Faizlər razılaşması
 | Bu səhifədə iş davam etməkdədir. Müdaxilə etməyə tələsməyin!
|
Faizlər razılaşması — dördüncü Moskva konfransı zamanı əldə olunan, İkinci dünya müharibəsindən sonra cənub-şərqi Avropa regionunun hansı nüfuz dairələrinə bölünəcəyini müəyyən edən Çörçill-Stalin razılaşmasıdır. Bu razılaşma ictimaiyyətə Çörçill tərəfindən açıqlanmışdı. Ruzvelti konfransda təmsil edən ABŞ Averel Herriman səfiri bu xüsusi müzakirələrdən saxlanılmışdı.[2][3]
Razılaşma
1944-cü il oktyabrın 9-da Moskva konfransında görüşən Çörçill və Stalin Avropanın nüfuz dairələrinə bölünməsini müzakirə edirlər. Burada Uinston Çörçill təklif edir ki, Rumıniyanın 90%-i və Bolqarıstanın 75%-i SSRİ-yə, Yunanıstanın 90%-i Böyük Britaniyaya verilsin, Yuqoslaviya ilə Macarıstan isə yarı-yarıya bölüşdürülsün. Təklif Stalinə tərcümə olunarkən, Çörçill bir kağıza bölüşdürmə faizlərini qeyd edir və kağızı Stalinə ötürür.[2][4][5][6][7] Təklif tərcümə olunduqdan sonra Çörçill:
"Milyonların taleyini müəyyən edəcək olan bu cür məsələləri belə ayaqüstü həll etməyimiz gələcəkdə mənfi qarşılana bilər, kağızı yandıraq" - deyir, lakin Stalin "Yox, səndə qalsın" - deyə cavab verir.
Çörçill bu sənədi naughty document-yaramaz sənəd adlandırırdı.[5]
İki ölkənin xarici işlər nazirləri 10, 11 oktyabr tarixlərində bölüşdürmə barəsində qərara gəlirlər. Sonda Sovet İttifaqının Bolqarıstan və Macarıstandakı payı 80% olaraq dəyişdirilir, digər faizlərə toxunulmur.
Stalin razılaşmaya uyğun olaraq, vətəndaş müharibəsi edən yunan kommunistlərinə kömək etmir. ABŞ və Böyük Britaniyadan yardım alan yunan höküməti vətəndaş müharibəsindən qalib çıxır.[8]
Hələ 1944-cü ildə bağlanacaq olan bu müqavilənin ilkin layihəsi, 1943-cü ildə ispan diktator Fransisko Frankonun gizli birliyinin əlinə keçəndə ortaya çıxmışdı. Bu hadisəni İspaniyanın xarici işlər naziri General Cordana 1943-cü il Barselonadakı məşhur nitqi zamanı açıqlamışdı.[9]
| Ölkələr | Sovet İttifaqı | Böyük Britaniya |
|---|---|---|
 Bolqarıstan
|
75% | 25% |
 Yunanıstan
|
10% | 90% |
 Macarıstan
|
50% | 50% |
 Rumıniya
|
90% | 10% |
.svg){kind=small} Yuqoslaviya
|
50% | 50% |
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- The division of Europe, according to Winston Churchill and Joseph Stalin (1944)
- Excerpt from the book STALIN
- Cefri Roberts, Beware Greek Gifts: The Churchill-Stalin «Percentages» Agreement of October 1944
İstinadlar
- ↑ The document is contained in Britain's Public Record Office, PREM 3/66/7 (169).
- ↑ 1 2 Ryan, 1987. səh. 137.
- ↑ Holmes, Leslie. Communism: A Very Short Introduction. Oxford University Press Inc. 2009. səh. 25. ISBN 978-0-19-955154-5.
- ↑ Resis, 1978.
- ↑ 1 2 Rasor, Eugene L. Winston S. Churchill, 1874–1965: A Comprehensive Historiography and Annotated Bibliography. səh. 269.
- ↑ Rose, Norman. Churchill: The Unruly Giant. səh. 383.
- ↑ Cassimatis, Louis P. American Influence in Greece, 1917–1929. səh. 240.
- ↑ Bell, P. M. H. The World Since 1945: An International History. 2001. ISBN 0-340-66235-2.
- ↑ This letter—that Stalin no doubt intentionally put into circulation—fell into the hands of general Franco and was used by his Foreign Minister, general Jordana, in the famous speech he gave in April 1943 in Barcelona. It was a desperate cry against Roosevelt's concessions to Bolshevism... in, Nicolas Baciu: L'Europe de l'Est trahie et vendue: les erreurs tragiques de Churchill et Roosevelt: les documents secrets accusent, Pensée universelle, 1984, p. 49].