Ətraf mühit auditi

Ətraf mühit auditi — sahibkarlıq subyekti tərəfindən və digər fəaliyyətlərin ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində tənzimləyici tələblərə uyğunluğunun müstəqil qiymətləndirilməsi və ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində tövsiyələrin hazırlanması[1].

Audit
Audit növləri

Daxili audit
Kənar audit
Vergi auditi
Ətraf mühit auditi
Sosial audit
Yanğınsöndürən auditi
Due diligence

Əsas anlayışlar

Auditor
Əhəmiyyətlilik • Risk • Sənədləşmə
Audit hesabatı
ISA / FAQ

Audit nəzərdən mühasibat uçotu

Maliyyə hesabatları
Mənfəət və zərər hesabatı
Davamlı olma fərziyyəsi

Maliyyə nəzarəti
Böyük dördlük

Deloitte Touche Tohmatsu
Ernst & Young
KPMG
PricewaterhouseCoopers

Şablon:

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ümumdünya ətraf mühit auditinin 1970-80-ci illərin başlanğıcında olduğu qəbul edilir. Xüsusilə, Avropa İqtisadi Birliyi də ətraf mühitin yoxlanılmasına dair direktiv 1982-ci ildə qəbul edildi, 1984-cü ildə ABŞ Milli Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi federal qurumlar tərəfindən ətraf mühitin yoxlanılması konsepsiyasını hazırladı. Rusiya İmperiyasında ilk ətraf mühit yoxlaması 1892-ci ildə qeydə alındı[2]. "Kimyəvi Bitkilərin Açılışı və Baxımı Qaydası haqqında" Məcburi Qaydalar əslində ətraf mühitin yoxlanılması üçün ilkin sənəd idi[3].

Ətraf mühit auditin məqsəd və vəzifələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Ətraf mühitin qorunması sahəsində siyasət və strategiyanın əsaslandırılması,
  • İqtisadi və digər layihələrin ekoloji aspektlərinin təhlili və qiymətləndirilməsi,
  • Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində qaydaların təhlili və qiymətləndirilməsi,
  • Ətraf mühit fəaliyyətinin əsaslandırılması və başlanması,
  • Sənaye və ərazilərin ekoloji problemlərinin müəyyənləşdirilməsi[4].

Ətraf mühit auditin növləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məcburi və proaktiv ekoloji yoxlamalara bölünür. Bu çərçivədə aşağıdakı növlər meydana gələ bilər[5]:

  • Bir təsərrüfat subyektinin ətraf mühitin tələblərinə uyğunluğunun müəyyənləşdirilməsi,
  • Ətraf mühitin idarəetmə sisteminin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi,
  • İstifadə olunmuş xammalın, avadanlıqların, texnologiyaların ətraf mühit təhlükəsizliyinin qiymətləndirilməsi,
  • Çirklənmədən iqtisadi zərərin qiymətləndirilməsi,
  • Tullantıların təhlükə qiymətləndirilməsi,
  • Müəyyən bir ərazidə təbiətin idarə edilməsinin rasionallığının müəyyənləşdirilməsi,
  • Enerji istehlakının qiymətləndirilməsi və azaldılması yollarının təklifi,
  • İstixana qazı tullantılarının həcminin müəyyənləşdirilməsi və onların azaldılması üçün tədbirlərin hazırlanması,
  • Süni texnoloji qəzalar və təbii fəlakətlər nəticəsində ekoloji riskin qiymətləndirilməsi,
  • Ətraf mühit problemlərin müəyyənləşdirilməsi və onların həlli üçün tədbirlərin hazırlanması,
  • Ətraf mühit təhlükəsizlik mövzusunda qəbul edilmiş normativ hüquqi aktların əsaslandırılması.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ BS EN ISO 14001: "Environmental management systems. Requirements with guidance for use" (2004)
  2. ↑ BS EN ISO 14004: "Environmental management systems. General guidelines on principles, systems and support techniques" (2010)
  3. ↑ "Environmental management". 2012-05-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-30.
  4. ↑ BS EN ISO/IEC 17021: "Conformity assessment. Requirements for bodies providing audit and certification of management systems" (2011)
  5. ↑ BS EN ISO 19011: "Guidelines for auditing management systems" (2011)