A.S. Qriboyedov adına Tbilisi Rus Dram Teatrı

A.S. Qriboyedov adına Tbilisi Rus Dram Teatrı (gürc. ა. ს. გრიბოედოვის სახელობის თბილისის რუსული დრამატული თეატრი) — Tbilisidə Rustaveli prospektində yerləşən mədəni kütləvi müəssisə. Teatr məşhur rus diplomatı, dövlət xadimi və yazıçısı Aleksandr Qriboyedovun adını daşıyır.^[3]

A.S. Qriboyedov adına Tbilisi Rus Dram Teatrı
gürc. ა. ს. გრიბოედოვის სახელობის თბილისის რუსული დრამატული თეატრი
Teatrın kiçik zalı
Ümumi məlumatlar
Teatrın tipi	dram teatrı
Əsası qoyulub	1932-ci il
Mükafatları
Teatr binası
Memarlıq üslubu	modern
Heyət
Baş rejissor	Avtandil Varsimaşvili[1][2]
Yerləşməsi
41°41′39″ şm. e. 44°47′59″ ş. u.
Ölkə	Gürcüstan
Yerləşir	Tbilisi
Ünvan	Rustaveli prospekti, 5/1
A.S. Qriboyedov adına Tbilisi Rus Dram Teatrı
griboedovtheatre.ge
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Gürcüstanda rus teatrının tarixinin başlanğıcı XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. Rus həvəskar tamaşaları Tiflisdə səhnələşdirildi; 1830-cu illərdə Aleksand Qriboyedovun "Ağıldan bəla" komediyası həvəskar dərnəklərin repertuarından düşmürdü. 20 sentyabr 1845-ci ildə Tiflisdə qubernator qraf M.S.Vorontsov, ilk rus teatrının birinci mövsümünü açıq elan etdi.

20 sentyabr 1846-cı ilə qədər 104 tamaşa oynanıldı. İkinci sezon üçün M.Sçepkinin iştirak etdiyi Moskva və Sankt Peterburqdan aktyorlar dəvət edildi. Truppaya A.Yabloçkin (SSRİ xalq artisti A. Yabloçkinanın atası) rəhbərlik edirdi. Mövsüm "Ağıldan kəm" tamaşası ilə açıldı. 10 aprel 1858-ci ildə yeni canişin general Nikolay Muravyovun gəlişi ilə rus dram truppası, gürcü opera və balet truppası ilə birlikdə çar hökumətinin qayda və qanunlarına uyğun gəlmədiyi üçün buraxıldı. 1850-ci və 1860-cı illərdə Tiflisdə Rusiya qastrol truppaları fəal idi. 1866-cı ildə ictimaiyyətin və mətbuatın israrlı tələbləri nəticəsində Rus Dram Teatrı yenidən işinə başladı. 1887-ci ildə məşhur erməni, təşəbbüskar və xeyriyyəçi Esai Pitoyevin (Pitoyan) evində 300 yerlik auditoriyası olan teatr yaradıldı. Tiflis "Aktyorlar Cəmiyyəti" belə yarandı.

1898-ci ildə "Aktyorlar Cəmiyyəti" üçün teatr binasının inşasına başlandı. İ.Pitoyev bu hədəfini reallaşdırmaq üçün məşhur memar A. Şimkeviçi dəvət etdi. Binanın sonuncu barokko üslubunda tikildi. Salon 810 oturacaq üçün nəzərdə tutulmuşdu. Ən yaxşı italyan sənətkarlar binanın fasadında və içərisində bəzək işləri aparmağa dəvət olunmuşdular. Mebel, güzgülər, xalçalar, lampalar və digər daxili detallar Avropadan gətirilərək bir nüsxədə hazırlanıb. 8 Fevral 1901-ci ildə, "Aktyorlar Cəmiyyəti" tatrında ilk mövsümün "Ağıldan bəla" komediyası ilə açıldı.

1902-ci ildə Erməni Aktyor Cəmiyyəti teatr binasında fəaliyyətə başladı. 1921-ci ildən teatr Şota Rustaveli adına Tbilisi Dövlət Akademik Teatrı adlanmağa başladı.

XIX əsrin sonunda teatrda Mixail Şepkin və Vsevolod Meyerxold kimi dahi rus teatrının rejissorları çalışmışdılar.

Rus teatrının yaradılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

1915-ci ildə teatrda rus truppası yaradıldı. 1921-ci ildə adı Rus Akademik Teatrı olaraq dəyişdirildi. 1926-cı ildə Vladimir Zaxaroviç Şvaytserin (V.Pessimist) rəhbərliyi altında 1930-cu ilə qədər mövcud olan Tiflis Fəhlə Teatrı (TFT) yaradıldı. Lakin bununla belə Tiflisdə daimi dövlət Rus Dram Teatrı yaratmaq məsələsi ortaya çıxırdı.

1932-ci ilin sentyabrında Gürcüstan Xalq Maarif Komissarlığının Tbilisi Dövlət Rus Dram Teatrının (TDRDT) yaradılması ilə bağlı qərarı çıxdı. Teatr truppası Qırmızı Ordu Tbilisi Evinin kollektivindən quruldu və SSRİ-nin müxtəlif şəhərlərindən olan sənətçilərlə tamamlandı. Binalar olmadıqda, TDRDT-nın ilk mövsümü keçmiş Qırmızı Ordu Tbilisi Evinin binasında fəaliyyət göstərirdi.

İkinci gürcü teatrının rəhbəri, böyük teatr xadimi Kote Marjanişvili ilk tamaşanın səhnələşdirilməsinə dəvət edildi. 3 noyabr 1932-ci ildə TDRDT ilk mövsümü Maksim Qorkinin "Altda" oyunu ilə açdı. İkinci böyük hadisə, görkəmli Moskva rejissoru A. Popovun N.Poqodinin "Dostum" pyesinin səhnələşdirilməsi idi. Təəssüf ki, teatrın bir sıra uğursuz və ardıcıl olmayan tamaşaları oldu. Bu, teatrın vahid bədii rəhbərə ehtiyacı olduğunu göstərdi.

Rus teatrı ikinci mövsümünü 1933-cü il noyabrın əvvəlində açdı. Teatr yeni binaya köçdü, truppa yeni aktyor və rejissorlar ilə dolduruldu. Tiflis Rus Gənc Tamaşaçılar Teatrının qurucularından olan yeni rejissor və bədii rəhbər Konstantin Şah-Əzizov bütün səylərini TDRDT-ınn bədii səviyyəsini yüksəltməyə yönəltdi. İkinci mövsüm həqiqətən səmərəli oldu və rus teatrının yaradıcı simasını təyin etdi. İlk iki mövsümün əsas nəticəsi Gürcüstanda mövsümi rus teatr kollektivlərini əvəz edən daimi bir rus teatrının qurulması idi. 1934-cü ilin oktyabrında Tbilisi Dövlət Rus Dram Teatrına A.S.Qriboyedovun adı verildi. Buna qarşılıq olaraq, kollektiv 12 dekabr 1935-ci ildə mövsümü V.Bragin (Çatski), İ.Osipov (Famusov), K.Dobjinski (Skalozub) iştirakı ilə A.Rubinin quruluş verdiyi "Ağıldan Kəm" tamaşası ilə açdı.

Teatrın kollektivi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rejissorlar A.Ridal, A.Rubin, V.Karpov, A. Smeyanov, A.Avgustov, rəssamlar V.İvanov, B. Loktin, V.Roberg, İ.Ştenberg, E.Dontsova Qriboyedov Teatrında çalışmışlar. Teatrda parlaq bir aktyor komandası meydana gəldi: L. Vrublevskaya, B.Beletskaya, E.Evstratova, O. Kutyreva, N.Martynova, E.Satina, A.Semyonova, N.Şelexova, M.Belousov, V.Bragin, K.Gardin , P Donetski, A.Lipnitski, K.Myufke, İ.Osipov, A. Smiranin, Y.Maksimova və başqaları. Daha sonra N.Burmistrova, T.Belousova, P.Luspekayev^[4] D.Slavin, İ.Rusinov, M.Pyasetski, Yu.Şevçuk, V. Zaxarova, Arçil Qomiaşvili, İ.İzlobin, Ariadna Şengelaya, V.Semina, A.Levin, M.İoffe, B. Kazinets, L.Karlova, L.Krylova, D. Sixarulidze, E.Kuxaleişvili, E.Baikovski, E. Kilosanidze, S.Golovina, Z.Qriqoryan və s. teatrda parlaq iz qoymuşdurlar.

Teatrda çalışmış dahi dörd nəfərə Qriboyedov Teatrının Böyük Foyesində xatirə lövhələri həsr olunmuşdur. Bunlar Vsevolod Meyerhold, Kote Mardjanişvili, Pyotr Fomenko və Aleksander Tovstonoqovdur.

Teatr müasir dövrdə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hazırda teatrın bədii rəhbərlik Gürcüstan Dövlət Mükafatı, A.K.Mardjanişvili, adına mükafat laureatı, Dostluq Ordeninin (Rusiya), Şərəf Ordeninin (Gürcüstan) Kavaleri Avtandil Varsimaşvili tərəfindən həyata keçirilir. Teatrın repertuar siyasəti klassik rus dramını populyarlaşdırmaq məqsədi daşıyır 2013-cü ildə teatr "Rus Klassikləri Mövsümləri"ni elan etmişdir.

2013-cü ildə teatr "Xaricdə Ən Yaxşı Rus Teatrı" nominasiyasında Teatr Ulduzu mükafatını və A.Varsimaşvilinin "Xolstomer" pyesi üçün XI Beynəlxalq Teatr Forumunun Qızıl Cəngavəri Qran-Prisini aldı. Son illər səhnəyə qoyulan tamaşalar əhəmiyyətli bir ictimai reaksiyaya gətirib çıxardı. Teatr bir il ərzində Gürcüstan teatrları arasında qastrol sayına görə liderlik edir. O, yaxın və uzaq xarici ölkələrdə keçirilən beynəlxalq teatr festivallarında fəal qastrol səfərləri edir və onlarda uğurla iştirak edir.

Müasir teatr kollektivi[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Teatrın bədii rəhbəri - Avtandil Varsimaşvili
• Teatr direktoru - Nikolay Sventitsky

Rejissorlar:

• Varsimaşvili Avtandil Eduardoviç
• Giorgi Margvelaşvili
• Nika Çikvaidze

Aktrisalar

• Lyudmila İvanovna Artemova-Mgebrişvili
• Vorobyova İnna Yeqorovna
• Voronyuk Nataliya Nikolayevna
• Darçiaşvili Nana Georgievna
• Daçeçiladze-Mqebrişvili Nino
• Kalatozişvili Nina Georgievna
• Kvizhinadze İrina Vladimirovna
• Kseniya Karina Rafaelovna
• Kikaseişvili Nino Sulxanovna
• Kitia Maria Georgievna
• Lomjaria Sofya Oleqovna
• Mamontova-Tsxadaya Alla Mixaylovna
• Megvinetukhutsesi İrina Givievna
• Nikolava-Harutyunyan Anna Aykovna
• Ninidze Nina Karlenovna
• Şengelaya Ariadna Vsevolodovna

Aktyorlar

• Arjevanidze Mixail Volfqanoviç
• Barataşvili Arçil Givieviç
• Qabaşvili Vasili İgoreviç
• Gurgenidze Laşa (Leri) Mixayloviç
• Kublaşvili Apollon Aleksandroviç
• Kurasbediani İvane Aleksandroviç
• Kusikaşvili Merab Kobaeviç
• Dmitri Merabişvili
• Mchedlişvili Oleq Mixayloviç
• Natenadze Stanislav Pavloviç
• Dmitri Sporyshev
• Xaryutçenko Valery Dmitrieviç
• Çipaşvili Zurab Davydoviç
• Turkiaşvili Georgi Semyonoviç

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]