Afaq Rüstəmova

Afaq Rüstəmova — fəlsəfə elmləri doktoru, AMEA Fəlsəfə İnstitutunun "İnformasiya cəmiyyətinin fəlsəfi problemləri" şöbəsinin müdiri, fəlsəfə elmləri doktoru.

Afaq Rüstəmova
Afaq Baloğlan qızı Rüstəmova
Doğum tarixi	1 avqust 1949
Doğum yeri	Naxçıvan, Azərbaycan
Vəfat tarixi	6 oktyabr 2021 (72 yaşında)
Vətəndaşlığı	Azərbaycan
Elm sahəsi	fəlsəfə
Elmi dərəcəsi	fəlsəfə elmləri doktoru
İş yerləri	AMEA-nın Fəlsəfə və Hüquq İnstitutu
Təhsili	Bakı Slavyan Universiteti
Üzvlüyü	Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Afaq Baloğlan qızı Rüstəmova 1 avqust 1949-cu ildə Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. 1971-ci ildə M. F. Axundov adına APRDƏİ- ni (indiki Bakı Slavyan Universiteti) bitirmişdir. M. F. Axundov adına APRDƏİ-nin nəzdində aspiranturanın qiyabi şöbəsini bitirmiş, 1995-ci ildə "Tərz kateqoriyasının rus dilində məna və formaları, onların Azərbaycan dilində müvafiq ifadə üsulları" (10.02.01 — Rus dili, 10.02.02 — Azərbaycan dili) mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. 2010-cu ildə "Sosial linqvistika və etnodil prosesləri: fəlsəfi təhlil" (09.00.11 — Sosial fəlsəfə) mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş və fəlsəfə elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almışdır.

1981-ci ildə Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun "rus və xarici dillər" kafedrasında müəllim, sonra isə baş müəllim vəzifəsində çalışmışdır. 1990-cı ildə Azərb. SSRİ Xalqlar Dostluğu Respublika Sarayında kiçik elmi işçi, 1992-ci ilin mart ayında 2002-ci ilədək EA-nın Milli Münasibətlər institutunda şöbə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Hazırda Fəlsəfə və Hüquq İnstitutu Sosial fəlsəfə şöbəsinin baş elmi işçisidir. Ailəlidir, iki övladı var.

Afaq Rüstəmovanın dörd monoqrafiyası, 80-ə qədər elmi məqaləsi (10-a qədəri xaricdə) çap olunmuşdur.

Afaq Rüstəmovanın əsas tədqiqat sahələri – linqvistikanın fəlsəfi problemləri, etnodil prosesləri, millətlərarası münasibətlər, tərcümənin nəzəri problemləri, dil siyasəti, milli ideologiya, modernləşmə, kommunukasiya prosesləri, identiklik problemləri və s.

• 1. Müasir dövrdə Azərbaycanda etnodil prosesləri. Bakı: "Qartal",2001,10 ç.v.

Kitabda etnodil proseslərinin mahiyyəti, millətlərarası münasibətlərdə onun əhəmiyyəti, müasir mərhələdə Azərbaycan Respublikasnda bu istiqamətdə etnodil proseslərinin inkişaf xüsusiyyətləri araşdırılmış, eyni zamanda dilin cəmiyyətdə rolu, hüquqi cəmiyyətdə dövlət dilinin mahiyyəti və statusu məsələləri diqqət mərkəzində saxlanmışdır.

• 2. Sosial linqvistikanın fəlsəfi problemləri. Bakı: "Səda",2005, 12,5 ç.v.

Kitabda müasir mərhələdə sosial linqvistikanın predmeti, tədqiqat dairəsi, onun əsas tədqiqat obyektlərindən sayılan sosial faktorlar tədqiq edilir, xalqların təfəkkürünün formalaşmasında dilin mühüm rolu nəzərə alınaraq, dil, şüur, təfəkkür münasibətləri və onların etnik xüsusiyyətləri, sosial faktorların dil proseslərinə şüurlu təsiri kontekstində ictimai şüur, dil və sosial linqvistika məsələləri, eləcə də dil, mədəniyyət, etnos münasibətləri, dil siyasəti, ideologiyaya dair araşdırmalar aparılır.

• 3. Müasir dövrdə tərcümənin nəzəri problemləri. Bakı: "Səda",2007,7,4 ç.v .

Kitabda tərcümənin fəlsəfi məsələləri, əsas nəzəri müddəaları araşdırılır, tarixi və müasir problemləri nəzərdən keçirilir. Tərcümə aktının dərin hermenevtik mahiyyəti nəzərə alınaraq onun bu sahə ilə əlaqədar poblemləri tədqiq edilir. Tərcümənin praqmatik məsələlərinin mühüm aspektləri araşdırılır, eləcə də millətlərarası münasibətlərdə rolu təhlil edilir.

• 4. İctimai inkişaf və dil. Bakı, Təknur, 2012, 9 ç.v.

Monoqrafiyada ictimai inkişafda dilin rolu məsələləri araşdırılır. Modernləşmə, kommunikasiya, milli identikliyin formalaşmasında dil amili problemləri nəzərdən keçirilir. Multimədəni cəmiyyətlərdə dil proseslərinin müasir dövr üçün mühüm mahiyyəti nəzərə alınaraq бу sahəyə aid problemər təhlil edilir, demokratik konsolidasiya və dil məsələlərinin aktual aspektləri araşdırılır.

• 5. Müasir dünya və Azərbaycan reallıqları: fəlsəfi təhlil. Bakı, "AfpoliqrAF", 2017, 240 s.^[1]

Monoqrafiyada müasir dövrün bir sıra aktual problemləri fəlsəfi, sosial-siyasi kontekstlərdən təhlil edilir, o cümlədən, modernləşmənin inkişaf mərhələləri, problemlə bağlı nəzəri-metodoloji yanaşmalar, sosial-siyasi inkişafın əsas konsepsiyaları, Azərbaycanda modernləşmənin sosial inkişafa təsiri, inkişafın Azərbaycan modeli nəzərdən keçirilir, daha sonra modernləşmə prosesləri kontekstində milli şüur və milli mentalitet problemi təhlil edilir. Kitabda XXI əsrin qlobal və təhlükəli hadisələrindən olan terrorizm problemi diqqət mərkəzinə çəkilir, daha dəqiq desək, terrorizm, beynəlxalq terrorizm, din və terrorizm və s. məsələlər araşdırılır, həmçinin dini tolerantlıq, humanizmə dair ideya və mülahizələr tarixilik və müasirlik baxımından araşdırılır.

• 6. Azərbaycanda informasiya cəmiyyətinin inkişafının fəlsəfi problemləri: dil və kommunikasiya. Sumqayıt, "Azəri poliqrafiya", 2020. 170 s

Monoqrafiyada müasir dövrdə informasiya cəmiyyətinin fəlsəfi, elmi-nəzəri problemləri, dünya sivilizasiyasının inkişafında informasiya cəmiyyəti mərhələsi, Azərbaycanda informasiya cəmiyyətinin inkişaf tendensiyaları araşdırılır, o cümlədən informasiya cəmiyyətinin tələbləri baxımından dil və kommunikasiya proseslərinin fəlsəfi mahiyyəti, dil və siyasət, azərbaycançılıq ideologiyasının formalaşmasında dil amili, informasiya cəmiyyətində ünsiyyət və kommunikasiya problemləri təhlil edilir.

• 7. Bir əsgərin həyat yolu. Kitab. Bakı, "Avropa" nəşriyyatı, 2021. 120 s.

Kitab Böyük Vətən müharibəsində (1941–1945) Qafqazdan Berlinə qədər qəhrəmanlıqlarla dolu döyüş yolu keçmiş mexanikləşdirilmiş qvardiya korpusunun cəsur, qorxmaz kəşfiyyatçısı, müharibədən sonra da əmək cəbhəsində Azərbaycanın inkişafı naminə var qüvvəsini əsirgəmədən çalışmış tanınmış ictimai xadim Rüstəmov Baloğlan Əmrah oğlunun həyat yoluna həsr edilib. Kitabda həyatı haqqında özünün xatirələri, ömür-gün yoldaşının onunla bağlı xatirələri, döyüş yolu və dinc quruculuq illərində gördüyü işlər barədə yazılmış kitablar, saysız-hesabsız məqalələr, həmçinin Böyük Vətən müharibəsi dövründə və müharibədən sonrakı illərdə təltif olunduğu orden, medal və mükafatlar haqqında məlumatlar yer alıb.

Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.

1. Dil, mədəniyyət, etnos: qarşılıqlı əlaqə problemi // AMEA Fəlsəfə və Siyasi-Hüquqi Tədqiqatlar Иnstitutu Elmi əsərlər. B.: 2005, № 1–2, s. 162–169.
2. Sosial linqvistikanın problemlərinə dair // Elmi axtarışlar, XX toplu. B.: "Səda", 2006, s. 197–201.
3. Etnodil proseslərinin mahiyyəti və əhəmiyyəti haqqında // Dünyaya baxış. Elmi-nəzəri jurnal. Bakı Avrasiya Universiteti. B.: 2007, № 4, s. 51–62.
4. Müasir dövrdə tərcümənin fəlsəfi problemlərinə dair // Humanitar elmlərin öyrənilməsinin aktual problemləri. Ali məktəblərarası elmi məqalələr məcmuəsi. Bakı Slavyan Universiteti. B.: 2006, № 2, s. 251–255.
5. Millətlərarası münasibətlərdə etnodil prosesləri haqqında // Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Xəbərləri (Humanitar elmlər seriyası). B.: 2006, № 1, s. 438–442.
6. Dil, şüur və təfəkkür sosial hadisə kimi // Elmi axtarışlar, XXI toplu. B.: "Səda", s. 176–182.
7. Azərbaycanda etnodil proseslərinin inkişafı tarixinə dair // "Dirçəliş – XXI əsr" Azərbaycan Dövlət Quruculuğu və Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun elmi əsərləri. Б.: 2007, № 108–109, s.365–374.
8. Sosial linqvistika və etnolinqvistika (sosial-fəlsəfi yanaşma) // Dünyaya baxış. Elmi-nəzəri jurnal. Bakı Avrasiya Universiteti. № 5, 2007, s. 146–151.
9. Dil və mədəniyyət //Dünyaya baxış. Elmi-nəzəri jurnal. Bakı Avrasiya Universiteti. B.: 2007, № 6, s. 52–59.
10. Müasir mərhələdə dil siyasətinə dair // Elmi xəbərlər. Dillər Universiteti. Bakı.:2008,№ 2, s. 316–322.
11. Dil və məntiq məsələlərinə dair // Sosial-siyasi problemlər. Elmi-nəzəri jurnal. AMEA Fəlsəfə və Siyasi-Hüquqi Tədqiqatlar İnstitutu. B,: 2008, № 3 (19–20), s. 47–52.
12. Tərcümə və hermenevtika // Fəlsəfə. Elmi-nəzəri jurnal. AMEA Fəlsəfə və Siyasi-Hüquqi Tədqiqatlar İnstitutu. B,: 2008, № 1 (10), s.51–56.
13. Dövlət dilinin mahiyyəti və hüquqi cəmiyyətdə statusu // Elturan. (Milli məsələlər). İctimai-siyasi, elmi-kütləvi jurnal. B.: № 1–2 [13], 1998, s. 15–19.
14. Dil siyasəti və ideologiya // Cəmiyyət. İdeologiya. Təfəkkür. (Məqalələr toplusu). B.: 2004, s. 31–39.
15. Sosial gerçəklik və sosial fəlsəfə // Dünya. Cəmiyyət. Fəlsəfə. (Məqalələr toplusu). B.: 2004, s. 44–51.
16. Multimədəni cəmiyyətlərdə dil məsələləri // Elmi xəbərlər. Azərbaycan Dillər Universiteti. № 1 B.: 2009, s. 324–330.
17. Müasir dövrdə milli identiklik məsələlərinə dair // Fəlsəfə. Elmi-nəzəri jurnaı. B.: 2010, s.71–77.
18. Heydər Əliyev və Azərbaycan dili // sabiq prezident Heydər Əlirza oğlu Əliyevin irsi və milli ideoligiyanın formalaşması məsələləri. 2010-cu il mayın 5-də keçirilmiş ümumrespublika elmi-nəzəri konfransının materialları. Bakı, 2010, s. 258–269.
19. Dilin etnik xüsusiyyətləri haqqında // YUNESKO –nun "Ümumdünya Fəlsəfə günü"- nə həsr edilmiş respublika elmi konfransının materialları. B.: 2004, с. 130–140.
20. Cəmiyyətin demokratikləşdirilməsi və etnodil prosesləri // "Azərbaycan XXI əstin astanasında". İkinci Respublika elmi-praktik konfransının materialları. Б.: 1998, s. 534–539.
21. Çoxmillətli cəmiyyətlərdə dil siyasəti // Qloballaşma şəraitində elmlərin aktual problemləri mövzusunda keşirilmiş elmi-praktik konfransın materialları (15 mart, 2011-ci il). Bakı Avrasiya Universiteti, B., 2011, s.147–148.
22. Перевод как предпосылка межкультурной коммуникации // Международная конференция на тему "Диалог культур в условиях глобализации Бакинский форум" 29–30 июнь, М., КАНОН+, 2011, с. 219–223.
23. Müasir kommunikasiya fenomeni // Müasir fəlsəfə, elm və mədəniyyət: postqeyriklassik epistemologiya. (Respublika konfransının materialları. 18 may, 2011-ci il), Bakı, "Elm", s. 306–312.
24. On the role of translation in interethnic relations // Today and tomorrow. Azerbaijan in Focus. B.: , 2007, № 7 (07), pp. 25–30.
25. Uluslararası ilişkilerde Etno-Linguistik Etkenler // İkibinyirmiüç. Ankara:15 Ocaq, 2009, sayı 93, s.70–74.
26. О новейших направлениях лингвистики на современном этапе // Современные гуманитарные исследования. М.:2008, № 6 (25), с. 132–135.
27. О поблемах социальной лингвистики // Молодой ученый: Ежемесячный научный журнал, Томск: 2009, № 2, с.183–185.
28. Azerbaycan'da tarihsel kimliğin ve dilin gelişim süreçleri // Karadeniz (Black Sea-Çernoye More) Dergisi Editörü Giresun/Türkiye, 2009, № 2, s.113–125.
29. Ulusal Kimliğin Belirleyici Etkeni: Dil // Karadeniz (Black Sea-Çernoye More) Dergisi Editörü Giresun/Türkiye, 2010, № 7, s.85–96.
30. Uluslararası ilişkilerde çevirinin rolü // Güncel Sanat dergisi, Eylül- Ekim 2011 / Yıl:3 — Sayı: 14, Türkiyə s. 65–67.
31. . Sosiomədəni modernləşmə və kommunikasiya prosesləri//Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İnstitutu. Elmi əsərlər. Beynəlxalq elmi-nəzəri jurnal, № 2 (19), Bakı, 2012, s. 68–73.
32. . Modernləşmə şəraitində KİV: problemlər, perspektivlər//Müasir strategiyalar və beynəlxalq münasibətlər: tarix, nəzəriyyə və müasir praktikalar. Bakı, 2012, s.282–290.
33. . Çağdaş Aşamada Modernləşmə // Güncel Sanat Kültür sanat edebiyyat dergisi. Yıl:5, Temmuz Agustos, 2013 Türkiyə,/Alanya/Antalya. s.31–33.

• "Şəxsiyyət. Dövlət. Möcüzə…" kitabı haqqında təəssüratım Arxivləşdirilib 2018-05-03 at the Wayback Machine