Oqtay Sinanoğlu: Redaktələr arasındakı fərq
k HotCat vasitəsilə Kateqoriya:Biokimyaçılar əlavə olundu |
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.2 |
||
Sətir 37: | Sətir 37: | ||
'''Oqtay Sinanoğlu''' ({{dil-tr|Oktay Sinanoğlu}}, {{DVTY}}[[25 fevral]] [[1935]]) — [[professor]], [[Humboldt mükafatı|Humboldt mükafatı laureatı]] <ref>{{Cite web |title=Prof.Dr Oktay Sinanoğlu |url=http://www.tdk.gov.tr/images/20150631.pdf |access-date=2019-04-19 |archive-date=2019-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419140711/http://www.tdk.gov.tr/images/20150631.pdf |url-status=dead }}</ref> |
'''Oqtay Sinanoğlu''' ({{dil-tr|Oktay Sinanoğlu}}, {{DVTY}}[[25 fevral]] [[1935]]) — [[professor]], [[Humboldt mükafatı|Humboldt mükafatı laureatı]] <ref>{{Cite web |title=Prof.Dr Oktay Sinanoğlu |url=http://www.tdk.gov.tr/images/20150631.pdf |access-date=2019-04-19 |archive-date=2019-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190419140711/http://www.tdk.gov.tr/images/20150631.pdf |url-status=dead }}</ref> |
||
== Həyatı == |
== Həyatı == |
||
Oqtay Nüzhət oğlu Sinanoğlu [[26 fevral]] 1935-ci ildə [[İtaliya]]<nowiki/>nın [[Bari]] şəhərində anadan olmuşdur. Atası o dövrdə Türkiyənin İtaliyadakı səfiri olduğunda Oqtay 1939-cu ilə qədər ailəsi ilə burada yaşamışdır. 1939-cu ildə Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra Ankara şəhərində Yenişəhər Liseyində təhsil almağa başlamışdır. <ref name="h1">{{cite news|url=http://www.hurriyet.com.tr/gundem/28705068.asp|newspaper=[[Hürriyet]]|title=Türk Einstein'ı yoğun bakımda! Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir?|date=2015-04-10|language=Turkish|accessdate=2015-04-21}}</ref> 1953-cü ildə orta məktəbi bitirən Oqtay təhsilini davam etdirmək üçün [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a yola düşür. O, 1956-cı ildə [[Kaliforniya Universiteti|Kaliforniya Universiteti]]<nowiki/>ni (Berkli) kimya mühəndisi ixtisası üzrə ən yüksək göstəricilərlə başa vurur. 1957-ci ildə 8 ay müddətinə [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|Massaçuset Texnologiya İnstitutu]]<nowiki/>nda təhsilini ən yüksək qiymətlərlə başa vurduqdan sonra 2 il ərzində [[Kaliforniya Universiteti|Kaliforniya Universiteti]]<nowiki/>ndə doktorluq işini tamamlayır. |
Oqtay Nüzhət oğlu Sinanoğlu [[26 fevral]] 1935-ci ildə [[İtaliya]]<nowiki/>nın [[Bari]] şəhərində anadan olmuşdur. Atası o dövrdə Türkiyənin İtaliyadakı səfiri olduğunda Oqtay 1939-cu ilə qədər ailəsi ilə burada yaşamışdır. 1939-cu ildə Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra Ankara şəhərində Yenişəhər Liseyində təhsil almağa başlamışdır. <ref name="h1">{{cite news|url=http://www.hurriyet.com.tr/gundem/28705068.asp|newspaper=[[Hürriyet]]|title=Türk Einstein'ı yoğun bakımda! Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir?|date=2015-04-10|language=Turkish|accessdate=2015-04-21|archive-date=2015-08-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20150817173059/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/28705068.asp|url-status=live}}</ref> 1953-cü ildə orta məktəbi bitirən Oqtay təhsilini davam etdirmək üçün [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a yola düşür. O, 1956-cı ildə [[Kaliforniya Universiteti|Kaliforniya Universiteti]]<nowiki/>ni (Berkli) kimya mühəndisi ixtisası üzrə ən yüksək göstəricilərlə başa vurur. 1957-ci ildə 8 ay müddətinə [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|Massaçuset Texnologiya İnstitutu]]<nowiki/>nda təhsilini ən yüksək qiymətlərlə başa vurduqdan sonra 2 il ərzində [[Kaliforniya Universiteti|Kaliforniya Universiteti]]<nowiki/>ndə doktorluq işini tamamlayır. |
||
== Fəaliyyəti == |
== Fəaliyyəti == |
||
1960-cı ildən [[Yel Universiteti|Yel (Yale) Universiteti]]<nowiki/>nde associate professor kimi fəaliyyət göstərməyə başlayır <ref name="yn1">{{cite news|url=http://news.yale.edu/2015/04/20/memoriam-oktay-sinano-lu-renowned-theoretical-chemist|newspaper=Yale News|title=In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist|date=2015-04-20|accessdate=2015-04-21}}</ref>. 1961-ci ildə o, “Alfred P.Sloan” mükafatına, 1963-cü ildə 28 yaşında professor adına layiq görülür və XX əsrdə [[Yel Universiteti|Yel Universiteti]]<nowiki/>nin ən gənc professoru olur. Bundan başqa o, Molekulyar biologiya kafedrasına ömürlük rəhbərlik etmək hüququ da qazanır. 1964-cü illdə universitetin nəzəri kimya fakültəsini yaradan Sinanoğlu buradakı faəliyyət müddətində "''Atom və molekulların çox-elektron teoremi''" (1961), ''"Şəbəkə nəzəriyyəsi"'' (1964), ''"Kimyəvi reaksiyaların mexanizm qanunu"'' (1974), "''Mikrotermodinamika''" (1981) kimi işlərini həyata keçirir. [[Yel Universiteti]]<nowiki/>ndə 37 il fəaliyyət göstərdikdən sonra 1997-ci ildə təqaüdə çıxaraq [[Türkiyə|Türkiyəyə]] qayıtmışdır. Eyni il Ulduz Texniki Universitetində çalışmağa başlayan Sinanoğlu 2002-ci ilə qədər univeristetin professoru olmuşdur. |
1960-cı ildən [[Yel Universiteti|Yel (Yale) Universiteti]]<nowiki/>nde associate professor kimi fəaliyyət göstərməyə başlayır <ref name="yn1">{{cite news|url=http://news.yale.edu/2015/04/20/memoriam-oktay-sinano-lu-renowned-theoretical-chemist|newspaper=Yale News|title=In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist|date=2015-04-20|accessdate=2015-04-21|archive-date=2016-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160106193248/http://news.yale.edu/2015/04/20/memoriam-oktay-sinano-lu-renowned-theoretical-chemist|url-status=live}}</ref>. 1961-ci ildə o, “Alfred P.Sloan” mükafatına, 1963-cü ildə 28 yaşında professor adına layiq görülür və XX əsrdə [[Yel Universiteti|Yel Universiteti]]<nowiki/>nin ən gənc professoru olur. Bundan başqa o, Molekulyar biologiya kafedrasına ömürlük rəhbərlik etmək hüququ da qazanır. 1964-cü illdə universitetin nəzəri kimya fakültəsini yaradan Sinanoğlu buradakı faəliyyət müddətində "''Atom və molekulların çox-elektron teoremi''" (1961), ''"Şəbəkə nəzəriyyəsi"'' (1964), ''"Kimyəvi reaksiyaların mexanizm qanunu"'' (1974), "''Mikrotermodinamika''" (1981) kimi işlərini həyata keçirir. [[Yel Universiteti]]<nowiki/>ndə 37 il fəaliyyət göstərdikdən sonra 1997-ci ildə təqaüdə çıxaraq [[Türkiyə|Türkiyəyə]] qayıtmışdır. Eyni il Ulduz Texniki Universitetində çalışmağa başlayan Sinanoğlu 2002-ci ilə qədər univeristetin professoru olmuşdur. |
||
Kimya ilə yanaşı Türk dilçilik elminə də böyük töhfələr verən Sinanoğlu qeyd edirdi: "''Türk dili özlüyündə riyazi bir dildir və elm üçün çox əlverişlidir" .'' Bu haqda olan fikirlərini "Türk Ədəbiyyatı", "Türk yurdu", "Miliiyət", "Yeni Türkiyə" kimi jurnallarda çap etdirdiyi məqalələrində əks etdirmişdir. |
Kimya ilə yanaşı Türk dilçilik elminə də böyük töhfələr verən Sinanoğlu qeyd edirdi: "''Türk dili özlüyündə riyazi bir dildir və elm üçün çox əlverişlidir" .'' Bu haqda olan fikirlərini "Türk Ədəbiyyatı", "Türk yurdu", "Miliiyət", "Yeni Türkiyə" kimi jurnallarda çap etdirdiyi məqalələrində əks etdirmişdir. |
||
== Əsərləri == |
== Əsərləri == |
||
Sətir 56: | Sətir 56: | ||
== Mükafatları == |
== Mükafatları == |
||
1973-cü ildə elm sahəsində nüfuzlu mükafatlardan biri sayılan [[Humboldt mükafatı|Humboldt]] adına mükafatın ilk laureatı olmuşdur. Digər mükafatları aşağıdakılardır: |
1973-cü ildə elm sahəsində nüfuzlu mükafatlardan biri sayılan [[Humboldt mükafatı|Humboldt]] adına mükafatın ilk laureatı olmuşdur. Digər mükafatları aşağıdakılardır: |
||
* 1966- [[Türkiyə Elmi və Texnoloji Tədqiqat Şurası|TÜBİTAK]] Elmi Mükafatı <ref name="tübitak">{{cite web|url=http://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/oduller/icerik-gecmis-yillarda-bilim-odulu-alanlar|publisher=TÜBİTAK|title=Geçmiş Yıllarda Bilim Ödülü Alanlar|language=Turkish|accessdate=2015-04-21}}</ref> |
* 1966- [[Türkiyə Elmi və Texnoloji Tədqiqat Şurası|TÜBİTAK]] Elmi Mükafatı <ref name="tübitak">{{cite web|url=http://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/oduller/icerik-gecmis-yillarda-bilim-odulu-alanlar|publisher=TÜBİTAK|title=Geçmiş Yıllarda Bilim Ödülü Alanlar|language=Turkish|accessdate=2015-04-21|archive-date=2016-04-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20160418182227/https://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/oduller/icerik-gecmis-yillarda-bilim-odulu-alanlar|url-status=live}}</ref> |
||
* 1973- [[Almaniya]] A. von [[Humboldt mükafatı]] |
* 1973- [[Almaniya]] A. von [[Humboldt mükafatı]] |
||
* 1973- Meksika Elena Moşinski Elmi Mükafatı |
* 1973- Meksika Elena Moşinski Elmi Mükafatı |
00:12, 2 oktyabr 2022 tarixindəki versiya
Oqtay Sinanoğlu | |
---|---|
türk. Oktay Sinanoğlu | |
Doğum tarixi | 25 fevral 1935[1] |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 19 aprel 2015 (80 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Dəfn yeri | |
Elm sahəsi | fiziki kimya |
Elmi dərəcəsi | |
İş yerləri | |
Təhsili |
|
Üzvlüyü | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Oqtay Sinanoğlu (türk. Oktay Sinanoğlu, 25 fevral 1935[1], Bari – 19 aprel 2015, Mayami, Florida25 fevral 1935) — professor, Humboldt mükafatı laureatı [2]
Həyatı
Oqtay Nüzhət oğlu Sinanoğlu 26 fevral 1935-ci ildə İtaliyanın Bari şəhərində anadan olmuşdur. Atası o dövrdə Türkiyənin İtaliyadakı səfiri olduğunda Oqtay 1939-cu ilə qədər ailəsi ilə burada yaşamışdır. 1939-cu ildə Türkiyəyə qayıtdıqdan sonra Ankara şəhərində Yenişəhər Liseyində təhsil almağa başlamışdır. [3] 1953-cü ildə orta məktəbi bitirən Oqtay təhsilini davam etdirmək üçün ABŞ-a yola düşür. O, 1956-cı ildə Kaliforniya Universitetini (Berkli) kimya mühəndisi ixtisası üzrə ən yüksək göstəricilərlə başa vurur. 1957-ci ildə 8 ay müddətinə Massaçuset Texnologiya İnstitutunda təhsilini ən yüksək qiymətlərlə başa vurduqdan sonra 2 il ərzində Kaliforniya Universitetində doktorluq işini tamamlayır.
Fəaliyyəti
1960-cı ildən Yel (Yale) Universitetinde associate professor kimi fəaliyyət göstərməyə başlayır [4]. 1961-ci ildə o, “Alfred P.Sloan” mükafatına, 1963-cü ildə 28 yaşında professor adına layiq görülür və XX əsrdə Yel Universitetinin ən gənc professoru olur. Bundan başqa o, Molekulyar biologiya kafedrasına ömürlük rəhbərlik etmək hüququ da qazanır. 1964-cü illdə universitetin nəzəri kimya fakültəsini yaradan Sinanoğlu buradakı faəliyyət müddətində "Atom və molekulların çox-elektron teoremi" (1961), "Şəbəkə nəzəriyyəsi" (1964), "Kimyəvi reaksiyaların mexanizm qanunu" (1974), "Mikrotermodinamika" (1981) kimi işlərini həyata keçirir. Yel Universitetində 37 il fəaliyyət göstərdikdən sonra 1997-ci ildə təqaüdə çıxaraq Türkiyəyə qayıtmışdır. Eyni il Ulduz Texniki Universitetində çalışmağa başlayan Sinanoğlu 2002-ci ilə qədər univeristetin professoru olmuşdur. Kimya ilə yanaşı Türk dilçilik elminə də böyük töhfələr verən Sinanoğlu qeyd edirdi: "Türk dili özlüyündə riyazi bir dildir və elm üçün çox əlverişlidir" . Bu haqda olan fikirlərini "Türk Ədəbiyyatı", "Türk yurdu", "Miliiyət", "Yeni Türkiyə" kimi jurnallarda çap etdirdiyi məqalələrində əks etdirmişdir.
Əsərləri
Akademik əsərləri:
- Modern Quantum Chemistry : Istanbul Lectures (Academic Press,1965)
- Sigma Molecular Orbital Theory (Yale Press,1970)
- Three Approaches to Electron Correlation in Atoms and Molecules ( Yale Press,1971)
- New Directions in Atomic Physics (Yale Press,1971)
Kitabları:
- Fiziki-kimya terminləri lüğəti (1978)
- Prof.Sinanoğlu və Türkçə (1997)
- Bir Nyu-York xəyalı: Bye Bye Türkcə/ Türkcə gedərsə Türkiyə gedər (2011)
- Hədəf Türkiyə
- Yeni Elmin üfüqləri 1-2-3
- Açıqlamalı fiziki-kimya və riyazi terminlər lüğəti (2000)
Mükafatları
1973-cü ildə elm sahəsində nüfuzlu mükafatlardan biri sayılan Humboldt adına mükafatın ilk laureatı olmuşdur. Digər mükafatları aşağıdakılardır:
- 1966- TÜBİTAK Elmi Mükafatı [5]
- 1973- Almaniya A. von Humboldt mükafatı
- 1973- Meksika Elena Moşinski Elmi Mükafatı
- 1975- Yaponiya Beynəlxalq Elm xadimləri mükafatı
- 1992- Mədəniyyət Nazirliyi Məlumat Çağı mükafatı
- 1995- İLESAM Üstün xidmət mükafatı
- 1995- TYB İlin Fikir adamı mükafatı
- 2002- TÜRSAV Türk Dünyasına Xidmət Mükafatı
Xarici keçidlər
- Oktay Sinanoğlu'nun Resmi Web Sitesi Arxivləşdirilib 2009-02-10 at the Wayback Machine
İstinadlar
- ↑ 1 2 In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist. Yel Universiteti, 2015.
- ↑ "Prof.Dr Oktay Sinanoğlu" (PDF). 2019-04-19 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-19.
- ↑ "Türk Einstein'ı yoğun bakımda! Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu kimdir?". Hürriyet (Turkish). 2015-04-10. 2015-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-21.
- ↑ "In memoriam: Oktay Sinanoğlu, renowned theoretical chemist". Yale News. 2015-04-20. 2016-01-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-21.
- ↑ "Geçmiş Yıllarda Bilim Ödülü Alanlar" (Turkish). TÜBİTAK. 2016-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-04-21.
- 25 fevralda doğulanlar
- 1935-ci ildə doğulanlar
- Apuliyada doğulanlar
- 19 apreldə vəfat edənlər
- 2015-ci ildə vəfat edənlər
- 80 yaşında vəfat edənlər
- Floridada vəfat edənlər
- Qaracaəhməd qəbiristanlığında dəfn olunanlar
- Yel Universitetinin müəllimləri
- Orta Şərq Texniki Universitetinin müəllimləri
- Massaçusets Texnologiya İnstitutunun məzunları
- Berkli Kaliforniya Universitetinin məzunları
- Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Əlifba sırasına görə alimlər
- Türkiyə alimləri
- Türkiyə kimyaçıları
- Professorlar
- Biokimyaçılar