İkrimə ibn Əbu Cəhl

İkrimə ibn Əbu Cəhl (ərəb. عكرمة بن أبي جهل‎) — Müsəlmanların sonuncu peyğəmbəri Məhəmməd peyğəmbərin səhabələrindən biri, Əbu Cəhlin oğlu olaraq İkrimə Məkkədə Məhəmməd peyğəmbərin əsas əleyhdarlarından biri idi. 630-cu ildə Məhəmmədin Məkkəni fəth etməsindən sonra İkrimə İslamı qəbul edir və gənc müsəlman dövlətinin görkəmli simalarından biri olur. Mürtədlərlə döyüşlər zamanı Əbu Bəkr İkriməni yalançı peyğəmbər Müseylimə əleyhinə Yəmamə göndərir. 636-cı ildə Yərmuq döyüşündə Suriyanın fəthi zamanı vəfat etmişdir.

İkrimə Məhəmməd peyğəmbərin barışmaz rəqibi Əbu Cəhlin oğlu idi. İkrimə peyğəmbərliyin ilk illərində atası ilə birlikdə Məhəmməd peyğəmbəri və Məkkə müsəlmanlarını təhqir edir, məsxərəyə qoyurdu. Bədr döyüşündə Əbu Cəhlin ölümündən sonra İkrimə düşmənçiliyi qisas xarakteri alır. O, Məhəmmədə və onun tərəfdarlarına zərər vermək üçün bütün səylərini cəm edir.

İkrimə Məkkənin fəthi günü bir dəstə Məkkəli ilə Xalid ibn Vəlidin ordusuna qarşı vuruşur, lakin məğlub olur. Bir neçə nəfər öldür, qalanları, onların arasında İkrimə ibn Əbu Cəhl də döyüş meydanından qaçır. Peyğəmbərə edilən təhqirləri xatırlayaraq Yəmənə gedir. Onun ardınca həyat yoldaşı Ümmü Həkim də onu Məkkəyə qayıtmağa razı salmaq istəyir. Uzun axtarışlardan sonra o, İkriməni Tihama bölgəsində dəniz sahilində, onu digər tərəfə aparmaq üçün bir dənizçi ilə danışıqlar apararkən tapır. Ummu Həkim ərinə yaxınlaşaraq Məhəmməd peyğəmbərin ona təhlükəsizlik vəd etdiyini bildirir. Uzun sual və dəqiqləşdirmələrdən sonra Məkkəyə qayıtmağa razı olur.

İkrimə və zövcəsinin gəlişindən bir qədər əvvəl Məhəmməd peyğəmbər camaata bu sözlərlə müraciət edir: “Bir müddət sonra İkrimə ibn Əbu Cəhl mömin olaraq yanınıza gələcək və hicrət etmişdir. Atasını təhqir etməyin. Doğrudan da, ölüləri təhqir etmək diriləri incidir, amma bu dünyadan köçənlərə çatmaz. Bir müddətdən sonra İkrimə və Ümmət Hakim gəlir. Məhəmməd Peyğəmbər səhabələr arasında oturmuş və uzaqdan İkriməni görüb sevincindən yerindən sıçrayıb onu qarşılamağa tələsir və deyir: “Hicran edənə salam olsun!” İkrimə dedi: “Allahdan başqa ilah yoxdur və sən Onun Rəsulusan!” Sonra İkrimə dedi: “Mən o qədər dərd və pislik etdim. Mənim üçün dua et, mənim üçün Allahdan bağışlanma dilə!” Məhəmməd peyğəmbər əllərini qaldıraraq dua etdi: “Ey Uca Allah, İkrimə mənə və İslama qarşı hiss etdiyi inkarçılığı və düşmənçiliyini bağışla! Sənin nurunu söndürməyə çalışaraq keçdiyi bütün yollara görə onu bağışla! Dodaqlarından çıxan bütün təhqirləri bağışla! İkrimə ağlayaraq dedi: “Ey Allahın Rəsulu, Uca Allaha and olsun ki, mən İslamın ziyanına nə qədər güc və mal sərf etmişəm – indi onun yayılması yolunda ikiqat xərcləyəcəyəm!”.

Yərmuq döyüşündə müsəlmanlara Mahanın başçılıq etdiyi Bizans imperatoru Heraklinin qoşunları müqavimət göstərir. Döyüşlər çox ağır keçir və bir neçə dəfə düşmənin hücumu altında müsəlmanlar geri çəkilməli olur. Nə vaxtsa İkrimə atından düşüb düşmən sıralarının düşərgəsinə soxulmağa çalışır. Bunu görən Xalid ibn Vəlid onu çağırır və ondan bunu etməməyi xahiş edir. İkrimə deyir: “Məni burax, Xalid! Siz Peyğəmbərin yanında vuruşmusunuz və İslamın yayılması üçün çox işlər görmüsünüz. Rəsulullaha ən çox əziyyət verən mən və atam olduq. Mənə keçmişi geri qaytarmaq fürsəti ver!” Sonra İkrimə dedi: “Peyğəmbərə qarşı dəfələrlə vuruşmuşamsa, mən necə geri çəkilə bilərəm? Yox, belə olmayacaq!” Bundan sonra o, əsgərlərə səsləndi: “Ölməyə kim and içəcək?” Dörd yüzə yaxın əsgərin əhatəsində olan İkrimə ibn Əbu Cəhl Bizanslıların sıralarına soxulur. Yaralı İkrimə çadıra gətirilir. Ərinin ölümcül yaralarını görən Ümmü Hakim ağlamağa başlayır. İkrimə dedi: “Ağlama. Qələbə görməsəm, ölmərəm”. Bir müddət sonra müsəlmanların qələbəsi məlum olur və İkrimənin ağzından son nəfəsdə belə bir söz eşidilir: “Allahım, məni müsəlman olaraq bu həyatı tərk edib salehlərdən qərar ver!”.

• Gordon, Matthew S.; Robinson, Chase F.; Rowson, Everett K.; Fishbein, Michael, redaktorlar The Works of Ibn Wāḍiḥ al-Yaʿqūbī (Volume 3): An English Translation. E. J. Brill. 2018. ISBN 978-90-04-35621-4.
• Lecker, Michael. Jews and Arabs in Pre- and Early Islamic Arabia. Ashgate Variorum. 1998. ISBN 0-86078-784-2.
• Umari, Akram Diya. Madīnan Society at the Time of the Prophet, Volume II: The Jihād against the Mushrikūn. Huda Khattab tərəfindən tərcümə olunub. Herndon, Virginia: The International Institute of Islamic Thought. 1991. ISBN 0-912463-37-6.