Ölümcül günah

(alm. Herrad von Landsberg‎)-in Zövqlər bağı əlyazmasında (təxminən 1180) günahkarların cəhənnəmdə cəzalandırılmasının orta əsr illüstrasiyası

Ölümcül günah — Xristianlıqda, tövbə edilməzsə ruhun xilas edilməsini itirməsinə səbəb olan ağır günahdır. Bu termin, ağır və adi günahları fərqləndirən inancın inkişaf etdirildiyi katolik ilahiyyatında geniş istifadə olunur[1][2]. Eynilə, bu termin bəzi qeyri-katolik kilsələrində, o cümlədən pravoslavlıqda da istifadə olunur[3][4][5][6]. Ancaq orada ölümcül günahın dəqiq bir katolik doktrinasında yer alan belə bir tərifi yoxdur. Pravoslavlıqda səkkiz, katoliklikdə isə yeddi ölümcül günahdan ibarət sistem qəbul edilir.

Katolisizmdə ölümcül günah

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Katolik Kilsəsinin ölümcül günahla bağlı rəsmi təlimi (və onun adi günahlardan fərqləri) dogmatik olaraq müəyyən edilmişdir, yəni katoliklər üçün imanın məcburi elementidir. Bu, Tredent Kafedralı (lat. Tridentum) tərəfindən elan edilir[7]. Müasir dövrdə bu, Papa II İohann Pavelin "Barış və Tövbə" (lat. Reconciliatio et Paenitentia) Apostol Müraciətində təkrarlanır, burada Tredent Kafedralının tərifindən sonra ölümcül günahın tərifi belə ifadə edilir: "Ölümcül günah odur ki, ciddi materiya (vacib məsələlərə[7]) aiddir və bundan əlavə, tam şüurla və tam razılıqla törədilib".[8]


Ölümcül günahın belə bir tərifi, Katolik Kilsəsinin müasir katexizmində verilmişdir və "materiyanın ciddiliyi" İncildə İsa Məsihin zəngin bir gəncə verdiyi cavaba əsasən on əmrlə müəyyən edildiyi bildirilmişdir. Burada "Əbədi həyata sahib olmaq üçün nə etməli?" sualına İsa, Musanın əsas əmrlərini sadalayaraq cavab verdi: “Zina etmə, öldürmə, oğurluq etmə, yalançı şahidlik etmə, incitmə, ata-anana hörmət et” cavabını verir[9].


Ölümcül günah probleminə II İohann Pavelin Roma-Katolik Kilsəsinin əxlaqi tərbiyyə məsələlərinə həsr olunmuş “Həqiqətin parıltısı” (lat. Veritatis splendor) ensiklik əsərində də toxunulur[7]. Tredent Kafedralı katoliklərə, ölümcül bir günah işlətdiklərini başa düşdükləri təqdirdə tövbə mərasimində günahlarını etiraf edib bağışlanmadan, Yevxaristiya mərasimində iştirak etməyi qadağan etdi[10]. Bu tələb katolik kilsəsinin müasir təcrübəsində qorunub saxlanılır[11].

Pravoslavlıqda ölümcül günah

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pravoslav ənənəsində ölümcül günah- Allahın insanla bağlı məqsədini təhrif edən bağışlanmaz günahdır. Əhdi-cədiddə İsa Məsih ölümcül (bağışlanmayan) günahı “Müqəddəs Ruha qarşı küfr” kimi göstərir. Bu günah tamamilə şüurlu şəkildə “həqiqətə” qarşı çıxmaq, Allaha qarşı düşmənçilik və nifrət hissinin yaranması kimi başa düşülməlidir.

İnsan iradəsini əsarət altına alan, insanı Allahdan uzaqlaşdıran, lütfdən məhrum edən və ruhu məhv edən (əgər insan tövbə etmirsə) istənilən günahkar ehtiras ölümcül günah sayıla bilər[3]. Müqəddəs İqnatiy Bryançaninov ölümcül günahlar haqqda belə deyir: “Əgər kimsə ölümcül günahda tövbə etməyə vaxt tapmadan ölürsə, onun ruhu cəhənnəmə gedir. Onun xilas olmaq ümidi yoxdur”.

İqnatiy Bryançaninov qeyd edir ki, müqəddəs atalar “ölümcül günahı ağır daşa bənzədirlər”. Bu bənzətməyə uyğun olaraq: boynunda daş olan adam suya düşərsə, boğular. İnsan da eynən günahın ağırlığı altında “cəhənnəm uçurumlarında” boğular. Ölümcül günahdan fərqli olaraq, ölümcül olmayan günahlar bütün insanlara, o cümlədən müqəddəslərə təsir edir, lakin ruhu məhv etmir. Bununla belə, onları nəzarətsiz buraxmaq olmaz, çünki bu, böyük günahlar törətməyə yol aça bilər. Bundan əlavə, xırda günahların qum dənələri o qədər çox toplana bilər ki, çəkisi ölümcül günahın ağır daşı qədər ağır ola bilər[12].

Yepiskop Feofan Zahid qeyd edir ki, “Kimsə Allahın açıq-aydın əmrini, özünü və əməlinin günah olduğunu dərk edərək, günah arzu və həzzlə pozarsa, bu ölümcül günahdır”[4]. XIX əsrin əxlaqi ilahiyyatında ölümcül günaha belə tərif verilir: “İnsanın ruhunu ələ keçirərək, onun içində hökmranlıq edən, onda mənəvi həyatı söndürən, qəlbini tövbəsizliklə sərtləşdirən, onu Allahın lütfünü qəbul etməkdə aciz edən hər hansı bir ağır günah ölümcül günah hesab edilməlidir. Bu cür günahlar həm bizdə Allaha, yaxınlara və ümumilikdə mənəvi həyata məhəbbəti məhv etdiyinə görə, həm də bizi Allahın hökmündən məhrum edərək əbədi məhvə və ölümə məruz qoyduğuna görə ölümcül adlanır[3][13].

XVII əsrin Kiyev mitropoliti Pyotr Mogilanın "Şərqin Katolik və Apostol Kilsəsinin Pravoslav Etiqadı" katexizmində ölümcül günahlar üç növə bölünür[3][5].

Birinci növ ölümcül günahlara bir çox başqa günahlar üçün mənbə rolunu oynayan ehtiraslar — ədalətsiz müharibənin elan edilməsi, eləcə də günahkar ehtiraslar və ya pisliklər: qarınqululuq, zinakarlıq, tamahkarlıq, qəzəb, qürur, paxıllıq, tənbəllik — aiddir.

İkinci növ ölümcül günahlara Müqəddəs Ruha qarşı edilən günahlar daxildir ki, bu da Allaha qarşı müxtəlif inadkarlıqlar başa düşülür. Bu cür günahlar arasında: xilasa ümidsiz olmaq, Allahın xeyirxahlığına həddindən artıq güvənib inadkarlıqla fəzilətli həyat sürmək istəməmək, tövbə etməyi yubandırmaq, Allahla savaşmaq, kin içində yaşamaq, başqalarının mənəvi kamilliyinə həsəd aparmaq.

Ölümcül günahların üçüncü növünə ənənəvi olaraq “onların qisasının alınması üçün göyə fəryad edən” günahlar daxildir ki, bunlara qəsdən adam öldürmək, yoxsullara, dullara və yetimlərə zülm etmək, işçilərin zəhmət haqqıdan məhrum etmək, valideynləri təhqir etmək kimi günahlar daxildir.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Катехизис католической церкви, 1854—1863
  2. ↑ Sin Arxivləşdirilib 2021-05-05 at the Wayback Machine // Catholic Encyclopedia
  3. ↑ 1 2 3 4 Виды греха Arxivləşdirilib 2014-01-20 at the Wayback Machine // онлайн версия Г. И. Шиманский. Нравственное богословие. — Киев: Изд-во Имени Святителя Льва Папы Римского, 2010.
  4. ↑ 1 2 еп. Феофан Затворник (Говоров). Начертание христианского нравоучения. — М., 1896. — С. 165.
  5. ↑ 1 2 Петр Могила. Православное исповедание Кафолической и Апостольской Церкви Восточной. — Ч. 3, вопросы 18—42.
  6. ↑ Святитель Игнатий (Брянчанинов). Смертный грех Arxivləşdirilib 2013-01-17 at the Wayback Machine. / Слово о смерти, составленное Игнатием, бывшим епископом Кавказским и Черноморским, ныне пребывающим на покое в Николаевском Бабаевском общежительном монастыре, Костромской епархии. — CПб., 1862.
  7. ↑ 1 2 3 Энциклика Иоанна Павла II Veritatis splendor (русский перевод Arxivləşdirilib 2013-07-30 at the Wayback Machine)
  8. ↑ Апостольское обращение Иоанна Павла II «Примирение и покаяние» (Reconciliatio et poenitentia), 17
  9. ↑ Катехизис католической церкви, 1857—1858
  10. ↑ Денцингер (ing.)az.—Шёнмецер, Собрание Символов, определений и деклараций по вопросам веры и морали, 1647, 1661
  11. ↑ Катехизис католической церкви, 1457
  12. ↑ Иоанн Брянчанинов. Соч. — СПб., 1905. — Т. 4. — С. 374—375. // Изложено в статье Грех Arxivləşdirilib 2021-11-29 at the Wayback Machine Православной энциклопедии
  13. ↑ Покровский, А.. Нравственное Богословие. — Самара, 1891. — С. 90—91.