Əfrin döyüşü
Əfrin və ya Ərz əl-Hatim döyüşü — 29 iyun 1149-cu ildə Raymond de Poitiers və Əli ibn Vəfanın komandanlığındakı birləşmiş Antioxiya knyazlığı və Xaşxaşilərin ordusu ilə Suriya atabəy bölmələrinin müttəfiq xaçlı ordusunu yox etdiyi, Antioxiyanı yağmaladığı və xristian knyazlığının şərq torpaqlarını işğaldan qurtardığı döyüşlərdən biridir.
| Əfrin döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| Zəngi-Səlibçi müharibələri | |||
 | |||
| Tarix | 29 iyun 1149 | ||
| Yeri | Hələb, Suriya | ||
| Nəticəsi | Zəngilərin qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Arxa plan
[redaktə | mənbəni redaktə et]Atabəy Nurəddin Zənginin atası İmaməddin Zənginin 1146-cı ildə ölümündən sonra Raimund de Poitiers Hələb əyalətini işğal etdi. Bununla birlikdə, 1147-ci ildə Nurəddin Zəngi Hələbin nəzarətini geri aldı və Şamı xaçlılara qarşı uğurla müdafiə etdi. Bundan sonra, 1148-ci ilin sonunda Antioxiya knyazlığını işğal etdi və Apameanı mühasirəyə aldı. Raimund onu məğlub etdi və cəbhəxanasını ələ keçirdi.[1] Atabəy bir neçə ay sonra Jaqra hücum etmək üçün geri döndüyündə Raimund onu yenidən Hələbə geri çəkilməyə məcbur etdi. 1149-cu ilin iyununda Nurəddin Zəngi Antioxiya knyazlığını yenidən işğaldan azad etdi və Şam hökmdarı Unur və türkmənlərin dəstəyi ilə İnab qalasını mühasirəyə aldı. Atabəyin çoxu at üstündə olmaqla, təxminən 6 min döyüşçüsü var idi. Raimund və qonşusu Edessa qrafı II Josselin 1146-cı ildən Raimundun Jesselinə yardım üçün qoşun göndərməməsindən sonra düşmən olmuşdular. II Josselin Raimonda qarşı Nurəddin Zəngi ilə ittifaqa belə girdi. Qarşılığında Tripoli qrafı II Raymond və Qüdslü Melisende də Antioxiya knyazına kömək etməyi rədd etdilər. Raimund Nurəddin Zəngiyə qarşı əvvəlki iki zəfərinin ardından özünü arxayın hiss edərək 4000 cəngavər və 1000 piyada ordusu ilə tək başına yürüşə çıxdı.[1]
Döyüş
[redaktə | mənbəni redaktə et]Raimund sui-qəsdçilərin lideri və Nurəddin Zənginin düşməni Əli ibn Vəfa ilə ittifaq qurdu. Atabəy İnaba mühasirəsi üçün bütün güclərini toplamadan öncə Raimund və müttəfiqi qalaya yardım etmək üçün yürüş başlatdılar. Antioxiya ordusunun zəifliyindən təsirlənən atabəy başlanğıcda bu qüvvələrin təkcə öncü qüvvələr olduğundan şübhələnirdi.[2] Birləşmiş qüvvələr yaxınlaşdığında Nurəddin Zəngi İnaba mühasirəsini ləğv etdi və geri çəkildi. Raimund və ibn Vəfa qalanın divarlarının arxasında gizlənmək yerinə açıqlıqda düşərgə qurdular.[3] Kəşfiyyatşılar Zəngiyə düşmənin gecələmək üçün qorunmasız yerə yerləşdiyini və yardım almadığını bildirdi. Atabəy sürətlə gecə boyunca düşmən düşərgəsini mühasirəyə aldı. 29 iyunda Zənginin bölmələri Antioxiya ordusuna hücum etdi və yox etdi. Raimund və ibn Vəfa öldürüldü.[2] Antioxiya bəyliyi torpaqlarının çoxu artıq Nurəddin Zəngiyə açıq idi. Bu torpaqlardan ən dəyərlisi isə Aralıq dənizi sahili idi. Burada sahilə yaxınlaşan Nurəddin zəfərini qeyd etmək üçün dənizdə üzdü.[4]
Nəticə
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qələbədən sonra Nurəddin Antioxiyanı müdafiə edən Artax, Harim və İmm qalalarını ələ keçirməyə yollandı.[5] Bundan sonra ordusunun əsas hissəsini Apameanı mühasirəyə almaq üçün göndərdi. Bölgəni yağmaladıqdan sonra hökmdarının və ordusunun ölümündən sonra demək olar ki, müdafiəsiz qalan Antioxiyanı mühasirəyə aldı. Şəhərtəslim olma tərəfdarları və döyüş tərəfdarları olaraq ikiyə ayrıldı. Raimundun dul həyat yoldaşı Konstans və Limoqes patriarxı Emeri liderliyindəki döyüş tərəfdarları qalib gəldi.[6] Nurəddin patriarxın xəzinələrindən uzaqlaşmağı qəbul etməyə məcbur oldu. Atabəy Müqəddəs Simeon manastırının ətrafındakı torpaqları yağmaladı və ardından Apameanı mühasirəyə almaq üçün yenidən yola çıxdı. Qüds kralı III Baldvinin mühasirəni qaldırmaq üçün bir ordusunun başında şimala getdiyi xəbərini alan Nurəddin danışıqlara başladı. Antioxiya ilə Hələb arasındakı sərhəd Atabəylərin lehinə qərbə sürüşdürüldü, ordular evlərinə göndərildi. Edessa kralı II Josselin çox keçmədən düşməni Raimundun ölümünün öz torpaqlarını təhlükəli vəziyyətə saldığını başa düşdü. Josselin sonrakı il 1150-ci ildə Nurəddin tərəfindən ələ keçirildi və Edessa bölgəsi müsəlmanların əlinə keçdi. İnabdakı zəfərdən sonra Nurəddin İslam dünyasında qəhrəman oldu. 1154-cü ildə yeni hücum təşkil etdi və Şamın nəzarətini ələ keçirdi.[7]
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Mallett, Alex. "The Battle of Inab". Journal of Medieval History 39, 1 (2013): 48–60.
- Oldenbourg, Zoé. The Crusades. New York: Pantheon Books, 1966.
- Smail, R. C. Crusading Warfare, 1097–1193. New York: Barnes & Noble Books, 1995. ISBN 1-56619-769-4