayət inzibati cəhətdən 15 rayona bölünür.[3] Rayonlar :

  • İstalif
  • Fərzə
  • Kələkan
  • Şəkərdərə (2002-ci ildə əhalisi 63 min nəfər): əksəriyyəti taciklər.[4]
  • Gül Dərə
  • Qarabağ rayonu (2002-ci ildə əhalisi 15 min nəfər): 60%-i qızılbaşlar (şərqi farsca-daricə danışan qızılbaşlar), 40%-i puştunlar.[5]
  • Mir Baça Kot
  • Deh Səbz (2002-ci ildə əhalisi 100 136 nəfər): təxminən 70%-i puştunlar, 30%-i taciklər.[6]
  • Pağman
  • Kabil: 45%-i taciklər, 25%-i həzaralar, 25%-i puştunlar, 2%-i özbəklər, 1%-i türkmənlər, 1%-i digər xalqlar.[7]
  • Baqrami
  • Sarobi (2002-ci ildə əhalisi 140 min nəfər): 90%-i puştunlar, 10%-i paşayilər.[8]
  • Xaki Cabar
  • Çar Asyab
  • Mosahi

İstinadlar

  1. ↑ Islamic Republic of Afghanistan Central Statistics Organization
  2. ↑ Administrative Divisions of Countries ("Statoids"): Afghanistan
  3. ↑ 1 2 Program for Culture & Confilict Studies
  4. ↑ [1]
  5. ↑ [2]
  6. ↑ Deh Sabz District Profile, UNHCR
  7. ↑ [3]
  8. ↑ [4]

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

 Əfqanıstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Kabil_vilayəti&oldid=4125542"