Səhra balakəkliyi
Səhra balakəkliyi | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Dəstəüstü: Klad: Dəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: ???: Səhra balakəkliyi |
||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
Səhra balakəkliyi (lat. Ammoperdix griseogularis) — Qırqovullar fəsiləsinə aid quş növü.
Statusu
Nadirdir.
Kateqoriyası
(EN). Təhlükə altındadır.
Genefond əhəmiyyəti
Regionda cinsin tək növüdür.
Qısa təsviri
Kəklikdən kiçikdir (200 q). Gözlərindən boynuna uzanan ağ zolağın üstündən qara "qaş" uzanır. Bədəninin yanlarında bel tərəfdən aşağıya və önə doğru qəhvəyi-qara zolaqlar çəpinə uzanır. Toyuğunda bu zolaqlar aydın deyil. Səsi zəif–"ti-pi, ti-pi", bəzən isə bərk çıxır-"kvak-kvak-kvak"[3].
Yayılması
Ön Asiyada və Cənubi Qafqazda yayılıb. Azərbaycan Respublikasının ərazisi (Naxçıvan MR) bu növün arealının qərb kənarını təşkil edir. Hələlik, əsasən, İlandağ massivində və Gilyançay vadisində olur. Oturaq quşdur[4].
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Səhra landşaftlı alçaq dağlıqda məskunlaşıb. Bitki örtüyü zəif olan, quraq iqlimli seyrək qayaların çınqıllı yamaclarında qayanın çıxıntısı altında (yerdə) sadə yuva düzəldir. Azərbaycanda biologiyası zəif öyrənilib[5]. Çoxlu qayalar olan yamacı xoşlamır. Suya yaxın olan sahələrdə məskunlaşır. Monoqamdır. May-iyun aylarında 8–12 yumurta verir. Sərçə boyda cücələrinə iyulda və avqustda rast gəlinir. Ona görə ki, reproduksiya dövrü uzun çəkir. Təhlükə olanda uçmağı yox, gizlənməyi xoşlayır[6]. Əsas yemi səhra bitkilərinin vegetativ hissəsindən və toxumundan ibarətdir. Həşərat da yeyir.
Sayı
Populyasiyanın sıxlığı aşağıdır. Xoşladığı biotop az olduğu üçün ümumi sayı azdır. İyun ayında 6 km2 sahədə 5 quş qeyd edilib[7].
Məhdudlaşdırıcı amillər
Qanunsuz ovlanma halları, ev heyvanları və çobanlar tərəfindən yuvasının dağıdılması, növün yeni yaşayış yerində yaşamaq çətinlikləri, tülkünün və ilanların çox olması.
Əhali üçün əhəmiyyəti
Elmi və estetik əhəmiyyəti var.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Ovlanması qadağandır, Naxçıvan MR-in "Qırmızı Kitab"ına daxil edilib, yasaqlıqlarda nəzarət altında saxlanılır[8].
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Nəsil verdiyi lokal yerlərin təbiət abidəsi elan edilməsi, ekoloji maarifçiliyin gücləndirilməsi, İlandağ sahəsinə yasaqlıq statusunun verilməsi.
İstinadlar
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- ↑ IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- ↑ Mustafayev Q. T., Sadıqova N. A. Azərbaycanın quşları. Bakı, "Çaşıoğlu", 2005, s. 157–158;
- ↑ Mustafayev Q. T., Sadıqova N. A. Azərbaycanın quşları. Bakı, "Çaşıoğ-lu", 2005, s. 157–158;
- ↑ Mustafayev Q. T., Sadıqova N. A. Azərbaycanın quşları. Bakı, "Çaşıoğlu", 2005, s. 157–158;
- ↑ Дементьев Г.П., Гладков Н.А. (ред.) Птицы Советского Союза. М.Л., "Советская наука", 1952, том IV, с. 149–153.
- ↑ Talıbov T. H. Səhra balakəkliyi–Ammoperdix griseqularis Br. Naxçıvan Muxtar Respublikasının "Qırmızı Kitab"ı, 1-ci cild. Naxçıvan, "Əcəmi", 2006, s. 109–110;
- ↑ Talıbov T. H. Səhra balakəkliyi–Ammoperdix griseqularis Br. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qırmızı kitabı, 1-ci cild. Naxçıvan, "Əcəmi", 2006, s. 109–110;
Ədəbiyyat
- Mustafayev Q. T., Babayev İ. R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.