Abuzər bəy Rzayev
Rzayev (İrzayev) Abuzər bəy Əsgər bəy oğlu (17 oktyabr 1876, Yelizavetpol – 15 iyun 1920, Bakı) — Gəncənin ilk ixtisaslı memar-mühəndisi, Azərbaycan milli azadlıq hərəkatının fəal iştirakçılarından biri. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü. Rəfibəylilər nəslindəndir.[1][2]
| Abuzər bəy Rzayev | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 17 oktyabr 1876 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 15 iyun 1920 (43 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Abuzər bəy Əsgər bəy oğlu İrzayev 1876-cı il avqustun 20-də Gəncə şəhərində anadan olub.[3]
Təhsili
[redaktə | mənbəni redaktə et]Orta təhsilini əvvəllər mollaxanada, sonra isə Şah Abbas məscidindəki mədrəsədə alıb. Tiflis realnı məktəbini (1894) və Moskva texniki məktəbini (1899) bitirmişdir.[3][4]
Ailəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Abuzər bəyin 3 övladı olub. Almaniyada ali təhsilli mühəndislik ixtisasına yiyələnən oğlanlarından Səməd 1922-ci ildə Türkiyəyə, Əskər isə 1925-ci ildə İrana getməyə məcbur olub. Səməd ailə qursa da, Əskər ömrünün sonuna kimi evlənməyib. Abuzər bəyin 1915-ci il təvəllüdlü yeganə qız övladı olan Züleyxa xanım Tibb İnstituna daxil olsa da, IV kursdan təhsilini yarımçıq qoymağa məcbur olub.[2]
Fəaliyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Çar dövrü
[redaktə | mənbəni redaktə et]1899-cu ildən Musa Nağıyev və Murtuza Muxtarovun Bibiheybətdəki neft mədənlərində mühəndis, sonra mədən müdiri işləmişdir. Neft sənayesində böhranla əlaqədar olaraq 1909-cu ildə Gəncəyə köçmüş, bir müddətdən sonra Gəncə şəhər idarəsi başçısının (şəhər qlavası) müavini seçilmiş, şəhərin içməli su ilə təchizatı sahəsində səmərəli fəaliyyət göstərmişdir. Fevral inqilabından (1917) sonra təşkil edilmiş Gəncə Quberniya İcraiyyə Komitəsinin üzvü olmuşdur.[2]
AXC dövrü
[redaktə | mənbəni redaktə et]Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Milli Şurasının "Azərbaycan Məclisi-Məbusanının təsisi haqqında qanun"una (1918-ci il 19 noyabr) əsasən, Gəncə şəhərindən Cümhuriyyət Parlamentinin tərkibinə seçilmişdi. Parlamentdə "Bitərəflər" fraksiyasını, 1919-cu ilin oktyabrında bu fraksiyanın parçalanmasından və böyük əksəriyyətin Müsavat fraksiyası ilə birləşməsindən sonra "Müsavat" və bitərəflər fraksiyasını təmsil etmişdir. Eyni zamanda, maliyyə-büdcə komissiyasının üzvü, sonralar sədri olmuşdur. Aprel işğalından (1920) sonra bir müddət Bibiheybət rayonu neft mədənlərinin müdiri işləyib. 1920-ci il iyunun 15-də Azərbaycan Fövqəladə Komissiyası tərəfındən həbs edilib.[4] 1920-ci il avqustun 28-də isə güllələnib.[5]
Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1923-cü ildə yazdığı "Azərbaycan Cümhuriyyəti keyfiyyəti-təşəkkülü və indiki vəziyyəti" kitabında Abuzər bəy Rzayevi Azərbaycanın istiqlal şəhidi adlandırıb[6].
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Gəncənin ilk ixtisaslı memar-mühəndisi - Abuzər bəy Rzayev". azertag.az.
- ↑ 1 2 3 "Gəncəli memarın həyat hekayəti". medeniyyet.az. 2022-05-01 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 Özcan, Ömər. Səlim Rəfiq Rəfioğlu - Soyu, mühiti, təhsili, müəllimliyi, yaradıcılığı (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2013. 44. ISBN 978-9952-8142-4-8.
- ↑ 1 2 "Ali təhsil tariximizdən". www.muallim.edu.az. 2018-06-15 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Özcan, Ömər. Səlim Rəfiq Rəfioğlu - Soyu, mühiti, təhsili, müəllimliyi, yaradıcılığı (az.). Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2013. 46. ISBN 978-9952-8142-4-8.
- ↑ Rəsulzadə, Məhəmməd Əmin. Azərbaycan Cümhuriyyəti keyfiyyəti-təşəkkülü və indiki vəziyyəti (PDF) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1990. 79. Archived from the original on 2022-07-05. İstifadə tarixi: 2023-11-07.