Adıge-Xabl
Adıge-Xabl (abq. Адыгьа-ХӀабльа, kab.-çərk. Адыгэ Хьэблэ, qaraç.-balk. Адыге-Хабль, noq. Адыге-Хабль) — Rusiya Federasiyası, Qaraçay-Çerkesiya Respublikasının kənd, Adıge-Xabl rayonunun inzibati mərkəzi.
| Adıge-Xabl | |
|---|---|
 | |
| 44°20′ şm. e. 41°56′ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 443 m |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +7 87870 |
| Poçt indeksi | 369330 |
|
| |
.svg)
Tərkibində yeganə yaşayış məntəqəsi olan inzibati ərazi vahidliyinə aiddir.
Coğrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Adıge-Xabl rayonunun şərq hissəsində, Kiçik Zelençuk çayının sağ sahilində yerləşir. Çerkessk şəhərindən 12 km şimal-qərbdə, P217 şossesi üzərində yerləşir. Kənd yaşayış məntəqəsinin sahəsi 11,75 km²-dir.
Aşağıdakı yaşayış məntəqələri ilə həmsərhəddir: cənub-qərbdə İkon-Xalq, şimal-qərbdə Adil Xalq, şimalda Erken Xalq və Erken-Şaxar.
Kənd respublikanın meşə-çöl zonasında, Qafqazın şimal yamaclarının aşağı hissəsində yerləşir. Kənd yaşayış məntəqəsinin ərazisindəki orta hündürlük dəniz səviyyəsindən 443 metr təşkil edir. Mütləq yüksəkliklər 500 metrdən çoxdur.
Torpaq örtüyü son dərəcə müxtəlifdir. Ərazidə qara torpaqlar yayılmışdır.
Hidroqrafik şəbəkə əsasən Kiçik Zelençuk çayı ilə təmsil olunur. Kəndin şimalında böyük bir su anbarı vardır.
İqlimi isti mülayimdir. Orta illik temperaturu + 10 °C-dir. İyul ayının orta temperaturu + 21,5 °C, yanvarın ayının orta temperaturu −2 °C təşkil edir. Yayda maksimum temperatur + 38 °C-ə çatır. Qışda minimum temperatur −30 °C-ə enə bilər. Günəşli günlərin sayı 210-dur. Kifayət qədər rütubətə sahib olsa da, yay aylarının sonu quraqlıq gətirən güclü şərq və şimal-şərq küləkləri müşahidə edilir. Bir illik yağıntının miqdarı 680 mm təşkil edir. Yağıntılar əsasən aprel-iyun ayları düşür.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kənd 1925-ci ildə Xabez kəndindən gələn köçkünlər tərəfindən qurulmuşdur. İlk məskunlaşanlar tərəfindən kənd "Adıge-Xabl" adlandırılır. Sonradan kəndə abazinlər, noqaylər və ruslar da köçür.
1936-cı ildə Çərkəz Muxtar Vilayətinin İkon-Xalq rayonunun inzibati mərkəzi olur. 1955-ci ildə İkon-Xalq rayonu ləğv edilir.
1957-ci ildə kənd Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin yeni yaradılan Adıge-Xabl rayonunun inzibati mərkəzi olur.
Yaşayış məntəqəsi respublikanın qida sənayesinin mərkəzlərindən biridir.
Əhali
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Milli tərkib
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[2]:
| xalq | say, nəf. (2010) |
ümumi əhaliyə olan nisbət, % (2010) |
|---|---|---|
| çərkəzlər | 2 173 | 55,1 % |
| noqaylar | 682 | 17,3 % |
| ruslar | 385 | 9,7 % |
| abazinlər | 346 | 8,8 % |
| qaraçaylılar | 60 | 1,5 % |
| digərləri | 300 | 7,6 % |
| ümumi | 3 946 | 100 % |
Mədəniyyət
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mədəniyyət evi
Adıge-Xabl kitabxana sistemi
İctimai-siyasi təşkilatlar:
Adıge Hase
Əmək və Müharibə Veteranları Şurası
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Bul_MO_2023.xlsx (rus.). 2023.
- ↑ "База данных Всероссийской переписи населения 2010 года". 2014-06-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-27.