Abdomen

Abdomen — bədənin üçüncü qismidir. Yetişkin dövrdəayaqlardan məhrum olan bu hissənin, thoraks ilə qarşılaşdırılarsa olduqca bəsid bir quruluşa sahib olduğu görünər. Əsas olaraq 12-ci segmentdən yaranmasına baxmayaraq bu segmentlər ancaq Protura'nın embriyon dövrlərində görünə bilər. Embriyonik olaraq 11-ci segment (sadəcə Collembola dəstəsi embriyolojik olaraq, 9-cu segment və bir telsona sahibdir) və Solo kisəsi ilə ganglionu olmadığı üçün seqment olaraq qəbul edilməyən "Telson" dan meydana gəlmişdir. Bəzi formalarda məsələn, yetkin Collembolada (alti seqment) olduğu kimi seqment sayında böyük azalmalar vardır. Milçəklərdə olduğu kimi böcək qruplarının çoxunda abdomenin son seqmentləri istirahət halında özündən əvvəlki seqment içinə çəkilə bilən cütləşmə organlarina çevrilmişdir. Qayda olaraq dişi eseysel açıqlığı 8-ci seqmentdə ya da onun arxasında olub erkəklərdə 9-cu segmentden çölə açılır. Bu iki seqmentdə Genital seqment, bundan əvvəlki segmentlərə Pregenital, sonrakı seqmentlər də Postgenital seqmentlər deyilir.

Abdomen
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Seqmentlərin quruluşu: Yetkin böcəkdə tipik abdomen seqmenti: 1 — Tergum və ya bel təbəqə, 2 — Sternum və ya ventral təbəqə, 3 — Tergum və sternumu birləşdirən lateral membran qisimləri, 4 — Ümumiyyətlə lateral membranlar üzərində və hər iki tərəfdə iştirak edən stigma qisimlərində əmələ gəlir. Bunlar iki qrup olaraq müzakirə oluna bilər: l. Çoxalma fəaliyyəti ilə əlaqədar olmayan, 2. Cütləşmə ya da yumurta qoyma fəaliyyətində istifadə edilənlər.

Çoxalma ilə əlaqəsi olmayan tiplər: Terminal seqmentlər bir yana qoyulacaq olursa, yetkin böcəklərin çoxunun abdomenində ətrafları tapılmaz. Thysanura'da olduğu kimi bəzi primitiv formalarda degenerasiya abdomen qıçları, Sytiluslar halında görülməkdədir. Üzvləri, yetkin mərhələdə xüsusilə ilk 7 seqmentdə tamamilə itir. 10-cu seqment postgenital Segment ən primitiv olub, çox vaxt sternumu kiçilmişdir. Bu təbəqələrdən dorsal olan bir parçalı tergumu Epiprokt, anusun alt tərəfində olan və sternumdan törəmiş bir cüt plakcikta Paraprokt olaraq adlandırılar. Epiprokt və paraproktin arasındakı əlaqə pərdəsindən çıxan və son seqmentin (11-ci seqment) üzv layihəsində əmələ gəldiyi düşünülən və bütün həşəratlarda olan Cercus isə hərəkətdə istifadə edilməyib duyğu vəzifəsi icra edən bir abdomen üzvüdür. Həmçinin Trichoptera kimi bəzi qruplarda, erkək organının bir qismi formasındadır.

• TÜRKİYE ENTOMOLOJİ VE ZİRAİ ZOOLOJİ BİBLİYOGRAFYASI (Fauna, Tarımsal Savaş, Konukçulara Göre Zararlılar, Yöntemler) (1595–1978)
• BOULENGER, G. A., 1928. Voyage zoologique d'Henri Gadeau de Kerville en Asie-Mineure, Avril-Mai 1962. Paris. Batrachia et Reptilia: 135–144.