İvan Pıryev
İvan Aleksandroviç Pıryev (rus. Иван Александрович Пырьев; 17 noyabr 1901 — 7 fevral 1968) — rus sovet rejissoru, ssenarist və aktyoru[1][2]. SSRİ Kinematoqrafçılar İttifaqının banisi və ilk sədri. SSRİ xalq artisti (1948). Altıqat Stalin mükafatı laureatı (1941, 1942, 1943, 1946, 1948, 1951). 1956-cı ildən Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası üzvü.
| İvan Pıryev | |
|---|---|
| rus. Иван Александрович Пырьев | |
 | |
| Doğum adı | İvan Aleksandroviç Pıryev |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Kamen kəndi, Barnaul qəzası, Tomsk quberniyası, Rusiya İmperiyası |
| Vəfat tarixi | (66 yaşında) |
| Vəfat yeri | Moskva, SSRİ |
| Vəfat səbəbi | infakt |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 Rusiya İmperiyası SSRİ |
| Fəaliyyəti | aktyor, kinorejissor, ssenarist |
| Fəaliyyət illəri | 1921 — 1968 |
| İstiqamət | Komediya, dram |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |
      |
| IMDb | ID0701576 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]İvan Pıryev 1901-ci ildə indiki Altay diyarının Kamen kəndində anadan olmuşdur. 1904-cü ildə atası davada həlak olmuş, İvan babasının himayəsində qalmışdır. 1915-ci ildə Pıryev kəndin digər gəncələri ilə birgə müharibəyə yollanır. Döyüşlərdə iki dəfə yaralanır, göstərdiyi igidliklərə görə 3-cü və 4-cü Georgi ordeni ilə təltif olunur. 1918-ci ilin mayında tif xəstəliyində tutulur. Daha sonra Qızıl Ordu sıralarına yazılır. 1921-ci ildən Proletkultun Fəhlə teatrında aktyor kimi fəaliyyətə başlayır, tamaşalarda Sergey Eyzenşteyn ("Meksikalılar") və Vsevolod Meyerhold ("Meşə"). 1923-cü ildə QEKTAMES-in aktyorluq bölməsini bitirmişdir. 1925-ci ildən kinoda fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. Pıryev bu illərdə müxtəlif kinostudiyalarda (Qoskino, Proletkino, Soyuzkino) işləyirdi. 1936-cı ildə Pıryevin "Partiya bileti" adlı filmi SSRİ ekranına çıxdı. İvan Pıryevin "Varlı gəlin" (1938), "Traktorçular" (1939), "Donuzabaxan qız və çoban" (1941), "Müharibədən sonra axşam saat altıda" (1944 ), "Kuban kazakları" (1950) filmləri sovet kinosunun qızıl fonduna daxildir. Böyük Vətən müharibəsi illərində partizan hərəkatı haqqında film yaradan ilk rejissorlardandır. ("Raykom katibi", 1942). 1957-1965-ci illərdə SSRİ Kinematoqrafçılar İttifaqının sədri, SSRİ Ali Sovetinin deputatı olmuşdur. Fyodor Dostoyevskinin əsərləri üzrə "İdiot" (1958), "Bəyaz gecələr" (1960), "Karamazov qardaşları" (1969) filmlərini çəkmişdir. Bir neçə filmi beynəlxalq kino festivallarında mükafata layiq görülmüşdür. İvan Pıryev 7 fevral 1968-ci ildə Moskvada vəfat etmiş, Novodeviçiya qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.
Mükafat və fəxri adları
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Birinci dərəcəli Stalin mükafatı (1941)— "Traktorçular" (1939) filminə görə[3];
- İkinci dərəcəli Stalin mükafatı (1942) — "Donuzabaxan qız və çoban" (1941) fiıminə görə[4];
- İkinci dərəcəli Stalin mükafatı (1943) — "Raykomun katibi" (1942) filminə görə[5];
- İkinci dərəcəli Stalin mükafatı (1946) — "Müharibədən sonra axşam saat altıda" (1944) filminə görə[6];
- Birinci dərəcəli Stalin mükafatı (1948) — "Sibir torpağı haqqında hekayə" filminə görə[7];
- İkinci dərəcəli Stalin mükafatı (1951) — "Kuban kazakları" (1950) filminə görə[8];
- Beynəlxalq dünya mükafatı (1952) — "Biz dünya arxasındayıq" (1951) sənədli filminə görə;
- RSFSR əməkdar incəsənət xadimi (1942);
- SSRİ xalq artisti (1948);
- 3-cü və 4-cü dərəcəli Georgi xaçları;
- 3 dəfə Lenin ordeni (1938, 15.09.1948, ?);
- 4 dəfə "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni (14.04.1944; 1950, 1951, 03.11.1961)[9];
- Medallar və bir çox kinofestivallarda mükafatlar.
Filmoqrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]| Filmin çəkilmə ili | Filmin adı | Şəkil | Filmin orijinal adı | Fəaliyyəti |
|---|---|---|---|---|
| 1923 | Qlumovun gündəliyi | rus. Дневник Глумова | Aktyor | |
| 1928 | Qopardılmış qol | rus. Оторванные рукава | Ssenarist | |
| 1929 | Yad qadın | rus. Посторонняя женщина | Rejissor | |
| 1930 | Dövlət çinovniki | rus. Государственный чиновник | Rejissor | |
| 1931 | Anlaşılan sonuncu səhv | rus. Понятая ошибка последняя) | Rejissor, ssenarist | |
| 1933 | Konveyer ölümü | .jpg) |
rus. Конвейер смерти | Rejissor |
| 1936 | Partiya bileti |  |
rus. Партийный билет | Rejissor |
| 1937 | Varlı gəlin | .jpg) |
rus. Богатая невеста | Rejissor |
| 1939 | Traktorçular | .jpg) |
rus. Трактористы | Rejissor |
| 1940 | Sevimli qız | .jpg) |
rus. Любимая девушка | Rejissor |
| 1941 | Donuzabaxan qız və çoban | .jpg) |
rus. Свинарка и пастух | Rejissor |
| 1942 | Raykom katibi | .jpg) |
rus. Секретарь райкома | Rejissor |
| 1944 | Müharibədən sonra axşam saat altıda | .jpg) |
rus. В 6 часов вечера после войны | Rejissor |
| 1947 | Sibir torpağı haqqında hekayə | .jpg) |
rus. Сказание о земле Сибирской | Rejissor |
| 1949 | Kuban kazakları | .jpg) |
rus. Кубанские казаки | Rejissor |
| 1951 | Biz dünya arxasındayıq | rus. Мы за мир | Rejissor | |
| 1954 | Sədaqət imtahanı | .jpg) |
rus. Испытание верности | Rejissor |
| 1958 | İdiot | .jpg) |
rus. Идиот | Rejissor, ssenarist |
| 1959 | Bəyaz gecələr | .jpg) |
rus. Белые ночи | Rejissor, ssenarist |
| 1962 | Bizim ümumi dostumuz | rus. Наш общий друг | Rejissor, ssenarist | |
| 1964 | Uzaq ulduzun işığı | .jpg) |
rus. Свет далёкой звезды | Rejissor |
| 1968 | Karamazov qardaşları[10][11] | .jpg) |
rus. Братья Карамазовы | Rejissor, ssenarist |
Xatirəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Надгробие И. А. Пырьева (rus.)
- Иван Александрович Пырьев (rus.)
- Пырьев Иван Александрович (rus.)
- Биографии. История жизни великих людей. (rus.)
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Beumers, Birgit. Directory of World Cinema: RUSSIA 2. Intellect Ltd. 2015. 40–41. ISBN 978-1-7832-0010-8. 2018-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-03.
- ↑ Ирина Гращенкова, Пырьев Иван Александрович, Arxivləşdirilib 2013-01-13 at Archive.today Кинобраз. Accessed 18 July 2008.
- ↑ Трактористы на 1films.ru Arxivləşdirilib 2009-03-22 at the Wayback Machine (Yoxlanılıb 13 iyul 2009)
- ↑ Кадр с письмом из фильма «Свинарка и пастух»
- ↑ Секретарь райкома Arxivləşdirilib 2021-11-28 at the Wayback Machine на сайте «Дом Кино»
- ↑ «В 6 часов вечера после войны» — Internet Movie Database saytında
- ↑ «Сказание о земле Сибирской» — Internet Movie Database saytında
- ↑ «Кубанские казаки» Arxivləşdirilib 2013-12-19 at the Wayback Machine в онлайн-кинотеатре «Мосфильма»
- ↑ Иван Александрович ПЫРЬЕВ * Биография * Фотография
- ↑ "«Братья Карамазовы» — Энциклопедия отечественного кино". 2015-02-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-03.
- ↑ «Братья Карамазовы» Arxivləşdirilib 2013-12-19 at the Wayback Machine в онлайн-кинотеатре «Мосфильма»
- ↑ "Пырьев Иван Александрович". 2021-12-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-03.
- ↑ "«Звезда» экрана, или Кинотеатр сегодня". 2020-11-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-03.
.jpg){kind=link}