Abxaziya çarlığı: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 38: | Sətir 38: | ||
| HDI_year = |
| HDI_year = |
||
}} |
}} |
||
'''Abxaziya çarlığı''' ({{dil-ka|აფხაზთა სამეფო}} Apkhazta samepo) — əvvəlcə [[Anakopiya qalası|Anakopiya]]da,<ref>{{БРЭ|статья=[https://bigenc.ru/geography/text/1932520 Грузия]}}</ref><ref>{{БРЭ|статья=[https://bigenc.ru/religious_studies/text/2667395 Ново-Афонский монастырь]}}</ref> sonra 806-cı ildən [[Kutaisi]]də mövcud olmuş mərkəzləşmiş orta əsr dövləti.<ref name="EoI" /><ref name="БРЭ-Абхазия"/> 786-787-ci illərin qovşağında [[Xəzər xaqanlığı]]nın köməyi ilə II Leonun başçılıq etdiyi [[Bizans]]dan asılı olmayan Abxaz krallığı elan edildi.<ref name="БРЭ-Абхазия">{{БРЭ|статья=[https://bigenc.ru/world_history/text/3204249 Абхазия]}}</ref> Krallığın çiçəklənmə dövrü 850-950-ci illərə təsadüf edir.<ref name="EoI">{{Cite journal|last=Barthold|first=W.|last2=Minorsky|first2=V.|date=2012-04-24|title=Abk̲h̲āz|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/abkhaz-SIM_0148|journal=Encyclopaedia of Islam, Second Edition|language=en}}{{oq|en|Towards A.D. 800 the Abkhaz won their independence with the help of the Khazars; the prince (eristavi) Leon II, of the local dynasty issued from Anchabad, married to a Khazar princess, assumed the title of king, and transferred his capital to Kutaysi.<br>The most prosperous period of the Abkhaz kingdom was between 850 and 950; their kings ruled over Abkhazia, Mingrelia (Egrisi), Imeretia and Kartlia, and also interfered in Armenian affairs. Since that period Georgian has remained the language of the educated classes in Abkhazia In 978 the Georgian Bagratid Bagrat III, son of the Abkhazian princess Gurandukht, occupied the Abkhazian throne and by 1010 united all the Georgian lands. p. 100-101}}</ref> X əsrin əvvəllərində krallıq [[Abxaziya]] və Şərqi Gürcüstanın bir hissəsini, bugünkü Qərbi Gürcüstanı əhatə edirdi. X əsrin ortalarında Kaxetiyanın bir hissəsini və Tao-Klarjetinin şimal əraziləri də onun tərkibində idi. "Böyük Rus Ensiklopediyası" na görə, Abxaziya krallığının gücü zəifləməyə başladı və 975-ci ildə (ədəbiyyatda fərqli şəkildə adlandırılan "Abxaz və Kartvellər çarlığı", "Baqratilər çarlığı", "Abxaz-Kartli çarlığı") vahid gürcü çarlığının bir hissəsi oldu.ref name="БРЭ">{{БРЭ|статья=[https://bigenc.ru/world_history/text/662127 Абхазское царство]}}</ref>, называемого в литературе по-разному: «царство абхазов и картвелов»<ref>{{kitab3|автор=Бгажба О. Х. Лакоба С. З.|заглавие=История Абхазии с древнейших времён до наших дней|ответственный=|год=2007|издание=|место=Сухум|издательство=|страницы=146|страниц=|isbn=}}</ref>, «Царство Багратидов»<ref>{{Книга|автор=Лакоба С. З. Воронов Ю.Н. Сагария Б. Е. Ачугба Т.Е.Бгажба О.Х.Бутба В.Ф.|заглавие=История Абхазии|ответственный=|год=1991|издание=|место=Сухум|издательство=|страницы=89|страниц=|isbn=}}</ref>, «абхазо-картлийское царство»<ref>{{Книга|автор=Широкорад А. Б.|заглавие=Грузия. Закавказский тупик|ответственный=|год=2010|издание=|место=Москва|издательство=|страницы=7|страниц=|isbn=}}</ref><ref>{{kitab3|автор=Фадеев А. В.|заглавие=Краткий очерк истории Абхазии (с древнейших времён до крестьянской реформы 1870 года)|ответственный=|год=1934|издание=|место=Сухум|издательство=|страницы=80|страниц=|isbn=}}</ref> 978-ci ildə taxt Kartli və Quranduxt kralı Qurgenin oğlu Baqrata<ref name="EoI" /><ref name="Toumanoff" /> və abxaz çarı III Teodosinin bacısına keçdi. 1008-ci ildə Baqrat, Kartlini atası Qurgendən miras aldı və Abxaziya və Kartli taclarını birləşdirərək vahid bir Gürcüstan krallığını qurdu.{{sfn|The Oxford Dictionary of Byzantium|1991|p=3}}<ref name="Toumanoff" /><ref name="EoI" /><ref name="БСЭ">{{БСЭ3|статья=Абхазское царство}}</ref><ref>{{Статья|ссылка=|автор=[[Лэнг, Дэвид (учёный)|D. M. Lang]]|заглавие=Studies in the Numismatic History of Georgia in Transcaucasia|год=1955|издание=Numismatic Notes and Monographs|выпуск=130|страницы=18|issn=0078-2718}}</ref><ref>{{kitab3|ссылка=|автор=[[:ru:Лэнг, Дэвид (учёный)|D. M. Lang]]|заглавие=A modern history of Soviet Georgia|год=1975|язык=en|место=Westport, Conn.|издательство=Greenwood Press|страниц=|pages=28|isbn=0-8371-8183-6}}</ref>{{sfn|Suny|1994|p=32-33}}{{sfn|Rayfield, Edge of empires|2012|p=71}}<ref>{{Книга|ссылка=|автор=Eastmond, Antony|заглавие=Royal imagery in medieval Georgia|год=1998|издательство=Pennsylvania State University Press|страницы=39|isbn=0-271-01628-0}}</ref>. |
|||
'''Abxaziya çarlığı''' ({{dil-ka|აფხაზთა სამეფო}} Apkhazta samepo) — |
|||
== Adı == |
|||
Abxaziya çarlığı sözündən yalnız erkən gürcü mənbələrində istifadə olunur. X əsrə qədər Bizanslılar çarlığı Abazqiya-Abxaziya (Yunan Αβαζγια) vassal knyazlıqları hesab edirdilər. Amma əslində VIII əsrin sonlarında rəsmi Konstantinopol burda hakimiyyətini tam itirmişdi. |
|||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
== İstinadlar == |
== İstinadlar == |
||
10:23, 14 oktyabr 2021 tarixindəki versiya
 | Bu səhifədə iş davam etməkdədir. Müdaxilə etməyə tələsməyin!
|
| Çarlıq | |
| Abxaziya çarlığı | |
|---|---|
| gürc. აფხაზთა სამეფო Apkhazta samepo | |
.png) Abxaziya çarlığı, 900-cü ildə |
|
|
|
|
| Paytaxt | Kutaisi |
| Dilləri | gürcü dili |
| Rəsmi dilləri |
gürcü Abxaz-adıq dilləri Kartvel dilləri |
| İdarəetmə forması | Mütləq monarxiya |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Abxaziya çarlığı (gürc. აფხაზთა სამეფო Apkhazta samepo) — əvvəlcə Anakopiyada,[1][2] sonra 806-cı ildən Kutaisidə mövcud olmuş mərkəzləşmiş orta əsr dövləti.[3][4] 786-787-ci illərin qovşağında Xəzər xaqanlığının köməyi ilə II Leonun başçılıq etdiyi Bizansdan asılı olmayan Abxaz krallığı elan edildi.[4] Krallığın çiçəklənmə dövrü 850-950-ci illərə təsadüf edir.[3] X əsrin əvvəllərində krallıq Abxaziya və Şərqi Gürcüstanın bir hissəsini, bugünkü Qərbi Gürcüstanı əhatə edirdi. X əsrin ortalarında Kaxetiyanın bir hissəsini və Tao-Klarjetinin şimal əraziləri də onun tərkibində idi. "Böyük Rus Ensiklopediyası" na görə, Abxaziya krallığının gücü zəifləməyə başladı və 975-ci ildə (ədəbiyyatda fərqli şəkildə adlandırılan "Abxaz və Kartvellər çarlığı", "Baqratilər çarlığı", "Abxaz-Kartli çarlığı") vahid gürcü çarlığının bir hissəsi oldu.ref name="БРЭ">Şablon:БРЭ</ref>, называемого в литературе по-разному: «царство абхазов и картвелов»[5], «Царство Багратидов»[6], «абхазо-картлийское царство»[7][8] 978-ci ildə taxt Kartli və Quranduxt kralı Qurgenin oğlu Baqrata[3][9] və abxaz çarı III Teodosinin bacısına keçdi. 1008-ci ildə Baqrat, Kartlini atası Qurgendən miras aldı və Abxaziya və Kartli taclarını birləşdirərək vahid bir Gürcüstan krallığını qurdu.[10][9][3][11][12][13][14][15][16].
Adı
Abxaziya çarlığı sözündən yalnız erkən gürcü mənbələrində istifadə olunur. X əsrə qədər Bizanslılar çarlığı Abazqiya-Abxaziya (Yunan Αβαζγια) vassal knyazlıqları hesab edirdilər. Amma əslində VIII əsrin sonlarında rəsmi Konstantinopol burda hakimiyyətini tam itirmişdi.
Tarixi
İstinadlar
- ↑ Şablon:БРЭ
- ↑ Şablon:БРЭ
- ↑ 1 2 3 4 Barthold, W.; Minorsky, V. "Abk̲h̲āz". Encyclopaedia of Islam, Second Edition (ingilis). 2012-04-24.Orijinal mətn (ing.)
Towards A.D. 800 the Abkhaz won their independence with the help of the Khazars; the prince (eristavi) Leon II, of the local dynasty issued from Anchabad, married to a Khazar princess, assumed the title of king, and transferred his capital to Kutaysi.
The most prosperous period of the Abkhaz kingdom was between 850 and 950; their kings ruled over Abkhazia, Mingrelia (Egrisi), Imeretia and Kartlia, and also interfered in Armenian affairs. Since that period Georgian has remained the language of the educated classes in Abkhazia In 978 the Georgian Bagratid Bagrat III, son of the Abkhazian princess Gurandukht, occupied the Abkhazian throne and by 1010 united all the Georgian lands. p. 100-101 - ↑ 1 2 Şablon:БРЭ
- ↑ Бгажба О. Х. Лакоба С. З. История Абхазии с древнейших времён до наших дней. Сухум. 2007. 146.
- ↑ Лакоба С. З. Воронов Ю.Н. Сагария Б. Е. Ачугба Т.Е.Бгажба О.Х.Бутба В.Ф. История Абхазии. Сухум. 1991. 89.
- ↑ Широкорад А. Б. Грузия. Закавказский тупик. Москва. 2010. 7.
- ↑ Фадеев А. В. Краткий очерк истории Абхазии (с древнейших времён до крестьянской реформы 1870 года). Сухум. 1934. 80.
- ↑ 1 2 Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;Toumanoffadlı istinad üçün mətn göstərilməyib - ↑ The Oxford Dictionary of Byzantium, 1991. səh. 3
- ↑ Şablon:БСЭ3
- ↑ D. M. Lang. Studies in the Numismatic History of Georgia in Transcaucasia // Numismatic Notes and Monographs (130). 1955. 18. ISSN 0078-2718.
- ↑ D. M. Lang. A modern history of Soviet Georgia. Westport, Conn.: Greenwood Press. 1975. 28. ISBN 0-8371-8183-6.
- ↑ Suny, 1994. səh. 32-33
- ↑ Rayfield, Edge of empires, 2012. səh. 71
- ↑ Eastmond, Antony. Royal imagery in medieval Georgia. Pennsylvania State University Press. 1998. 39. ISBN 0-271-01628-0.
Ədəbiyyat
- Nina G. Garsoian. ABCHASIA // The en:Oxford Dictionary of Byzantium. 3. Oxford University Press. Editor in chief Alexander P. Kazhan. 1991. 2018–2019.
- Donald Rayfield. Edge of empires : a history of Georgia. London: Reaktion Books. 2012. ISBN 978-1-299-19101-3.
- Ronald Grigor Suny. The making of the Georgian nation (2nd ed). Bloomington: Indiana University Press. 1994. ISBN 0-253-35579-6.
- Rapp, S. H. Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts. Peeters Bvba. 2003. ISBN 9-0429-1318-5.
- Alexander Mikaberidze. ABASGIA // Historical dictionary of Georgia. Lanham, Md.: Scarecrow Press. 2007. 340. ISBN 978-0-8108-5580-9.
- Abasgia (mod. Abkhazia) // The Oxford Dictionary of Late Antiquity. Oxford University Press. Oliver Nicholson. 2018. ISBN 978-0-19-866277-8.
- Б. А. Рыбаков, ru:СССР. Институт истории материальной культуры. Глава пятая Закавказье в период арабского владычества в VII—IX вв. // Очерки истории СССР: Кризис рабовладельческой системы и зарождение феодализма на территории СССР, III-IX вв. ru:Москва: ru:Академия наук СССР. 1958.
- С. А. Плетнёва, Б. А. Рыбаков. Первобытнообщинный строй, Древнейшие государства Закавказья и средней Азии, Древняя Русь (до начала ХІІІв) // История СССР: с древнейших времён до наших дней : В двух сериях в двенадцати томах. М.: Издательство Наука. ru:Академия наук СССР, Институт археологии. 1966.