İntranet

İntraneti təsvir edən sxematik.

İntranet — adətən kənar şəxslərin girişini istisna etmək şərtilə təşkilat daxilində məlumat mübadiləsi, asan kommunikasiya, əməkdaşlıq alətləri, əməliyyat sistemləri və digər hesablama xidmətləri üçün kompüter şəbəkəsi.[1] Termin internet kimi ictimai şəbəkələrdən fərqli olaraq istifadə olunur, lakin internet protokol dəstinə əsaslanan eyni texnologiyadan istifadə edir.[2]

Təşkilat miqyasında intranet daxili kommunikasiya və əməkdaşlığın əsas mərkəz nöqtəsini təşkil edir. Bu, daxili və xarici resurslara daxil olmaq üçün vahid başlanğıc nöqtəsini təmin edir. Ən sadə formada lokal şəbəkələr (LAN) və genişmiqyaslı şəbəkələr (WAN) texnologiyaları ilə intranet qurulur.[3][4][5] Bir çox müasir intranetlərdə axtarış mühərrikləri, istifadəçi profilləri, bloqlar, bildirişləri olan mobil tətbiqlər və infrastrukturları daxilində hadisələrin planlaşdırılması mövcuddur.

İntranet bəzi hallarda ekstranetdən fərqlidir. İntranet ümumiyyətlə təşkilatın işçiləri üçün məhdudlaşdırılsa da, ekstranetlərə müştərilər, təchizatçılar və ya digər təsdiq edilmiş tərəflər də daxil ola bilər.[6] Ekstranetlər autentifikasiya, avtorizasiya və mühasibat uçotu üçün xüsusi müddəalarla özəl şəbəkəni internetə genişləndirir.

İstifadəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bir çox təşkilatların intranetləri məzmununun əhatə dairəsi və müxtəlifliyi, həmçinin sistem interfeyslərinin sayı səbəbilə öz ictimai internet saytlarından daha mürəkkəb olur. İntranetlər və onların istifadəsi sürətlə artır. "Nielsen Norman Group"un 2007-ci il "İllik İntranet Dizaynı"na əsasən iştirakçıların intranetlərindəki səhifələrin sayı 2001–2003-cü illər ərzində orta hesabla 200.000 olmuşdur, 2005–2007-ci illərdə isə orta hesabla 6 milyon səhifəyə yüksəlmişdir.[7]

Faydaları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İntranetlər təşkilat daxilində kommunikasiya üçün güclü vasitələr, təşkilat daxilində qlobal əhatəyə malik şaquli strateji təşəbbüslər kimi xidmət edə bilər. Asanlıqla çatdırıla bilən məlumat növü təşəbbüsün məqsədi və təşəbbüsün nəyə nail olmaq məqsədi daşıdığı, təşəbbüsü kimin idarə etdiyi, bu günə qədər əldə edilmiş nəticələr və daha çox məlumat üçün kimə müraciət etməkdir. İşçilər məlumatları intranetdə təqdim edərək təşkilatın strateji diqqət mərkəzində olan yeniliklərdən xəbərdar olmaq imkanı əldə edirlər. Bəzi ünsiyyət nümunələri çat, e-poçt və yaxud bloqlar ola bilər. "Nestle"nin Skandinaviyada bir sıra qida emalı zavodlarının olması intranetin şirkətə ünsiyyət qurmasına kömək etdiyinin real nümunəsidir. Onların mərkəzi dəstək sistemi hər gün bir sıra sorğularla məşğul olmalı idi.[8]

İstifadəçilər prosedur təlimatları, daxili telefon siyahısı və sorğu formaları kimi fiziki sənədləri saxlamaq əvəzinə veb-brauzer vasitəsilə informasiya və məlumatlara baxa bilərlər. Bu, potensial olaraq biznes pulunu çap, sənədlərin surətini çıxarmağa və ətraf mühitə, eləcə də sənədlərə texniki qulluq xərclərinə qənaət yarada bilər. Məsələn, insan resursları menecmenti şirkəti olan "PeopleSoft" insan resursları proseslərini "intranetə keçirərək əhəmiyyətli xərclərə qənaət etmişdir".[8]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Scott, Judy E. "Organizational knowledge and the intranet". Decision Support Systems.
  2. ↑ "The Difference Between Internet, Intranet, and Extranet" Arxivləşdirilib 2023-07-17 at the Wayback Machine, October 19, 1998, Steven L. Telleen, http://www.iorg.com/ Arxivləşdirilib 2023-08-16 at the Wayback Machine
  3. ↑ Luk, A. Fujikama goes Unix // [1991] IEEE Pacific Rim Conference on Communications, Computers and Signal Processing Conference Proceedings. 2. Institute of Electrical and Electronics Engineers. 9 May 1991. 783–786. doi:10.1109/PACRIM.1991.160857. ISBN 978-0879426385. The internet and intranet Unix network provide a functioning email facility around the world.
  4. ↑ Richardson, C.; Schoultz, M. "Formation flight system design concept". Digital Avionics Systems Conference, 1991. Proceedings., IEEE/AIAA 10th. 14 October 1991: 18–25. doi:10.1109/DASC.1991.177138. The data transfer task is broken up into two network solutions: an intranet used for transferring data among formation members at high update rates to support close formation flight and an internet used for transferring data among the separate formations at lower update rates.
  5. ↑ RFC 4364
  6. ↑ Callaghan, J. Inside Intranets & Extranets: Knowledge Management AND the Struggle for Power. Palgrave Macmillan. 2002. ISBN 0-333-98743-8.
  7. ↑ Pernice Coyne, Kara; Schwartz, Mathew; Nielsen, Jakob (2007), "Intranet Design Annual 2007", Nielsen Norman Group
  8. ↑ 1 2 McGovern, Gerry. "Intranet return on investment case studies". November 18, 2002. April 6, 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-04-03.