Lozanna Sülh Konfransı
Lozanna Sülh Konfransı (11 noyabr 1922-24 iyul, 1923), İsveçrənin Lozanna şəhərində 8 ay davam etmiş və Türk tərəfinin qeyd-şərtsiz müstəqillik tələbi ilə çətin şəraitdə keçmişdir. Görüşmələrdə Türkiyəni təmsil edən İsmət İnönü başqanlığındakı heyətin bu uğurdakı rolu böyükdür.[1]
Lozanna konfransına qatılacaq Türk nümayəndəliyinin 8 noyabr 1922-ci ildə şərq ekspresiylə İstanbuldan hərəkət etmiş və 11 noyabr 1922-ci ildə Lozannaya çatmışdır. Türk nümayəndə heyəti rəhbəri Lozanna səfər zamanı heyət üzvlərinə ilk Başqanlıq Ümumi Bəyannaməsini 11 noyabr, 1922-ci ildə bildirmişdir. hərbi nizam və intizamını özündə ehtiva edən bu bəyannamə, konfransın davam etdiyi müddətə heyət mənsublarının işləmə və davranışlarını tənzimləyən bir təlimat funksiyası daşımışdır.[2]
Konfransa qatılan türk nümayəndə heyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Nümayəndələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]- İsmət İnönü (Xarici İşlər naziri, nümayəndə heyətinin rəhbəri)
- Dr. Rza Nur (Səhiyyə naziri)
- Həsən Saka (köhnə Maliyyə naziri)
Müşavirlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Münir Ertəgün (Xarici İşlər Nazirliyi hüquq müşaviri)
- Muxtar Cilli (köhnə Mütərəqqilik Nazirliyi müşaviri)
- Vəli Saltıkgil (Burdur millət vəkili)
- Zülfü Tigrel (Diyarbəkir millət vəkili)
- Zəkai Apaydın (Adana millət vəkili)
- Cəlal Bayar (köhnə İqtisadiyyat naziri və İzmir millət vəkili)
- Şefik Başman (Maliyyə Tədqiqat Qurumu rəhbəri)
- Tevfik Bıyıklıoğlu (Qərərgah polkovnik-leytenantı)
- Tahir Taner (Ədliyyə Nazirliyi müşaviri)
- Nüsrət Metya (Xarici İşlər Nazirliyi ikinci hüquq müşaviri)
- Yusif Hikmət Bayur (Xarici İşlər Nazirliyi Siyasi İşlər müdiri)
- Zühtü İnhan (Universitet təhsil üzvü)
- Fuad Ağralı (Maliyyə Nazirliyi Hesab İşləri müdiri)
- Mustafa Şərəf Özkan (Xarici İşlər Nazirliyi müşaviri)
- Şükrü Kaya ( Mülki işlər müfəttişi)
- Həmid Həsəncan (Qızıl Aypara Cəmiyyəti ikinci başqanı)
- Mehmed Cavid ( köhnə maliyyə naziri)
- Haim Nahum (Türkiyə Yəhudiləri Hamambaşı, Yüksək Mühəndis Məktəbi fransızca müəllimi)[3]
- Baha Bəy ( Ədliyyə Nazirliyi Məzhəb İşləri müdiri)
Mətbuat nümayəndələri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Ruşən Əşrəf Ünaydın (yazıçı)
- Yahya Kamal Bayatlı (İstanbul Darulfününün müəllimi)
Baş Katib və müşavir
[redaktə | mənbəni redaktə et]Katiblər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Əli bəy Türkgəldi (Xariçi İşlər Nazirliyi işçisi)
- Mehmed Əli Balin (Xariçi İşlər Nazirliyi işçisi)
- Cavad Açıqalın (Xariçi İşlər Nazirliyi işçisi)
- Cəlal Hazim Arar (Xariçi İşlər Nazirliyi işçisi)
- Saffet Sav (Qızıl Aypara Cəmiyyəti işçisi)
- Süleyman Saib Kıran (Xariçi İşlər Nazirliyi işçisi)
- Rıfat Bəy (Xariçi İşlər Nazirliyi keçmiş işçisi)
- Dr. Nihad Reşet Belger (Paris mətbuat nümayəndəsi)
Tərcüməçi
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Hüseyn Pekdaş (Robert Kolleci müdir müavini)
İsmət Paşanın (İnönü) yavərləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Atıf Esenbel (Süvari polkovnik leytenantı)
- Sabri Artuç (Süvari polkovnik leytenantı)
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Çağla D. TAĞMAT, LOZAN BARIŞ KONFERANSI’NA YUNANİSTAN TARAFINDAN BAKIŞ: VENİZELOS’UN DÜNYASINDA LOZAN, sayfa:162, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIV/29 (2014-Güz)
- ↑ Fuat İnce, Lozan Barış Antlaşması ve Ege Adaları sayfa:122, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S. 53 (Lozan Antlaşması Özel Sayısı)
- ↑ Kurtuluş Savaşında Musevi Cemaati ve Hahambaşı Hayım Nahum Efendi Arxivləşdirilib 2014-08-12 at the Wayback Machine, Genelkurmay Başkanlığı (Türkiye), 2003.