Çığırğan cüllüt: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 18: Sətir 18:
}}
}}


'''Çığırqan çökükburun''' ({{lang-lat|Chettusia gregaria}}) — [[Bozcalar]] fəsiləsinə aid quş növü.
'''Çığırqan çökükburun''' ({{lang-lat|Chettusia gregaria}}) — Bozcalar fəsiləsinə aid quş növü.


== Statusu ==
== Statusu ==
Nadirdir.
[[Nadir]]dir.


== Kateqoriyası ==
== Kateqoriyası ==
([[CR]]). Mənfi antropogen təsirlərdən sayı kəskin azalıb. [[Kritik vəziyyətdə]]dir.
(CR). Mənfi antropogen təsirlərdən sayı kəskin azalıb. Kritik vəziyyətdədir.


== Qısa təsviri ==
== Qısa təsviri ==
Əsas rəngi qonur-bozdur. Ayaqları və dimdiyi qaradır. Quyruğu ağdır, lakin ucu qaradır. Bel tərəfi qonur–boz, boynu və [[çinədan]]ı tüstü kimi boz, döşü qara, qarnı kürəndir <ref>Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 82;</ref>.
Əsas rəngi qonur-bozdur. Ayaqları və dimdiyi qaradır. Quyruğu ağdır, lakin ucu qaradır. Bel tərəfi qonur–boz, boynu və çinədanı tüstü kimi boz, döşü qara, qarnı kürəndir <ref>Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 82;</ref>.


== Yayılması ==
== Yayılması ==
[[Avropa, Asiya]] və [[Afrika]]da yayılıb <ref>Винокуров А.А. Редкие и исчезающие животные. Птицы. М. Высшая школа, 1992, с. 206-207;</ref>. [[Azərbaycan]]da [[Kür-Araz]] və [[Lənkəran ovalıqları]]nda, [[Abşeron-Qobustan]]da <ref>Тугаринов А.Д., Козлова Е.В. Зимовка птиц в Талыше // Тр. Аз. ФАН ССР, Зоол. серия., т. XXXIV, 1935, с. 43;</ref><ref>Гамбаров К.М. Материалы по птицам Абшеронского полуострова // Уч. зап. АГУ им. С.М. Кирова, сер. биол. наук. 1958, № 1, с. 69;</ref><ref>Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı, “Elm”, 2000, s. 81;</ref><ref>Babayev İ.R. Şəxsi gündəliyindən. 2003;</ref><ref>Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 82;</ref>, [[Naxçıvan MR]]-də [[Araz]] və [[Əlincəçay sahilləri]]ndə rast gəlinir <ref>Talıbov T.H. Çığırqan çöküküburun–Chettusia gregaria Pall. // Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qırmızı kitabı. Cild 1. Naxçıvan, “Əcəmi”, 2006, s. 119-120.</ref>.
Avropa, Asiya və Afrikada yayılıb <ref>Винокуров А.А. Редкие и исчезающие животные. Птицы. М. Высшая школа, 1992, с. 206-207;</ref>. Azərbaycanda Kür-Araz və Lənkəran ovalıqlarında, Abşeron-Qobustanda <ref>Тугаринов А.Д., Козлова Е.В. Зимовка птиц в Талыше // Тр. Аз. ФАН ССР, Зоол. серия., т. XXXIV, 1935, с. 43;</ref><ref>Гамбаров К.М. Материалы по птицам Абшеронского полуострова // Уч. зап. АГУ им. С.М. Кирова, сер. биол. наук. 1958, № 1, с. 69;</ref><ref>Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı, “Elm”, 2000, s. 81;</ref><ref>Babayev İ.R. Şəxsi gündəliyindən. 2003;</ref><ref>Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 82;</ref>, Naxçıvan MR-də Araz və Əlincəçay sahillərində rast gəlinir <ref>Talıbov T.H. Çığırqan çöküküburun–Chettusia gregaria Pall. // Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qırmızı kitabı. Cild 1. Naxçıvan, “Əcəmi”, 2006, s. 119-120.</ref>.


== Yaşayış yeri və həyat tərzi ==
== Yaşayış yeri və həyat tərzi ==
[[Çaylar]]a, [[göllər]]ə və [[subasarlar]]a yaxın [[yarımsəhra]] və [[bozqırlar]] əsas yaşayış yerləridir. Gündüz fəal olur. Qeyri-müntəzəm [[qışlayan]] və [[miqrasiya dövrü]]ndə müvəqqəti [[məskunlaşan]] növdür. [[Cücü]] və [[bitki]] yeyir <ref>Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı, “Elm”, 2000, s. 81;</ref><ref>Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 82;</ref>.
Çaylara, göllərə və subasarlara yaxın yarımsəhra və bozqırlar əsas yaşayış yerləridir. Gündüz fəal olur. Qeyri-müntəzəm qışlayan və miqrasiya dövründə müvəqqəti məskunlaşan növdür. Cücü və bitki yeyir <ref>Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı, “Elm”, 2000, s. 81;</ref><ref>Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 82;</ref>.


== Məhdudlaşdırıcı amillər ==
== Məhdudlaşdırıcı amillər ==
Yaşayış yerlərinin [[meyvə-tərəvəz]] və [[texniki bitkilər]] altında istifadəsi və [[böyük sayda mal-qara otarılması]] bu quşu da sıxışdırır.
Yaşayış yerlərinin meyvə-tərəvəz və texniki bitkilər altında istifadəsi və böyük sayda mal-qara otarılması bu quşu da sıxışdırır.


== Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər ==
== Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər ==
[[Ovlanma]]sı qadağandır. [[Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, Abşeron, Şirvan və Ordubad Milli Parkları, Dövlət Təbiət Yasaqlıqları]]nda optimal şəraiti var. [[Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının Qırmızı Siyahısına, Azərbaycanın (1989) və Naxçıvan Muxtar Respublikasının (2007) Qırmızı kitablarına, Ramsar, Bern və Bonn konvensiyalarına, AEWA sazişi]]nə daxil edilib.
Ovlanması qadağandır. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, Abşeron, Şirvan və Ordubad Milli Parkları, Dövlət Təbiət Yasaqlıqlarında optimal şəraiti var. Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının Qırmızı Siyahısına, Azərbaycanın (1989) və Naxçıvan Muxtar Respublikasının (2007) Qırmızı kitablarına, Ramsar, Bern və Bonn konvensiyalarına, AEWA sazişinə daxil edilib.


== Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər ==
== Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər ==
Növün [[qorunma]]sının [[maarifçiliyi]] gücləndirilməlidir.
Növün qorunmasının maarifçiliyi gücləndirilməlidir.

⚫
== Həmçinin bax ==
⚫
[[Gözəl baladoydaq]]
<br />
⚫
[[Böyükdimdik bozca]]<br />
⚫
[[Ağ durna]]<br />
⚫
[[Səhra balakəkliyi]]<br />
⚫
[[Adi çivdimdik]]

⚫
== Xarici keçidlər ==
⚫
[http://www.ebirds.ru/vid/137.htm Кречётка]


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
Sətir 59: Sətir 48:


== Ədəbiyyat ==
== Ədəbiyyat ==
1. Радде Г. Орнитологическая фауна Кавказа. Тифлис. Изд. Кавказ. музея, 1885, с. 331-332; <br />
# Радде Г. Орнитологическая фауна Кавказа. Тифлис. Изд. Кавказ. музея, 1885, с. 331-332;
2. Бабаев И.Р. Размещение и численность редких видов водно-болотных птиц на прибрежной полосе Азербайджанского сектора Каспия // IV международная конференция “Биологическое Разнообразие Кавказа” посвященная 60-летию со дня рождения заслуженного деятеля науки РФ, академика РЭА, профессора Абдуррахманова Г.М. Махачкала, 2002, с. 72-74; <br />
# Бабаев И.Р. Размещение и численность редких видов водно-болотных птиц на прибрежной полосе Азербайджанского сектора Каспия // IV международная конференция “Биологическое Разнообразие Кавказа” посвященная 60-летию со дня рождения заслуженного деятеля науки РФ, академика РЭА, профессора Абдуррахманова Г.М. Махачкала, 2002, с. 72-74;
3. Babayev İ.R. Lənkəran ovalığında su və sahil quşlarının yayılması və kəmiyyət göstəriciləri // Bakı Dövlət Universitetinin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş “Biologiyada elmi nailiyyətlər” mövzusunda Respublika elmi konfransının materialları (22-23 may). Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2009, s. 373-374; <br />
# Babayev İ.R. Lənkəran ovalığında su və sahil quşlarının yayılması və kəmiyyət göstəriciləri // Bakı Dövlət Universitetinin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş “Biologiyada elmi nailiyyətlər” mövzusunda Respublika elmi konfransının materialları (22-23 may). Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2009, s. 373-374; # Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.
4. Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.


⚫
== Xarici keçidlər ==
⚫
* [http://www.ebirds.ru/vid/137.htm Кречётка]

⚫
== Həmçinin bax ==
⚫
* [[Gözəl baladoydaq]]
⚫
* [[Böyükdimdik bozca]]
⚫
* [[Ağ durna]]
⚫
* [[Səhra balakəkliyi]]
⚫
* [[Adi çivdimdik]]


[[Kateqoriya:Azərbaycan quşları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan quşları]]

03:39, 13 oktyabr 2019 tarixindəki versiya

Çığırğan cüllüt
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Ranqsız:
Amorphea
Ranqsız:
Obazoa
Ranqsız:
Opisthokonta
Ranqsız:
Holozoa
Ranqsız:
Filozoa
Aləm:
Heyvanlar
Yarımaləm:
Eumetazoylar
Klad:
ParaHoxozoa
Klad:
İkitərəflisimmetriyalılar
Klad:
Nephrozoa
Tipüstü:
Sonağızlılar
Tip:
Xordalılar
Klad:
Olfactores
Yarımtip:
Onurğalılar
İnfratip:
Ağızçənəlilər
Klad:
Eugnathostomata
Klad:
Teleostomi
Klad:
Euteleostomi
Klad:
Xoanlar
Klad:
Rhipidistia
Klad:
Tetrapodomorpha
Klad:
Eotetrapodiformes
Klad:
Elpistostegalia
Klad:
Stegocephalia
Sinifüstü:
Dördayaqlılar
Klad:
Reptiliomorpha
Klad:
Amniota
Klad:
Sauropsida
Klad:
Avemetatarsalia
Klad:
Ornithurae
Sinif:
Quşlar
???:
Çığırğan cüllüt
Beynəlxalq elmi adı
Chettusia gregaria (Pall., 1771)

Çığırqan çökükburun (lat. Chettusia gregaria) — Bozcalar fəsiləsinə aid quş növü.

Statusu

Nadirdir.

Kateqoriyası

(CR). Mənfi antropogen təsirlərdən sayı kəskin azalıb. Kritik vəziyyətdədir.

Qısa təsviri

Əsas rəngi qonur-bozdur. Ayaqları və dimdiyi qaradır. Quyruğu ağdır, lakin ucu qaradır. Bel tərəfi qonur–boz, boynu və çinədanı tüstü kimi boz, döşü qara, qarnı kürəndir [1].

Yayılması

Avropa, Asiya və Afrikada yayılıb [2]. Azərbaycanda Kür-Araz və Lənkəran ovalıqlarında, Abşeron-Qobustanda [3][4][5][6][7], Naxçıvan MR-də Araz və Əlincəçay sahillərində rast gəlinir [8].

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Çaylara, göllərə və subasarlara yaxın yarımsəhra və bozqırlar əsas yaşayış yerləridir. Gündüz fəal olur. Qeyri-müntəzəm qışlayan və miqrasiya dövründə müvəqqəti məskunlaşan növdür. Cücü və bitki yeyir [9][10].

Məhdudlaşdırıcı amillər

Yaşayış yerlərinin meyvə-tərəvəz və texniki bitkilər altında istifadəsi və böyük sayda mal-qara otarılması bu quşu da sıxışdırır.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Ovlanması qadağandır. Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu, Abşeron, Şirvan və Ordubad Milli Parkları, Dövlət Təbiət Yasaqlıqlarında optimal şəraiti var. Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının Qırmızı Siyahısına, Azərbaycanın (1989) və Naxçıvan Muxtar Respublikasının (2007) Qırmızı kitablarına, Ramsar, Bern və Bonn konvensiyalarına, AEWA sazişinə daxil edilib.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər

Növün qorunmasının maarifçiliyi gücləndirilməlidir.

İstinadlar

  1. ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 82;
  2. ↑ Винокуров А.А. Редкие и исчезающие животные. Птицы. М. Высшая школа, 1992, с. 206-207;
  3. ↑ Тугаринов А.Д., Козлова Е.В. Зимовка птиц в Талыше // Тр. Аз. ФАН ССР, Зоол. серия., т. XXXIV, 1935, с. 43;
  4. ↑ Гамбаров К.М. Материалы по птицам Абшеронского полуострова // Уч. зап. АГУ им. С.М. Кирова, сер. биол. наук. 1958, № 1, с. 69;
  5. ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı, “Elm”, 2000, s. 81;
  6. ↑ Babayev İ.R. Şəxsi gündəliyindən. 2003;
  7. ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 82;
  8. ↑ Talıbov T.H. Çığırqan çöküküburun–Chettusia gregaria Pall. // Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qırmızı kitabı. Cild 1. Naxçıvan, “Əcəmi”, 2006, s. 119-120.
  9. ↑ Tuayev D.Q. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı, “Elm”, 2000, s. 81;
  10. ↑ Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 82;

Ədəbiyyat

  1. Радде Г. Орнитологическая фауна Кавказа. Тифлис. Изд. Кавказ. музея, 1885, с. 331-332;
  2. Бабаев И.Р. Размещение и численность редких видов водно-болотных птиц на прибрежной полосе Азербайджанского сектора Каспия // IV международная конференция “Биологическое Разнообразие Кавказа” посвященная 60-летию со дня рождения заслуженного деятеля науки РФ, академика РЭА, профессора Абдуррахманова Г.М. Махачкала, 2002, с. 72-74;
  3. Babayev İ.R. Lənkəran ovalığında su və sahil quşlarının yayılması və kəmiyyət göstəriciləri // Bakı Dövlət Universitetinin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş “Biologiyada elmi nailiyyətlər” mövzusunda Respublika elmi konfransının materialları (22-23 may). Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2009, s. 373-374; # Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Çığırğan_cüllüt&oldid=4898112"