Adi külmə

Adi külmə (lat. Rutilus rutilus) — Çəkilər fəsiləsinə Külmə cinsinə aid balıq növü. Çoxlu sayda yarımnövlər əmələ gətirir.

Adi külmə
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Ranqsız:
Amorphea
Ranqsız:
Obazoa
Ranqsız:
Opisthokonta
Ranqsız:
Holozoa
Ranqsız:
Filozoa
Aləm:
Heyvanlar
Yarımaləm:
Eumetazoylar
Klad:
ParaHoxozoa
Klad:
İkitərəflisimmetriyalılar
Klad:
Nephrozoa
Tipüstü:
Sonağızlılar
Tip:
Xordalılar
Klad:
Olfactores
Yarımtip:
Onurğalılar
İnfratip:
Ağızçənəlilər
Klad:
Eugnathostomata
Klad:
Teleostomi
Sinifüstü:
Sümüklü balıqlar
Sinif:
Şüaüzgəclilər
Ranqsız:
Actinopteri
Yarımsinif:
Neopterygii
İnfrasinif:
Sümüklü balıqlar
Dəstəüstü:
Ostariophysi
Ranqsız:
Otophysi
Ranqsız:
Cypriniphysae
Dəstə:
Çəkikimilər
Fəsiləüstü:
Cyprinoidea
Fəsilə:
Çəkilər
Yarımfəsilə:
Leuciscinae
Cins:
Rutilus
Növ:
Adi külmə
Beynəlxalq elmi adı
Rutilus rutilus (Linnaeus, 1758)
Sinonimləri
  • Leuciscus rutilus (Linnaeus, 1758)[1]

[2]

  • Cyprinus fulvus Vallot, 1837[1]
  • Cyprinus jaculus Jurine, 1825[1]
  • Cyprinus lacustris Pallas, 1814[1]
  • Cyprinus pigus Gronow, 1854[1]
  • Cyprinus rubellio Leske, 1774[1]
  • Cyprinus rutilus Linnaeus, 1758[1][2]
  • Cyprinus ruttilus Linnaeus, 1758[1][2]
  • Cyprinus simus Hermann, 1804[1]
  • Cyprinus xanthopterus Vallot, 1837[1]
  • Gardonus pigulus Bonaparte, 1841[1]
  • Gardonus ruboculus Walecki, 1863[1]
  • Leuciscus decipiens Agassiz, 1835[1]
  • Leuciscus jurinii Dybowski, 1862[1]
  • Leuciscus lividus Heckel, 1843[1]
  • Leuciscus pallens Blanchard, 1866[1]
  • Leuciscus pausingeri Heckel, 1843[1]
  • Leuciscus pigusdoj ranensis Karaman, 1928[1]
  • Leuciscus prasinus Agassiz, 1835[1]
  • Leuciscus rutiloides Selys-Longchamps, 1842[1]
  • Leuciscus rutilus (Linnaeus, 1758)[1]
  • Leuciscus rutilus aurata Fatio, 1882[1]
  • Leuciscus rutilus auratus Yakovlev, 1873[1]
  • Leuciscus rutilus bolmensis Malm, 1877[1]
  • Leuciscus rutilus communis Yakovlev, 1873[1]
  • Leuciscus rutilus communis Rossikov, 1895[1]
  • Leuciscus rutilus crassa Fatio, 1882[1]
  • Leuciscus rutilus daugawensis Dybowski, 1862[1]
  • Leuciscus rutilus elata Fatio, 1882[1]
  • Leuciscus rutilus elongata Fatio, 1882[1]
  • Leuciscus rutilus erytraea Antipa, 1909[1]
  • Leuciscus rutilus fluviatilis Yakovlev, 1873[1]
  • Leuciscus rutilus terekensis Rossikov, 1895[1]
  • Leuciscus rutilus vobla Dikson, 1909[1]
  • Leuciscus rutilus wobla Grimm, 1896[1]
  • Leuciscus selysii Selys-Longchamps, 1842[1]
  • Leucos cenisophius Bonaparte, 1845[1]
  • Leucos cenisophius Bonaparte, 1841[1]
  • Leucos pigulus Bonaparte, 1844[1]
  • Rutilus rutilus aralensis Berg, 1916[1]
  • Rutilus rutilus aralensis phragmiteti Berg, 1932[1]
  • Rutilus rutilus bucharensis Nikolsky, 1933[1]
  • Rutilus rutilus carpathorossicus Vladykov, 1930[1]
  • Rutilus rutilus caspicus geoktshaicus Barach, 1941[1]
  • Rutilus rutilus caspicus knipowitschi Pravdin, 1927[1]
  • Rutilus rutilus caspicus kurensis Berg, 1932[1]
  • Rutilus rutilus caspicus tscharchalensis Berg, 1932[1]
  • Rutilus rutilus frici Misik, 1957[1]
  • Rutilus rutilus goplensis Stangenberg, 1938[1]
  • Rutilus rutilus lacustris Pallas, 1814[1]
  • Rutilus rutilus lacustris menschikowi Kirillov, 1962[1]
  • Rutilus rutilus mariza Drensky, 1926[1]
  • Rutilus rutilus rutilus (Linnaeus, 1758)[1]
  • Rutilus rutilus schelkovnikovi Derjavin, 1926[1]
  • Rutilus rutilus sucharensis Stangenberg, 1938[1]
  • Rutilus rutilus typicus Linnaeus, 1758[1]
  • Rutilus rutilus uzboicus Berg, 1932[1]
  • Rutilus rutilus vegariticus Stephanidis, 1950[1]
  • Rutilus vegariticus Stephanidis, 1950[1]
Mühafizə statusu
en:Least Concern
Az qayğı tələb edənlər
Least Concern (IUCN 3.1)Least Concern: 19787

Külmələrə Bütün Avropada, Şərqi İngiltərədən tutmuş Alpdan şimladakı ərazilərdə, Sibirin bütün göl və çaylarında, Xəzər və Aral dənizinin hövzəsində rastlamaq mümkündür. Bel nahiyəsi qaradır, mavi və zeytuni yaşıl nöqtələrə sahib olur. Böyür və qarın nahiyəsi isə gümüşü rəngdədir. Bel və quyruq üzgəci yaşıl-boz, sinə üzgəcləri sarımtıl, qarın və anal üzgəcləri isə qırmızı olur. Bununla yanaşı bəzi fərdlər sarı göz və üzgəclərə sahiblər. Pulcuqları gümüşü, üzərlərində, yan və bel nahiyələrində qırmızı nöqtələr olur.

Adətən sürülər halında zəif axın olna ərazilərdə, yosunların çox olduğu bölgələrdə dolaşırlar. Orta və kiçik balıq sürülərində tək-tük böyük fərdlər ola bilər. Kiçik və orta balıqlar çəkinçək olmurlar.

Adi külmələrin uzunluğu 50 sm, çəkiləri isə 3 kq çata bilir. Maksimal ömür müddəti 21 ildir.

Təsnifatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Adi külmələr çoxku sayda yarımnövlərə sahibdir. Onların bir qismi ancaq sirin sularda yayılmışdır:

Şirinsu külmə yarımnövlərinə aid edilir:

Bəzi təsnifatçılar yarımnövlərin bir qismini ayrıca növ kmi təsvir edir.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 "Систематика и синонимия" (ingilis). BioLib. 2007-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-24.
  2. ↑ 1 2 3 "Таксономическая информация о виде" (ingilis). World Register of Marine Species. 2012-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-24.