Natrium dihidrogen pirofosfat

Natrium dihidrogen pirofosfat
Ümumi
Sistematik adı	Natrium dihidrogen pirofosfat
Kimyəvi formulu	Na₂O₇P₂²⁻
Molyar kütlə	221,94 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq	1,88 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	220 °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	7758-16-9
PubChem	9837369
ChemSpider	8013090

Natrium dihidrogen pirofosfat (Na₂H₂P_2O7) – qeyri-üzvi birləşmədir, pirofosfor turşusunun və qələvi metalı natriumun turş duzudur.

Fiziki xassələri

Natrium dihidrogen pirofosfat — rəngsiz kristallardı, soyuq suda orta dərəcədə həll olunur, isti suda parçalanır. Na2H2P2O7• 6H2O formasının kristalhidratını əmələ gətirir.

Alınması

1. Natrium dihidrogen fosfatın qızdırdıqda parçalanması zamanı alınır:

${\mathsf {NaH_{2}PO_{4}\ {\xrightarrow {160^{o}C}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+H_{2}O}}$

2. Pirofosfor turşusu məhlulunun durulaşdırılmış natrium hidroksid məhlulu ilə neytrallaşdırılması:

${\mathsf {H_{4}P_{2}O_{7}+2NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+2H_{2}O}}$

3. Soyuq qatı sirkə turşusunun, natrium pirofosfatının doymuş məhluluna təsiri nəticəsində:

${\mathsf {Na_{4}P_{2}O_{7}+2CH_{3}COOH\ {\xrightarrow {0-10^{o}C}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+2CH_{3}COONa}}$

Kimyəvi xassələri

1. Kristalhidrat vakuumda qızdırıldıqda su itirir:

${\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}\cdot 6H_{2}O\ {\xrightarrow {80^{o}C}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+6H_{2}O}}$

2. Qızdırıldıqda, yavaş-yavaş suyu itirərək digər fosfatlara çevrilir:

${\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}\ {\xrightarrow {220-250^{o}C}}\ 2NaPO_{3}+H_{2}O}}$

${\mathsf {2\,Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}\ {\xrightarrow {650^{o}C}}\ Na_{4}P_{2}O_{9}+H_{4}P_{2}O_{5}}}$

3. İsti suda parçalanır:

${\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+H_{2}O\ {\xrightarrow {100^{o}C}}\ 2\,NaH_{2}PO_{4}}}$

4. Qələvilərlə reaksiyaya girərək normal duzlar alınır:

${\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+2NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{4}P_{2}O_{7}+2\,H_{2}O}}$

Tətbiqi

Natrium dihidrogen pirofosfat müxtəlif sənaye sahələrində geniş istifadə olunur:sterilizasiya zamanı konservləşdirilmiş dəniz məhsullarının rəngini qorumaq üçün istifadə olunur; oksidləşmə nəticəsində kartofdan hazırlanan yarımfabrikatları qaralmadan qorumaq üçün istifadə olunur; dəri və xəz istehsalında ləkələri çıxarmaq üçün; süd sənayesində; neft sənayesində; kosmetik sənayedə (saç boyaları, diş pastaları və s.).

Mənbə

• Справочник химика / Редкол.: Никольский Б.П. и др. — Л.: Химия, 1971. — Т. 2. — 1168 с.
• Лидин Р.А. и др. Химические свойства неорганических веществ: Учеб. пособие для вузов. — М.: Химия, 2000. — 480 с.