Ağgöl (Mahaçqala)
Ağgöl[1][2][3] (Ак-Гёль[4]; qum. Ak-köӀ )— Rusiyada, Dağıstan Respublikasında göl. Göl Mahaçqala şəhərində, Xəzər dənizi sahilində yerləşir. Göl həm də Böyük Turalin adı ilə də tanınır. Ağgöldən bir az aralı Kişik Turalin gölü var.[5]Göl haqqında ilk məlumatlar XVIII əsrə aiddir.
| Ağgöl | |
|---|---|
| qum. Ak-köӀ | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Tipi | laqun |
| Mütləq hündürlüyü | -16 m |
| Sahəsi | 1,8 km² |
| Dərin yeri | 4 m |
| Yerləşməsi | |
| 42°57′38″ şm. e. 47°32′29″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya |
|
|
|
Coğrafi mövqeyi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Göl şəhərin cənub-şərqində, "Reduktornı qəsəbəsində", Xəzər dənizi sahilindən 1 km aralıda yerləşir.
Ümumi məlumat
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ağgöl laqun mənşəli olub dairəvi-kvadrat formasındadır. Maksimal dərinliyi 4 metrdir. Xəzər dənizindən ayrılan qum tirəsinin yuyulması nəticəsində formalaşmış. 1899-cü ildə Həştərxandan olan balıqçılıq üzrə mütəxəssis Vorobyev Ağgöldə balıq yetişdirməyi planlaşdırmış və ərazini 100 illik kirayəyə götürmüş. Ancaq bu plan sonda uğursuzluqla nəticələnmiş.
XX əsrin ortalarında Xəzər dənizinin səviyyəsinin düşməsi ilə əlaqədar gölün suyu qurumuş. Sonralar "Oktyabr İnqilabı" kanalı vasitəsi ilə gölün suyu yenidən bərpa edilmiş.[6]
Ağgölün qərb hissəsi, 12 hektarlıq sahə yarım dairəvi bənd ilə əsas hissədən ayrılmış. Əsas akvatoriyanın sahəsi isə 1,028 km²-dir(2013). Göl əsasən qrunt suları ilə qidalanır (80 %). Qismən isə atmosfer yağıntıları qidalanmada rol oynayır (20 %).
Flora və faunası
[redaktə | mənbəni redaktə et]XX əsrin ortalarında su hövzəsindən balıqçılıq təsərrüfatı üçün istifadə olunurdu. Göl bio kütləsinin 67 %-ni şirin su molyuskaları təşkil edir. Ağgöldə 48 mikroskopik yosun növü aşkar edilmişdir. Su hövzəsindən həmçinin çəki və karp balıqlarının yetişdirilməsi üçün istifadə olunmuş.
Problemləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ağgöl akvatoriyası güclü antropogen təsirə məruz qalır. Sahil boyu hündür mərtəbəli binaların tikintisi, sahil ərazilərinin quruması və tikinti materyalları tullantıları ilə suyun böyük ölçüdə çirklədilməsi ən böyük problemlərdən biridir[7]. Suyun analizi nəticəsində məlum olmuşdur ki, azot və fosfat birləşmələrinin səviyyəsi artmışdır. [8]
Elmi araşdırmalar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ağgölün hidroqrafiyasını və əsas problemlərini Rusiya Elmlər Akademiyasının Dağıstan Federal Araşmırmalar Mərkəzi öyrənir.
Turizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ağgölün şimal sahilində eyni adlı «Ağ-Göl» parkı yerləşir. Park ərazisində böyük "Rus müəlliməsi" abidəsi ucalır. Heykəlin yerləşdiyi meydanın aşağısında isə Mahaçqala Tarixi Muzeyi fəaliyyət göstərir.[9]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Аккёль (№ 0240935) / Реестр наименований географических объектов на территорию Республики Дагестан по состоянию на 31.7.2017 // Государственный каталог географических названий. rosreestr.ru.
- ↑ Инструкция по передаче на картах географических названий Дагестанской АССР М.: РИО ВТС, 1959. C. 42. Arxivləşdirilib 2019-10-28 at the Wayback Machine rosreestr.ru
- ↑ Лист карты K-38-48 — ФГУП «ГОСГИСЦЕНТР»
- ↑ ГВР|173865|Ак-Гёль
- ↑ "ОЗЕРО АК-ГЕЛЬ". 2019-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-29.
- ↑ Физическая география Дагестана / Б. А. Акаев. — М: Школа, 1996. — С. 212. — 384 с. — ISBN 5-8288-1139-8.
- ↑ "Махачкале строительство многоэтажек вредит уникальному озеру Ак-Гель". 2019-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-28.
- ↑ "Цунами на Ак-Геле". 2022-05-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-29.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2017-08-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-28.