Əbdülqeys

Əbdülqeys (ərəb.  عبد القيس‎) — Şimali Ərəbistan tayfalarının Rəbiə qolundan olan qədim ərəb qəbiləsi.

Qəbilənin adı “Qeysin (tanrı) qulu” mənasındadır.^[1] O, əvvəlcə Cənubi Ərəbistandakı əl-Arid bölgəsində məskunlaşan və şimal-qərbə doğru şimaldan Sudeyr və cənubdan əl-Xarca qədər uzanan əraziyə köç edən qəbilə qruplarına mənsub idi. Sonralar ərəb şəcərə ənənəsində bu qəbilələr şimal ərəb Məad konfederasiyasının bir qolu olan Rəbiə^[1] adlanırdı.

İslamdan əvvəlki dövrlərdə Əbdülqeys qəbiləsi tez-tez İrana basqın edirdi.^[2] Sasani şahı II Şapur (h. 309-379) ərəb qəbilələrinə qarşı ekspedisiyaya başçılıq etmiş və bu ekspedisiya zamanı Əbdülqeys qəbiləsinin əksəriyyətini qətlə yetirmişdir.^[2] Daha sonra bir neçə Əbdülqeys qəbiləsi Şapur tərəfindən İranın Kirman əyalətinə köçürüldü.^[2]

5-ci əsrə qədər Əbdülqeys qəbiləsi köçəriliyə keçərək cənubi Nəcddə (mərkəzi Ərəbistan) Tuveyq dağından kənarda məskunlaşdılar. 6-cı əsrdə qəbilə Şərqi Ərəbistandakı Əl-Əhsa və Qətif vahələrindən şimal-şərqə doğru köç etdi.^[1]

Ərəblərin İranı ələ keçirməsi zamanı xeyli sayda Əbdülqeys qəbiləsi cənub-şərqə daxil olaraq bölgəyə geniş basqınlar təşkil etdi.^[2] Əbdülqeys qəbiləsinin bir neçə dəstəsi İranın sahil dağlarında Təvvaz və Aşağı Mesopotamiyada Bəsrə yaxınlığında məskunlaşdı.^[2] 8-ci əsrin əvvəllərində 4000 Əbdülqeys qəbiləsinin döyüşçüsü Qüteybə ibn Müslümün Xorasana yürüşü zamanı ordusunun bir hissəsini təşkil edirdi.^[2]

Bəhreyndə Əbdülqeys qəbiləsinin şəcərələrində çoxlu boşluqlar və uyğunsuzluqlar var, buna görə də Baharna, ehtimal ki, etnik cəhətdən qarışıq əhalinin nəslindəndir.^[3]

Əbdülqeys qəbiləsi İslamın gəlişindən əvvəl daha çox xristian idilər.